Antalya'da Türk dönemi yapılarında taş süsleme
Stone ornamenting in Turkish period buildings in Antalya
- Tez No: 857932
- Danışmanlar: PROF. DR. ABDULLAH KARAÇAĞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Antalya, Anadolu Selçuklu, Beylikler, Osmanlı Devleti, Taş Süsleme, Antalya, Anatolian Seljuks, Beylikler, Ottoman, Stone Ornamenting
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 193
Özet
Antalya, tarih boyunca önemli bir liman kenti olmuş ve bu da çeşitli devletlerin bu böl- geyi hakimiyetleri altına almak istemesine neden olmuştur. Antalya'yı fetheden devletler bu- rada kendi kültürlerinin izlerini bırakmış ve bu kültürlerin izleri günümüze kadar ulaşabilmeyi başarmıştır. Antalya bölgesinde Likya Uygarlıklarından Osmanlı Devleti'ne kadar yapılan eser- lerde taş malzeme yoğun kullanım alanı bulmuştur. Yapılar sadece taş malzemeyle yapılmayıp aynı zamanda yapı süslemeleri de taş malzemeyle sağlanmıştır. Bu tezin araştırma konusunu içeren Anadolu Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı Dönemleri de bu kültür zenginliğine katkı sağlamıştır. Yapılan incelemeler doğrultusunda bu üç döneme ait toplam 29 taş süsleme içeren yapı tespit edilmiştir. Bunlardan 18 adedi Anadolu Selçuklu, 5 adedi Beylikler, 6 adedi de Osmanlı Dönemi'ne tarihlendirilmektedir. Bu yapıları oluştururken zaman zaman devşirme malzemeler de kullanmış olduklarına rastlanmıştır. Bu yapılardan ol- dukça yoğun süsleme programı gösteren Evdir Han ve Karatay Medresesi, Anadolu Selçuklu süsleme sanatının en belirgin özelliklerini göstermektedir. Bu süsleme programında yoğun ola- rak 8-10 kollu yıldızlar, zikzak süsleme şeritleri ve düğüm motifleri görülmektedir. Karatay Medresesi geometrik süsleme yoğunluğunun haricinde bitkisel kompozisyonlara da yer veril- miş zengin bir süsleme programı sunmaktadır. Alara Han figürlü süslemelere sahiptir; kandil koymak için tasarlanan arslan başları dikkat çekicidir. Beylikler Dönemi yapılarında, süsleme programı Anadolu Selçuklu etkileriyle devam etmiştir. Örneğin Emir Sinâneddin Medresesi'nin taçkapısında yer alan yıldız ve geometrik motifler Anadolu Selçuklu yıldız motiflerinin aynısı denilebilecek türdedir. Zincirkıran Mehmet Bey Türbesi ise bitkisel kompozisyon bakımından oldukça zengindir. Alanya'da yer alan Oba Medresesi'nin taçkapı sövesinde görülen ejder mo- tifi ise oldukça dikkat çekicidir. Osmanlı Dönemine ait incelenen yapılarda ise süslemeler ge- nellikle mihrap ve minberlerde yoğunlaşmıştır. Tekeli Mehmet Paşa Camii ve Elmalı Ömer Paşa Camii'nde minberler mermerden yapılmış ve üstlerine ince işçilikle bitkisel motifler iş- lenmiştir. Bu tez için yapılan araştırmalar neticesinde bulunan taş süslemeler, adı geçen dönemle- rin bu coğrafyada varlıklarını sürdürdüklerine dair bir belge niteliğindedir. Taş malzeme gerek süslemelerde gerek yapıların inşasında önemli bir materyal olmuştur. Bu kadar dayanıklı bir malzeme olması ve neredeyse yüzyıllar boyunca kendini koruyabilmesi bakımından bize bu dönemlerin kültürel miraslarını belgeleyebilmemiz için önemli bir kaynak olmuştur.
Özet (Çeviri)
Antalya has been an important port city throughout history, and this has caused various states to want to dominate this region. The states that conquered Antalya left traces of their own cultures here, and the traces of these cultures have survived to the present day. Stone material has been used extensively in the works made in the Antalya region from the Lycian Civilizations to the Ottoman Empire. The buildings were not only made of stone material, but also the buil- ding decorations were made of stone material. Anatolian Seljuk, Beylikler and Ottoman Peri- ods, which are the research subject of this thesis, also contributed to this cultural richness. In line with the investigations, a total of 29 structures containing stone decorations belonging to these three periods were identified. 18 of these are dated to the Anatolian Seljuk Period, 5 to the Beylikler, and 6 to the Ottoman Period. It has been observed that they sometimes used spolia materials when creating these structures. Among these buildings, Evdir Han and Karatay Mad- rasah, which show a very intense decoration program, show the most distinctive features of Anatolian Seljuk decorative art. In this decoration program, 8-10 pointed stars, zigzag ornament strips and knot motifs are frequently seen. Karatay Madrasa offers a rich ornamentation prog- ram that includes floral compositions in addition to the intensity of geometric ornamentation. Alara Han has figural decorations; The lion heads designed to place lamps are remarkable. In the buildings of the Beylikler Period, the decoration program continued with the influence of the Anatolian Seljuks. For example, the star and geometric motifs on the portal of Emir Sina- neddin Madrasa are the same as the Anatolian Seljuk star motifs. Zincirkıran Mehmet Bey Tomb is very rich in terms of herbal composition. The dragon motif seen on the portal jamb of the Oba Madrasa in Alanya is quite striking. In the structures examined from the Ottoman Period, decorations are generally concentrated on the mihrab and pulpit. In Tekeli Mehmet Pasha Mosque and Elmalı Ömer Pasha Mosque, the pulpits are made of marble and floral motifs are engraved with fine workmanship. The stone decorations found as a result of the research conducted for this thesis are a document that the mentioned periods continued their existence in this geography. Stone has become an important material both in decoration and in the construction of buildings. Since it is such a durable material and can preserve itself for almost centuries, it has become an impor- tant resource for us to document the cultural heritage of these periods.
Benzer Tezler
- 13. ve 14. yüzyıl Anadolu Selçuklu Dönemi çini sanatında görülen insan, hayvan, bitki motifleri ve günümüz seramik sanatındaki yorumu
Human, animal, vegetation motifs seen in art of tile in 13th and 14th centuries era of Anatolian Seljuks and it's interpretation i̇n the contemporary art of cerami̇c
ŞULE KARACALAR
- Antalya Elmalı Ömer Paşa Camii nin mimari ve süsleme özellikleri
Architectural and decorative properties of Antalya-Elmali Ömer Pasha Mosque
ÜMİT LÜTFİ AKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
El SanatlarıSüleyman Demirel ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. N.RENGİN OYMAN
- Akseki, Hacıgüzeller evi
The Restoration of Akseki Hacıgüzeller house
BERNA BAŞARIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE ZEYNEP AHUNBAY
- Geleneksel Antakya evlerinin yapısal sistemlerinin fiziksel çevre denetimi bağlamında analizi
Analysis of the structural systems of traditional Antakya houses in the context of physical environmental audit
SEMANUR DÖNMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MimarlıkAdana Alparslan Türkeş Bilim Ve Teknoloji ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÖKHAN UŞMA
- Antalya'daki Selçuklu yapılarında bahçe mekânının analizi
Analysis of the gardens from seljuk period in Antalya
BUKET ŞENOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Peyzaj MimarlığıAkdeniz ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VELİ ORTAÇEŞME