İbn Hacer el-Heytemî'nin Fethu'l-ilâh fî şerhi'l-Mişkât'ındaki şerh metodu ve hadis şerh geleneğindeki yeri
The commentary method in Ibn Hajar al-Haytemī's Fath al-ilāh fī sharḥ al-Mishkāt and its place in the hadith commentary tradition
- Tez No: 856892
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET DİLEK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: İbn Hacer el-Heytemî, Hadis, Şerh, Fethu'l-ilâh, Mişkât, Ibn Hajar al-Haytemī, Hadith, Commentary, Fath al-ilāh, Mishkāt
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 209
Özet
İbn Hacer el-Heytemî (ö. 974/1567), Memlüklerin son buhranlı dönemini ve Mısır'ın ilhakıyla birlikte Osmanlı'nın huzur ve güven ortamını görmüş hicrî onuncu yüzyılın önemli fıkıh ve hadis âlimlerindendir. Bu çalışmada Heytemî'nin, Tebrîzi'nin Mişkâtü'l-Mesâbîh'e yazdığı Fethu'l-ilâh fî şerhi'l-Mişkât adlı eserindeki şerh metodu ve hadis şerh geleneğindeki yeri konu edinilmiştir. Tezin temel amacı, kronolojide Mişkâtü'l-Mesâbîh üzerine yazılan üçüncü şerh olan Fethu'l-ilâh fî şerhi'l-Mişkât'ın şerh metodunu ve kullandığı kaynakların yanında kendisinden sonra yazılan şerhlere etkisini tespit etmektir. Çalışmada Heytemî'nin hadis şerh geleneğindeki metodlar dışında yeni yöntemler kullanıp kullanmadığı ve yorumlarıyla geleneğe katkısı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmanın temel kaynağı Fethu'l-ilâh olmakla birlikte, şerhinde detaylı bilgi için atıfta bulunduğu on dört eserine de ihtiyaç duyuldukça müracaat edilmiştir. Geçmişte ve modern dönemde Heytemî üzerine yapılan çalışmalardan olabildiğince faydalanılmıştır. Bu çerçevede yapılan tarama ve okumalar neticesinde Fethu'l-ilâh'ın şekil olarak metin ve şerhin birlikte verildiği memzûc şerhler gurubuna girdiğini, muhteva olarak da hadis şerh geleneğindeki zengin içerikli şerhlerin özelliklerini taşıdığını söylemek mümkündür. Ancak zengin içerikli şerhlerden farklı olarak, hadislerin sahâbe dışındaki ravilerinin zikredilmemesi sebebiyle geniş sened tahlillerine yer verilmemiştir. Fethu'l-ilâh'ta Heytemî, kendinden önce yazılmış hadis şerhleri içerisinde en çok Nevevî'nin (ö. 676/1277) Müslim şerhi el-Minhâc'ı ve Tîbî'nin (ö. 743/1343) Mişkât şerhi el-Kâşif'i kullanmıştır. Kendisinden sonra yazılan Mişkât şerhlerini ve diğer hadis kitaplarına yapılan şerhleri etkilemiştir. Şerhten yapılan alıntılar dikkate alındığında etkinin, şekilden ziyade daha çok muhteva açısından olduğu söylenebilir. Heytemî'nin amelde Şâfiî ve itikatta Eş'ârî mezhebine mensup olması görüşlerini etkilemiş, bu da eserine yansımıştır. Mensubiyetini yorumlarında hissettirse de genel olarak taassup içerisinde olmamıştır. Hicrî Onuncu asırda sünnî akîdenin önemli savunucularından biri olması nedeniyle şerhinde sapkın düşünce ve inanışların yanlışlarını ortaya koymaya çalışmış, bid'at ve hurafelerle mücadele etmiştir. Başta imâmet meselesi olmak üzere Şia'ya karşı yazdığı eserleriyle pek çok eleştirilerde bulunmuştur. Müellif Heytemî'nin şerhinde ortaya koyduğu görüşleri ve yaptığı eleştirileri, yaşadığı hicrî onuncu asırdaki ümmetin karşılaştığı sosyal sorunlara, fıkhî ve îtikâdî meselelere ışık tutması itibariyle de ilmi açıdan kıymetlidir.
Özet (Çeviri)
Ibn Hajar al-Haytemī (d. 974/1567) is one of the important fiqh and hadith scholars of the tenth century Hijrī, who witnessed the last crisis period of the Mamluks and the peace and security environment of the Ottoman Empire with the conquest of Egypt. In this study, Haytemī's commentary method in his work titled Fath al-ilāh fī sharḥ al-Mishkāt, written for Tabrīzi's Mishkāt al-Masābīh, and its place in the tradition of hadith commentary are discussed. The main purpose of the thesis is to determine the commentary method of Fath al-ilāh fī sharḥ al-Mishkāt, which is the third commentary written on Mishkāt al-Masābīh in chronology, and its effect on the commentaries written after him, as well as the sources he uses. In the study, it was tried to reveal whether al-Haytemī used new methods other than those in the tradition of hadith commentary and his contribution to the tradition with his interpretations. Although the main source of the study is Fath al-ilāh, the fourteen works he refers to in her commentary for detailed information have also been consulted when needed. It has been benefited from Studies on Haytemī in the past and in the modern period as much as possible. As a result of the scanning and readings made in this context, it is possible to say that Fath al-ilāh falls into the group of combined commentaries in which text and commentary are given together in form. In terms of content, it has the characteristics of rich commentaries in the tradition of hadith commentary. However, unlike the commentaries with rich content, extensive sened, the chain formed by all the narrators between the first narrator and the last narrator of the hadith, analyzes are not included because the narrators of the hadiths other than the companions are not mentioned. In Fath al-ilāh, Haytemī used, mostly wrote al-Nawawī's (d. 676/1277) Muslim commentary al-Minhāj and al-Tībī's (d. 743/1343) Mishkāt commentary al-Kāshif among the hadith commentaries written before him. He influenced the Mishkāt commentaries written after him and the commentaries on other hadith books. Considering the quotations from the commentary, it can be said that the effect is more in terms of content rather than form. The fact that Haytemī belonged to the Shāfi'ī sect in deeds and the Ash'īrī sect in belief influenced his views, and this was reflected in his work. Although he made his affiliation felt in his comments, he was not generally bigotry. Since he was one of the important defenders of the Sunnī belief in the tenth century Hijrī, he tried to reveal the errors of perverted thoughts and beliefs in his commentary and fought against bid'ahs and superstitions. He made many criticisms with his works against Shia, especially on the issue of imamate. The views and criticisms put forward by the author Haytemī in his commentary are scientifically valuable as they shed light on the social problems, fiqh and belief issues faced by the ummah in the tenth century Hijrī in whic he lived.
Benzer Tezler
- İbn Hacer el-Heytemî ve el-Fethu'l-Mubîn bi-Şerḥi'l-Erbaʿîn isimli eserindeki şerh metodu
The commentary methodology in the commentary on al-Fath al-Mubyn bi-Sharh al-Arba'eyn by Ibn Hajar al-Haytamy
USAME GÜNTOĞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Dinİnönü ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SERKAN DEMİR
- Şâfiî fukahâsından râfiî el-Kazvînî'nin hayatıve mezhepteki konumu
The life of Rafi al-Qazwini, who is from Shafii canonists, and his position in the sect
İBRAHİM SİZGEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinYüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET SELİM ASLAN
- İbn Hacer el-Heytemi'nin Şâfiî fıkhındaki yeri ve önemi
The place and importence of Ibn Hajar al Haytham in the Shafii fiqh
MEHMET ALİ VAROL
Yüksek Lisans
Arapça
2020
DinAtatürk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMRULLAH DUMLU
- İbn Hacer el-Heytemî'nin mevlidinde geçen hadislerin tahriç ve değerlendirilmesi
Investigation and evaluation of the hadiths in the mevlidi of Ibn Hajar al-Heytemi
ZİYA GÖKALP
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YUSUF AÇIKEL
- İbn Hacer El-Heytemî'nin El-İ'lâm bi Kavâtii'l-İslâm adlı el yazmasının tahkiki
The achievement of the manuscript İbn Hijr Al Haytamy's book 'Al Eilam bi Kawatei Al İslam'
OSMAN KHAN SULAIMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinGaziantep ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA ÜNVERDİ