Balkan coğrafyası özelinde Osmanlılarda modern haritacılığın gelişmesi: 1820-1908
Development of modern geography in the Ottoman Empire: The case of Balkan geography (1820-1908)
- Tez No: 857325
- Danışmanlar: PROF. DR. CAHİT TELCİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti'nde haritacılık, Balkan haritaları, Osmanlı Devleti'nde harita yapımı, Osmanlı Devleti'nde coğrafya bilgisi, kartografya, Cartography in the Ottoman Empire, Balkan maps, Map-making in the Ottoman Empire, geography knowledge in the Ottoman Empire, cartography
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 348
Özet
Coğrafi keşifler ile yeniden keşfedilen haritacılık, milliyetçilikler çağının gelişiyle beraber daha çok şey ifade etmeye başlamıştır. Teknolojinin gelişmesiyle haritanın sanat eseri niteliği yerini bilimsel bir esere bırakmıştır. Osmanlı Devleti için de durum değişmemiş, 18. yüzyıldan itibaren hattatların ve kaptanların hazırladığı haritalar yerini organize bir kurumun, bilimsel ölçümler sonucu hazırladığı haritalara bırakmıştır. Mevcut çalışma, Osmanlı Devleti'ndeki bu değişimin Balkan coğrafyası özelindeki izini sürmeyi hedeflemektedir. 1821 yılında başlayan Yunan isyanlarının hemen öncesinde incelemesine başlayan bu çalışma, 1908 yılındaki Haritacılık Komisyonu'nun kurulmasına kadar olan süreci Osmanlı modern haritacılık açısından Balkan coğrafyası özelinde ortaya koyma niyetindedir. Temel hedefi, Osmanlı İmparatorluğu ve Rumeli için olan siyasi, askeri ve sosyal kırılmaların Osmanlı modern haritacılık sürecini ne derece etkilediğini keşfedebilmektir. Bu amaçla dört bölüm halinde oluşturulan çalışmanın ilk bölümü konunun tarihsel altyapısını ortaya koymakta ve Osmanlı eğitim sistemi içerisindeki haritacılık bilgisini ve haritacılık bilgisinin coğrafya bilgisinden ne zaman ayrılmaya başladığını araştırmaktadır. Bundan sonraki üç bölüm ise haritalar arasında kronolojik değil tematik bir ayrıma gitmiş ve her tematik haritanın kırılma noktasının farklı olduğunu iddia etmektedir. Çalışmanın ikinci bölümü hudut haritalarına aittir. Hudut haritaları Osmanlı Devleti'nin en geniş harita koleksiyonunu oluşturmaktadır. Çalışmada Kırım Savaşı'nın Osmanlı hudut haritacılığı için kırılma noktası olduğu ve yabancı/yerli harita arasındaki ayrımın bulanıklaşmaya başladığı iddia edilmiştir. Kırım Savaşı öncesi ve sonrasında yapılan çeviri ve telif haritalar karşılaştırılarak çalışmanın iddiası desteklenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde demiryolu, karayolu, maden ve orman haritaları iki ayrı kısımda incelenmiştir. İlk kısım olan demiryolu, karayolu haritaları bölümü için kırılma noktası Berlin Anlaşması olarak belirlenmiştir. Berlin Anlaşması'nın Osmanlı demiryolu haritacılığına etkileri tartışılmıştır. Bölümün ikinci kısmı olan maden ve orman haritaları bölümünde ise öne madencilik ve ormancılık eğitimindeki harita bilgisinin izi sürülmüş ve ardından maden ve orman haritalarının yapım amaçları ve teknikleri karşılaştırılmıştır. Son bölümde ise çalışma etnik haritaları tartışmıştır. Etnik haritalar için Ayastefanos Anlaşması'nın önemi üzerinde durulmuştur. Bu bölümde Avrupa'nın Balkanlar için yaptığı etnik haritalar ile Osmanlı Devleti'ndeki etnisite gösterimi arasındaki farklar üzerinde durulmuştur.
Özet (Çeviri)
Cartography, which was rediscovered with geographical discoveries, began to mean more with the advent of the age of nationalism. With the development of technology, the quality of the map as a work of art has been replaced by a scientific work. The situation has not changed for the Ottoman Empire either, and since the 18th century, maps prepared by calligraphers and captains have been replaced by maps prepared by an organized institution as a result of scientific measurements. The present study aims to trace this change in the Ottoman Empire in the Balkan geography. Beginning in 1821, just before the Greek revolts, this study intends to reveal the process until the establishment of the Cartographic Commission in 1908 in terms of Ottoman modern cartography in the Balkan geography. Its main objective is to reveal to what extent the political, military and social upheavals in the Ottoman Empire and Rumelia affected the Ottoman modern cartography process. For this purpose, the first part of the study, which was created in four parts, reveals the historical background of the subject and investigates the knowledge of cartography in the Ottoman education system and when the knowledge of cartography began to separate from the knowledge of geography. The next three parts distinguish between maps thematically rather than chronologically and claim that the breaking point of each thematic map is different. The second part of the study belongs to the demarcation maps. Demarcation maps constitute the largest collection of maps of the Ottoman Empire. The study claims that the Crimean War was a breaking point for Ottoman demarcation cartography and the distinction between foreign and local maps began to blur. The claim of the study is supported by comparing the translated and copyrighted maps that were made before and after the Crimean War. In the third part of the study, railway, road, mining and forest maps are analyzed in two separate sections. The breaking point for the first part, the railroad and road maps, is the Berlin Treaty. The effects of the Berlin Treaty on Ottoman railroad cartography are discussed. The second part of the section, on mining and forestry maps, first traces the map knowledge in mining and forestry education and then compares the purposes and techniques of making mining and forestry maps. In the last section, the study discusses ethnic maps. The importance of the Ayastefanos Treaty for ethnic maps has been emphasized. In this section, the differences between the European ethnic maps for the Balkans and the representation of ethnicity in the Ottoman Empire are emphasized.
Benzer Tezler
- Türkiye'nin kamu diplomasisi ve yumuşak güç uygulamalarında medya aktörü: TRT Avaz örneği
Media ethics in Turkey public diplomacy and soft power practice: TRT Avaz example
SERKAN GÜNER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Radyo-TelevizyonKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERMAN AKILLI
- Assessing the potential of Anatolia as a climate refugium
Anadolu'nun bir iklim sığınağı olma potansiyelinindeğerlendirilmesi
SONGÜL SÖNMEZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Biyolojiİstanbul Teknik Üniversitesiİklim ve Deniz Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMRAH ÇORAMAN
- II. Meşrutiyet döneminde Hindistan Müslümanlarının Osmanlı ile münasebetleri
Relations between the Ottoman Empire and Indian Muslims during the second Constitutional era
MUHİTTİN ABALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TarihNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ CAN EYÜP ÇEKİÇ
- Yeşil balkonlar ve çevresel etkileri: Akdeniz iklim bölgesi Antalya örneği
Green balconies and its environmental impact: The case of Antalya, Mediterranean climate region
DİLBA DOKUZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Mimarlıkİstanbul Okan ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DEMET IRKLI ERYILDIZ