Musul-Zengî Atabegliği (Seyfeddin Gâzi ve siyasi faliyetleri)
Mosul-Zengi Atabeghism (Seyfeddin Gazi and his political activities)
- Tez No: 850300
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ABDULHALİM OFLAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Iğdır Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 104
Özet
Bu çalışma çeşitli devlet, millet, atabeglik, beylik ve dinlere ev sahipliği yapan, konumu gereği cazibe merkezi olan ve önemli ticaret yolları üzerinde bulunan el-Cezîre ve Musul coğrafyasını ve bu coğrafyaya hâkim olan Zengî Atabegliğinin mücadelelerini konu edinmektedir. Büyük Selçuklu Devleti'ne bağlı olan bu atabegliğin ilk büyük devlet adamı Kasımüddevle Aksungur'dur. Aksungur, yaptığı hizmetler karşılığında sultanlar tarafından el üstünde tutulmuş ve dönemin önemli şehirlerinden olan Halep'e vali olarak atanarak onlara hizmet etmiştir. Aksungur, Tutuş tarafından öldürülünce ardında İmâdüddin Zengî'yi bırakmıştır. Zengî, yetişme evresinde Sulçuklu emîrleri tarafından himaye edilmiş ve kendisini geliştirmiştir. Bu süreçte emîrlerle birlikte Haçlılara karşı kahramanca savaşmış ve ön plana çıkmıştır. Daha sonraki dönemlerde Selçuklular ve halife adına hizmetlerde bulunmuş, önce Bağdat şahnesi sonra da Musul'a vali olarak atanarak Zengî Atabegliğinin temelini atmıştır. Bununla birlikte artık bağımsız hareket etmeye başlamış, yeri geldiği zaman halife ile mücadele etmiş yeri geldiği zaman da sultanlar ile mücadele etmiştir. Ayrıca hüküm sürdüğü dönem boyunca hakimiyet alanını genişletmiş ve el-Cezîre bölgesinde Haçlılara karşı büyük mücadeleler vererek Urfa Haçlı Kontluğu'na son vermiştir. Haçlılara indirdiği bu darbe Haçlı Savaşına neden olmuş ve yine bu darbe Müslümanlar için örnek teşkil den bir zafer olmuştur. Zengî, hakimiyet alanını genişletmek için çıktığı Ca'ber kalesi kuşatmasında bir gece öldürülmüştür. Zengî ölünce ardında el-Cezîre bölgesinde geniş bir atabeglik bırakmıştır. Zengî'nin sadık devlet adamları sayesinde Seyfeddin Gazi, Melik Alparslan'ı saf dışı bırakarak babasının koltuğuna oturmuştur. Seyfeddin Gazi'nin kardeşi Nureddin Mahmud Zengî de Halep'in başına geçmiştir. Bu durum ile Zengî Atabegliğini ikiye bölünmüştür. Seyfeddin Gazi, ilk iş olarak bölgesinde Zengî'nin ölümünü fırsata çeviren Haçlılar ve beyliklere karşı hareket etmek olmuştur. Musul'da otoritesini tamamen sağladıktan sonra Dımaşklılar ve Artuklular ile ilişkiler içine girmiş, Artukluları tekrar kontrol altına almıştır. Haçlıların Dımaşk ve çevresine saldırması üzerine Dımaşklıların yardım çağrışa uyan Seyfeddin Gazi ve kardeşi Nureddin Mahmud onlara yardım ederek Haçlıları el-Cezîre bölgesinden uzaklaştırmışlardır. Üç yıl kadar Musul Atabegliğine hükümdarlık eden Seyfeddin Gazi 544/1149 (yılının Cemaziyülahir 25 Ekim-3 Kasım 544/1149) tarihinde vefat etmiştir. Ondan sonra yerine geçebilecek bir varisi olmadığı için Musul Atabegliğinin başına kardeşi Kutbeddin Mevdud geçmiştir. Böylece herhangi bir taht mücadelesi yaşanmadan Musul Atabegliği varlığını sürdürmeye devam etmiştir.
Özet (Çeviri)
This study deals with the geography of al-Jazeera and Mousul which is a centre of attractoin due tu its location, home to different states, nations, patriachies, principatities and religions and located on important trade routes, and the struggles of the patriarchy of Zangi, who dominated this geograph. The first sovereing of this patriarchy which was affiliated to the Great Seljuk Empire, was Kasmuddeule Aksungur. Aksungur was favored by the sultans for his services and was appointed governor of Aleppo, one of the most important cities of the period. When he was killed by Tutush (the monarch of Seljuks), he left behind a young boy, imâddüddin Zengî. Imadeddin Zengî was patronized by the Seljuks during his upbringing and developed himself. During this period with commanders of Seljuks, he fought heroically against the Crusaders and gained advancement in the Islamic world with this struggle. In the following periods, he served on behalf of the Seljuks and the Abbasid caliphate and was appointed governor of Baghdad and then Mousul, thus laying the foundation of Patriarchy of Zengî. However, he started to act independently. Such That, he sometimes fought with caliph and sometimes with the Seljuk sultans. Zangî exponded his field of dominance during his reign and put an end to the Crusaders Count of Urfa bywaging great battles aganist the Crusaders in the al-Jazeera region. This, blow to the Crusaders led to the second Crusader war. This victory over the Crusaders set an example for the Muslims. Zengt, who was killed by mammah in front of Câber Castle, which he had envied in 1146 then left a large patriarchyn the al-Jazeera region. Thanks to patriarchies loyal statemen Zengî's great son Seyfeddin Gazi replaced my father by leaving Alparslan pureteeth, one at the Seljuk Meliks. Zangi another son of his Nur al-Din Mahmûd Zangî, also discussed administration of Aleppo-thus, Zangî Atabeqs was devided into Mousul and Aleppo branches. Safadin Gazi as the first job was to act against the Hachs and Principalities the region, which tried to turn Zangî's dealth into an apportunity. Safadin Gazi the Crusaders, who followed the People of Damascus call for help and his brother Nur al-Din Mahmûd after the crusaders Damascus and its surroundings removed them from the al-Jazeera region. After fully providing his authority in Mousul, the held contacts with the Damascus and the Artuquid and regained the Artuquids under control. Safadin Gazi, who ruled the patriarchy of Mousul for three years, passed aways on 544/1149.(the year Cemaziyülahir 25 October 3 November 544/1149). Since he did not have an heir who could replace him after that, his brother Kutbeddin Maududi passed to the patriachy of Mousul.
Benzer Tezler
- Musul Atabegliği; Zengiler (Musul kolu: 1146-1233)
The Atabagate of Mosul; Zangids (the branch of Mosul: 1146-1233)
HALİL İBRAHİM GÖK
- Nureddin Mahmud b. Zengi'nin Haçlılar ile mücadelesi
Nureddin Mahmud b. struggle with the Crusaders, Zangi
MEHMET EMİN YAĞMUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinFırat Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HAKAN ÖZTÜRK
- Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesindeki Zengî Atabeyliği sikkeleri
Zengi Atabey coins of the Museum of Anatolian Civilizations in Ankara
DOĞUKAN YAYCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Sanat TarihiSüleyman Demirel ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULLAH ŞEVKİ DUYMAZ