Sporda prososyal ve antisosyal davranışları etkileyen kişilik, motivasyon ve ahlaktan uzaklaşma faktörlerinin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi
The investigation of personality, motivation, and moral disengagement factors affecting prosocial and antisocial behaviors in sports with a structural equation modeling
- Tez No: 851983
- Danışmanlar: PROF. DR. SEMİYHA TUNCEL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Spor, Education and Training, Psychology, Sports
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 203
Özet
Bu araştırma, üniversite öğrencisi takım sporu sporcularının (N = 1082, Ortyaş = 20.62±2.05) beş faktör kişilik özelliklerinin ve görev-ego yönelimlerinin prososyal ve antisosyal davranışlarını doğrudan ve ahlaktan uzaklaşma aracılığıyla dolaylı olarak etkileyip etkilemediğini incelemiştir. Katılımcılar, beş-faktör kişilik özellikleri, görevego yönelimleri, ahlaktan uzaklaşma ve prososyal-antisosyal davranış değişkenleriyle ilgili ölçekleri doldurmuşlardır. Veriler, R (4.3.1) programında yapısal eşitlik modeli kullanılarak analiz edilmiştir. Bu model ile doğrudan, dolaylı ve aracılık etkileri tespit edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, kişiliğin dışadönüklük, uyumluluk ve özdenetimlilik boyutlarının ve sporda görev-ego yönelimlerinin davranış türlerine etkileri anlamlı bulunmuştur. Ahlaktan uzaklaşma, bu değişkenlerin etkilerine aracılık etmekle birlikte, bunlardan bağımsız olarak prososyal ve antisosyal davranışları etkilemiştir. Ahlaktan uzaklaşmanın %29'u, takım arkadaşına yönelik prososyal davranışın %30'u, rakibe yönelik prososyal davranışın %6'sı, Takım arkadaşına yönelik antisosyal davranışın %24'ü ve rakibe yönelik antisosyal davranışın %66'sı etkisi ele alınan değişkenlerle açıklanmıştır. Sonuç olarak, kişilik özelliklerinin sporda ahlaki davranışlara dolaylı etkileri söz konusu olsa da bu etkilere ilişkin kanıt eksikliği bulunmaktadır. Spora içsel değerlerle motive olmak ahlaktan uzaklaşmayı azaltmakta ve sporcular daha fazla olumlu davranış sergilerken daha az olumsuz davranış sergilemektedir. Spora dışsal standartlara dayalı motive olmak ahlaktan uzaklaşmayı artırmakta ve sporcular daha fazla olumsuz davranış sergilerken daha az olumlu davranış sergilemektedir. Sporcuların ahlaktan uzaklaşmaları onların daha sık olumsuz davranış sergilemesine neden olmakta, fakat olumlu davranışlarını azaltsa da bu etkisi zayıf kalmaktadır. Sporcuların ahlaktan uzaklaşmalarını azaltacak stratejilerin geliştirilmesi ve antrenörlerin veya öğretmenlerin bu stratejilerle sporcularına yaklaşmalarının teşvik edilmesi tavsiye edilmektedir.
Özet (Çeviri)
This study investigated whether five-factor personality traits and task-ego orientations were associated with prosocial and antisocial behavior in university students team-sport athletes (N = 1082, Mage = 20.62±2.05) directly and indirectly by moral disengagement. Participants completed questionnaires assessing personality traits (five-factor personality), motivation (task-ego orientation), moral disengagement, prosocial and antisocial behaviors. The data were analysed using structural equation modeling in R (4.3.1.). Direct, indirect and mediator effects were determined with the model. According to the results, the effects of extraversion, agreeableness and conscientiousness dimensions of personality and task-ego orientation in sport on behavior types were found significant. Although moral disengagement mediated the effects of these variables, it affected prosocial and antisocial behaviors independently of them. In these relations, the direction and power of the effects vary depending on the type of behavior. 29% of moral disengagement, 30% of prosocial teammate behavior, 6% of prosocial opponent behavior, 24% of antisocial teammate behavior, and 66% of antisocial opponent behavior were explained by the variables considered. In conclusion, although there are indirect effects of personality traits on moral behavior in sport, there is a lack of evidence regarding these effects. Being motivated by intrinsic values reduces moral distancing and athletes exhibit more positive behaviors and less negative behaviors. Being motivated by extrinsic standards increases moral disengagement and athletes exhibit more negative behaviors and less positive behaviors. The moral disengagement of athletes causes them to exhibit negative behaviors more often, but this effect is weak even though it reduces their positive behaviors. It is recommended that strategies be developed to reduce athletes' moral disengagement and that coaches or teachers be encouraged to approach their athletes with these strategies.
Benzer Tezler
- Sporda yabancılaşmanın sporcu davranışlarına etkisinde ahlaki karar alma ve ahlaki çözülme eğilimlerinin rolü
The role of moal decision-making and moral disengagement tendencies in the effect of alienation in sports on athlete behavior
ADEM SOLAKUMUR
Doktora
Türkçe
2021
SporBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiSpor Yöneticiliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HANİFİ ÜZÜM
- Kadın voleybolcuların spora bağlılıkları ile prososyal ve antisosyal davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between women's volleyball players' commitment to sports and their prosocial and antisocial behaviors
ABDULLAH POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
SporErciyes ÜniversitesiHareket ve Antrenman Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KERİMHAN KAYNAK
- Futbolcularda sosyal kimlik bağlamında prososyal ve antisosyal davranışlar
Prosocial and antisocial behavior of football players in the context of social identity
HİKMET TURKAY
Doktora
Türkçe
2019
SporGazi ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET AZMİ YETİM
- Futbolda gözlemlenen prososyal ve antisosyal davranışların incelenmesi
Investigation of the observed prosocial and antisocial behaviors in football
HATİCE ECE KABACA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
SporAkdeniz ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Eğitimi Anabiilim Dalı
DOÇ. DR. BAHRİ GÜRPINAR
- Yetişkin sporcularda prososyal ve antisosyal davranış: Bireysel ve sosyal faktörlerin rolü
Prosocial and antisocial behavior in adults athletes: The role of individual and contextual factors
AYDAN GÖZMEN ELMAS
Doktora
Türkçe
2021
PsikolojiMarmara ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FEVZİYE HÜLYA AŞÇI