Kur'an-da ha-le-sa kökünün semantik analizi
Semanti̇c analys of root of kha-la-sa in The Quran
- Tez No: 856564
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMAİL ÇALIŞKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Kur'an, Tefsir, Semantik, Ḫa-le-ṣa kökü, İhlas, The Qur'an, al-Tafsir, Semantics, root of“kh-la-ṣa”, İkhlaṣ
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 99
Özet
İslam literatüründe önemli bir yere sahip olan kavramlardan ihlasın geldiği ḫa-le-ṣa kökünün Kur'an'daki semantik analizini konu edinen bu çalışma, kökün Arapça başta olmak üzere diğer Sami dillerdeki sözlük anlamını ve Kur'an'daki kullanımlarını ortaya koymaktadır. Giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşan araştırma, kökün Arapçadaki etimolojik yapısı ve anlamını ve diğer Sami dillerdeki anlamını sözlüklerden getirilen örneklerle desteklemektedir. Arapça özelinde fiil ve isim vezin formları ortaya konulan ḫa-le-ṣa kökünün anlamları örneklerle birlikte analiz edilerek ortaya konmuştur. Bununla beraber, önemli tefsir kaynakları eşliğinde Kur'an'daki kullanımları incelenerek ḫa-le-ṣa kökü için İslami literatür içinde bir anlam şeması ortaya koyulmaktadır. İlahi hitabın anlaşılmasında önemli rol oynayacağı düşüncesiyle, ḫa-le-ṣa kökünün zikredilen dillerdeki anlamının tarihsel seyrini saptamak ve Kur'an'ın nazil olmasından sonraki ek anlamları tespit etmek çalışmanın temel hedefidir. Bu çalışmanın neticesinde, ḫa-le-ṣa kökünün sülāsī mücerred birinci, dördüncü ve beşinci bablardan, sülāsī mezīd bablardan ise ifʿāl, tefʿīl, mufāʿale, iftiʿāl, tefaʿul, tefāʿul ve istifʿāl bablarında kullanımı bulunduğu, yirmi dört adet isim formu olduğu, Arapça ve diğer Sami dillerle ortak manalarda kullanıldığı ve sözlüklerde 'saf/arı/katışıksız/halis olmak; birine ait olmak; birinin olmak; birine varmak, ulaşmak, gelmek; bir şeyden ayrı/bağımsız/serbest olmak; birinden/bir şeyden kurtulmak, canını kurtarmak; fidye ile bedelini verip kurtulmak; konuşmayı bitirmek, tamamlamak, sonuna gelmek ve eti kemikten ayırmak' manalarına geldiği görülmüştür. Ḫa-le-ṣa kökü Mekkī surelerde“uzaklaşmak, katkısız, temiz, helal, içten, gönülden bağlı, seçkin, danışman yapmak”manalarında kullanılmıştır. Medenī surelerde de“sadece/yanız, helal, özgü kılmak, gönülden bağlı olmak”manalarında kullanılmıştır. Yine, kökün Kur'an'da 12 farklı formda 17 surede 31 kez geçtiği, İslam'dan sonra dini yalnız Allah'a has kılmak, ibadeti yalnız Allah'a yapmak gibi manalarda kullanıldığı ve kökten türetilen ihlas adında İslam'daki tevhid inancının üzerine inşa edildiği bir surenin bulunduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
The study, which deals with the semantic analysis of the root kha-la-ṣa in the Qur'an from which ikhlaṣ, one of the concepts that has an important place in Islamic literature, comes, reveals the dictionary meaning of the root in Arabic and other Semitic languages and its uses in the Qur'an. The study, which consists of an introduction, two chapters and a conclusion, explores the etymological structure and meaning of the root in Arabic and its meaning in other Semitic languages with examples from dictionaries. The meanings of the root kha-la-ṣa, which verb and noun forms are presented in Arabic, are analyzed with examples. In addition, a meaning scheme for the root kha-la-ṣa in Islamic literature is put forward by examining its usage in the Qur'an with important exegetical sources. The main goal of the study is to determine the historical course of the meaning of the root kha-la-ṣa in the mentioned languages and to identify the additional meanings after the revelation of the Qur'an, as it will play an important role in understanding the divine message. As a result of this study, it is concluded that the root kha-la-ṣa is used in the first, fourth, and fifth patterns of the sulasi mujarrad, and in the ifʿāl, tafʿil, mufāʿala, iftiʿāl, tefaʿul, tefāʿul, and istifʿāl patterns of the sulasi mezīd patterns, that it has twenty-four noun forms, that it is used in common meanings with Arabic and other Semitic languages, and that it is used in dictionaries as 'to be pure / pure / unadulterated / pure; to belong to someone; to be someone's; to arrive, reach, come to someone; to be separate/independent/free from something; to be free from someone/something; to be free from someone/something, to be free from one's life. The root kha-le-ṣa is used in the Makkī suras in the sense of“to be distant, unadulterated, pure, clean, halal, sincere, devoted, distinguished, counselor”. In the Madanī suras it is used in the sense of“only/just, halal, to make special, to be devoted from the heart”. It was also concluded that the root occurs 31 times in 12 different forms in 17 suras in the Qur'an, that after Islam it was used in meanings such as making religion exclusive to Allah alone, worshipping Allah alone, and that there is a sura called ikhlaṣ, derived from the root, on which the belief in tawhid in Islam is built.
Benzer Tezler
- İslam ceza hukukunda muhsan kavramı
The concept of muhsan in Islamic criminal law
KHADİDJA ALHADJI AJI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAŞAR YİĞİT
- İran ekonomisinde ithal ikamesi ve yapısal değişmenin ekonometrik analizi
Başlık çevirisi yok
HEDAYAT MONTAKHAB
- D grubu sanatçıları ve eserlerinin ön-arka yapı kategorileri bakımından incelenmesi
Başlık çevirisi yok
OSMAN ALTINTAŞ