Türkiye'de hayvan deneyleri yerel etik kurullarının etik değerlendirme süreçleri üzerine bir pilot çalışma
A pilot study on ethical review processes of animal experiments local ethics committees in Türkiye
- Tez No: 851920
- Danışmanlar: PROF. DR. RAZİYE TAMAY BAŞAĞAÇ GÜL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Veteriner Hekimliği, Veterinary Medicine
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Veteriner Hekimliği Tarihi ve Deontoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 156
Özet
Bilimsel amaçlar için canlı hayvan kullanımı söz konusu olduğunda, dünya genelinde olduğu gibi ülkemizde de yasal düzenlemeler gereği hayvan deneyleri yerel etik kurullarından izin alınması gerekmektedir. Bu kurullar, deney hayvanlarının yalnızca bilimsel açıdan zorunlu olduğu hallerde kullanılmasının ve refahlarının korunmasının sağlanması ile görevlendirilmişlerdir. Yasal düzenlemeler, hayvan deneyleri yerel etik kurullarının hayvan deneyi içeren projeleri nasıl değerlendirmeleri gerektiğine dair genel çerçeveyi belirlese de proje değerlendirme süreçleri etik kurullar arasında farklılıklar gösterebilmektedir. Ülkemizde hayvan deneyleri yerel etik kurullarının proje değerlendirme süreçlerindeki farklılıklar ile ilgili bir çalışma literatürde yer almamakta, dolayısı ile bu farklılığın düzeyi hakkında veri bulunmamaktadır. Bu çalışmada Etik Kurulların; nasıl değerlendirileceği konusunda farklı görüşlerin oluşabileceği ve ilgili mevzuatta belirsiz hükümlerin yer aldığı çalışmalara ait karar ve görüşleri istenerek değerlendirme süreçlerindeki farklılıkların ortaya konması amaçlanmıştır. Değerlendirilecek çalışmalar için belirlenen ana başlıklar çalışma izni almış kurum/kuruluşlar haricinde, sahada yapılmış; birden fazla yerde gerçekleştirilmiş; yaban hayvanı kullanılmış; veteriner fakültesi/özel veteriner kliniklerine gelen kedi/köpekler üzerinde yapılmış veya daha önce yapılan bir deneysel çalışmada kullanılan hayvanlardan alınmış dokular üzerinde yapılmış çalışmaları içermektedir. Bu kapsamda oluşturulan kurgusal senaryolar amaçlı örneklem ile seçilmiş HADYEK'lere gönderilerek çalışmaları değerlendirmeleri istenmiştir. HADYEK'lerden toplanan değerlendirmeler incelenerek her bir proje özelinde HADYEK'lerin olumlu ya da olumsuz kararlarına dair veriler analiz edilmiş ve farklılıklar ve/veya ortak noktalar belirlenmiştir. Bulgular değerlendirildiğinde, HADYEK'ler tarafından çalışmada yer alan 5 senaryodan ilki için 4; diğerleri için ise 5 farklı karar alınmış olması ülkemiz etik kurullarının proje değerlendirme süreçleri arasında çok büyük farklılıklar olduğunu ortaya koymuştur. Karar gerekçeleri ile görüş ve önerilerin değerlendirilmesi sonucu ise bahse konu farklılıkların 4 temel nedeni belirlenmiştir. Hayvanlar üzerinde prosedür gerçekleştirilecek çalışmalarda karar verici organ olan HADYEK üyelerinin mevzuat bilgisi ve mevzuat hükümlerinin yorumlanması, çalışmaların yapılacağı yer ve kullanılacak hayvan türü bağlamında değerlendirilmesi konusunda eksikleri olduğu buna karşın yasal düzenlemelerde ise belirli durumlarda izlenecek yolların net bir şekilde belirtilmediği tespit edilmiştir. Bu bağlamda, deney hayvanı kullanılan bilimsel çalışmaların kalitesi ve deney hayvanlarının korunması çalışmaları bakımından büyük önem arz eden proje değerlendirme süreçlerinin standardizasyonuna yönelik çözüm önerilerine de bu Tez çalışmasında yer verilmiştir. Tez çalışmasının ülkemizdeki hayvan deneyleri içeren projelerin değerlendirme süreçlerinin anlaşılmasında bir temel oluşturarak gelecekteki çalışmalara öncü olması ve bahse konu süreçlerin standardizasyonu ile uygulamaların ve yasal düzenlemelerin iyileştirilmesine katkı sağlaması temenni edilmektedir.
Özet (Çeviri)
To use live animals for scientific purposes, it is necessary to obtain permission from ethics committees for animal experiments as required by legal regulations in Türkiye as well as worldwide. These committees are responsible for ensuring that animals are used only when scientifically necessary and that their welfare is protected. Although legal regulations set the general framework for how local ethics committees should evaluate projects involving animal experiments, project evaluation processes may vary between ethics committees. In our country, there are no studies in the literature on the differences in the project evaluation processes of local ethics committees, so there is no data on the level of this difference. In this study, it is aimed to reveal the differences in the evaluation processes of the Local Ethics Committees for Animal Experiments in our country by asking for the decisions and opinions of the studies in which there may be different opinions on how to evaluate and there are ambiguous provisions in the relevant legislation. The main topics determined for the projects to be evaluated include studies conducted in the field; in more than one province; using wild animals; conducted on cats/dogs bring to veterinary faculties/private veterinary clinics or on tissues taken from animals used in a previous experimental study. The fictional scenarios created in this context were sent to the ethics committees, which were selected by purposive sampling method and they were asked to evaluate the studies. The evaluations collected from them were examined and the data on the positive or negative decisions of the ethics committees for each project were analyzed and the differences and/or common points were determined. When the findings are evaluated, the fact that the committees made 4 different decisions for the first of the 5 scenarios in the study and 5 different decisions for the others revealed that there are great differences between the project evaluation processes of the ethics committees in our country. As a result of the evaluation of the decision justifications and opinions and suggestions, 4 main reasons for these differences were identified. It has been determined that the members of committees, which is the decision-making body in the studies to be carried out on animals, have lack of knowledge of the legislation and interpretation of the provisions of the legislation and of the context of the place where the studies will be carried out and the type of animal to be used, while the legal regulations do not clearly specify the paths to be followed in certain situations. In this context, solutions for the standardization of project evaluation processes, which are of great importance in terms of the quality of scientific studies using experimental animals and the protection of experimental animals, are also included in this thesis. It is hoped that this study will pioneer future studies by providing a basis for understanding the evaluation processes of projects involving animal experiments in our country and contribute to the standardization of these processes and the improvement of practices and legal regulations.
Benzer Tezler
- Sıçanlarda yanığa bağlı uzak organ hasarında gilaburu'nun (Viburnum opulus L.) olası tedavi edici ve koruyucu etkilerinin araştırılması
Investigation of possible therapeutic and protective effects of gilaburu (Viburnum opulus L.) on burn-induced remote organ injury in rats
SİNEM USUK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Beslenme ve DiyetetikMarmara ÜniversitesiBeslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BERNA KARAKOYUN LAÇİN
- Deneysel iskemi reperfüzyon hasarında deksmedetomidin ve levobupivakainin etkileri
Effects of dexmedetomidine and levobupivacane on experimental ischemia reperfusion injury
HALİL İBRAHİM TURNA
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Anestezi ve ReanimasyonSağlık Bilimleri ÜniversitesiAnesteziyoloji ve Reanimasyon Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEVGİ KESİCİ
- Hypericum L. türlerinin biyolojik aktiviteleri, tıbbi kullanımları ve ilaçlarla etkileşimleri
Biological activities of hypericum L. species, their medicinal uses and their interactions with drugs
GİZEM ELBAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eczacılık ve FarmakolojiEge ÜniversitesiFarmakognozi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSNİYE KAYALAR
- Türkiye'nin ekonomik gelişmesinde tarımın parasal sorunları ve tarımsal kredi uygulaması
Başlık çevirisi yok
AHMET CEMAL SİVASLIGİL
- Forecasting palmer drought severity index using hybrid wavelet-heuristic models
Hibrit dalgacık-heuristik modelleri kullanarak palmer kuraklık şiddet endeksini tahmini
AKBAR JALILZADNEZAMABAD
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Mühendislik Bilimleriİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDÜSSELAM ALTUNKAYNAK