Global enerji piyasaları ve borsa endeksleri arasındaki ampirik ilişkiler: BİST örneği
Empirical relationships between global energy markets and stock exchange indices: The case of BIST
- Tez No: 858841
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HARUN NASIR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonometri, Enerji, Econometrics, Energy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 108
Özet
Enerji ithal eden ülkelerde enerji fiyatlarında yaşanan artış, üretim maliyetlerini artırıp enflasyona sebep olabilmektedir. Bu açıdan ekonomiyi olumsuz etkileyebilen enerji fiyatlarındaki artışın finansal piyasalar üzerine de etkide bulunması kaçınılmazdır. Çalışmamızın amacı enerji ithalatına yüksek düzeyde bağımlı olan, döviz kurunda hızlı artışlar yaşayan ve yüksek enflasyonla mücadele eden Türkiye ekonomisi için enerji fiyatları ve borsa endeksleri arasındaki ilişkiyi makroekonomik kısıtlar altında Ocak 2010–Mayıs 2023 dönemi için Vektör Otoregresyon modeli yardımıyla araştırmaktır. Modelimizde içsel değişken olarak ilgili BIST endeksi (BIST100, BIST30, BIST Elektrik veya BIST Sınai) ve bu endekslerle enerji fiyatları arasındaki ilişkiyi göstermek adına petrol, doğal gaz ve kömür fiyatları ile Sanayi Üretim Endeksi (SÜE) kullanılmıştır. Ayrıca modele dışsal değişken olarak M2 para arzı ve dolar kuru birer kontrol değişkeni olarak eklenmiştir. Sonuçlarımız petrol ve doğal gaz fiyatlarından BIST Elektrik endeksi hariç diğer tüm endekslere doğru nedensellik ilişkisi bulurken kömür fiyatlarının BIST endeksleri tahmininde anlamlı bir rol oynamadığını göstermektedir. Modellerimizde SÜE ile petrol fiyatları arasında çift yönlü nedensellik olduğuna yönelik kanıtlar mevcuttur. Ayrıca SÜE ile borsa endeksleri arasındaki ilişkiye baktığımızda bu ilişkinin BIST Elektrik için çift yönlü olduğu, buna karşılık BIST Sınai endeksinden SÜE'ye olmak üzere tek yönlü olduğu tespit edilirken BIST100 ve BIST30 için böyle bir ilişki bulunmamıştır. Tüm modellerimizde bulunan bir başka nedensellik ilişkisi petrol fiyatlarından doğal gaz fiyatlarına doğru nedensellik ilişkisidir. Tüm bu sonuçlarla birlikte analizimizde var olan model bazlı değişiklikler politika yapıcılar ve yatırımcılar açısından BIST endekslerine yatırım yaparken ülkenin kendine özgü makroekonomik kısıtlarını da dikkate alması, enerji fiyatlarında yaşanan değişimleri değerlendirmesi ve ona göre pozisyon alması gerekliliğini vurgulamaktadır.
Özet (Çeviri)
The increase in energy prices in energy-importing countries leads to an increase in production costs and causes inflation. In this respect, it is inevitable that the increase in energy prices, which may negatively affect the economy, will also have an impact on financial markets. Our study aims to investigate the relationship between energy prices and stock market indices for the Turkish economy, which is highly dependent on energy imports, experiencing rapid increases in exchange rates and struggling with high inflation, under macroeconomic constraints, using the Vector Autoregression model for the period January 2010-May 2023. In our model, the relevant BIST index (BIST100, BIST30, BIST Electricity or BIST Industrial) is used as an endogenous variable, and oil, natural gas and coal prices and the Industrial Production Index (IPI) are used to show the relationship between these indices and energy prices. In addition, the M2 money supply and exchange rate (USD/TL) were added to the model as exogenous variables and control variables. Our results show that while we find a causal relationship from oil and natural gas prices to all indices except the BIST Electricity index, coal prices do not play a significant role in the prediction of BIST indices. It has also been proven in our models that there is a bidirectional causality between IPI and oil prices. Additionally, when we look at the relationship between IPI and stock market indices, it is determined that this relationship is bidirectional for BIST Electricity, whereas it is unidirectional, from BIST Industrial index to IPI, while such a relationship is not found for BIST100 and BIST30. Another causality relationship proven in all our models is the causality relationship from oil prices to natural gas prices. Along with all these results, the model-based changes in our analysis emphasize the need for policymakers and investors to evaluate the changes in energy prices and take positions accordingly, taking into account the country's specific macroeconomic constraints when investing in BIST indices.
Benzer Tezler
- Petrol fiyatları ve borsa endeks değeri arasındaki ilişki: Suudi Arabistan örneği
The relationship between oil prices and stock market index value: The case of Saudi Arabia
KALE KAMARAN JABAR
- Derin öğrenme teknikleri kullanılarak hisse senedi fiyatlarının tahmin edilmesi: BIST'te bir uygulama
Forecasting stock prices using deep learning techniques: An application in BIST
ÖZGÜR SARACIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
EkonometriManisa Celal Bayar ÜniversitesiEkonometri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYNUR İNCEKIRIK
- TANAP projesi bağlamında jeopolitik ve enerji arz güvenliği
Geopolitics and energy supply security in the context of TANAP project
SENİYYE KALYONCUOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
EnerjiMarmara ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ARZU AL
- Enerji etkinliğinin ölçümünde veri zarflama analizi modellerinin kullanımı
Enerji etkinliğinin ölçümünde veri zarflama analizi modellerinin kullanimi
MERT ÖZGÜR
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Enerjiİstanbul Teknik ÜniversitesiEnerji Bilim ve Teknoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERMİN ONAYGİL
- Ekonomi politik açıdan iklim krizi ve yenilenebilir enerjinin geleceği
The climate crisis and the future of renewable energy from a political economy perspective
MEHPARE KORKMAZ