Arap dilinde söz aktarım yolları ve problemleri
Ways of verbal transfer and problems in the Arabic language
- Tez No: 859694
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ALİ ŞİMŞEK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Din, Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Linguistics, Religion, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 284
Özet
Dilde sık kullanılan ifade biçimlerinden biri olan söz aktarımı; söylenen söz, aktarıcı lafız ve aktarılan söz olarak üç bileşenden meydana gelmektedir. Bu ifade biçimi araştırmamızda Arap Dili özelinde incelenmiş ve bu süreçte öncelikle kavramsal temelleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu kavramsal temellerin içerdiği söz aktarım türlerinin, insanlık tarihinin başlangıcından itibaren kullanılması mümkün bir durum olmakla birlikte, yazılı kaynaklardaki varlığı bakımından ise kendisine ulaşılmış ilk nahiv kaynaklarından biri olan el-Kitab'ta mevzu edildiği görülmüştür. Konunun sadece bu gibi nahiv kaynaklarıyla sınırlı bir kapsamda incelenmediği, belâgat ve nakd (edebî eleştiri) alanlarında da mevzu edildiği anlaşılmıştır. Ayrıca batı merkezli modern dilbilim çalışmalarında konunun çeşitli yönleriyle ele alındığı, ancak bunun kadim Arap dil çalışmalarındaki değerlendirmelerden habersiz bir şekilde gerçekleştiği fark edilmiştir. Dolayısıyla geniş bir alanda yer edinen bu kullanımın, kullanım örnekleri incelendiğinde sözün sadece lafzının aktarımıyla ilgili olmadığı, aynı zamanda sözün manasının aktarımını da kapsayan bir olgu olduğu görülmüştür. Bunlara ek olarak geniş kapsamlı bir olgu olan söz aktarımının uygulanması sırasında ya da sonrasında bazı problemlerin ortaya çıktığı müşâhede edilmiştir. Bu söz aktarım problemlerinin ortaya çıkmasının önüne geçilmesi veya ortaya çıkan problemin çözülmesi amacıyla bazı öneriler sunulmuştur. Çalışmamız giriş ve üç bölümden müteşekkil olup girişte araştırmanın konusu, amacı ve önemi, araştırmada kullanılan yöntem, araştırmanın sınırlılıkları ele alınmış ve konu kapsamındaki kaynaklara değinilmiştir. Birinci bölümde söz aktarımının kavramsal çerçevesi ele alınmıştır. Bu kapsamda ilk olarak söz aktarımı ifadesi açıklığa kavuşturulmuş, sonrasında ise söz aktarımı ile ilgili olan ḥikâye, meḳûlu'l-ḳavl, taḍmîn, iḳtibâs, 'aḳd, ḥall, irsâlu'l-mesel, rivâyet, istişhâd, tenâṣṣ, telmîḥ, aḫẕ, seriḳa ve intiḥâl kavramları sözcük ve terim anlamları bakımından incelenmiştir. Bu inceleme sırasında veya sonrasında bu kavramların söz aktarımı ile ilgili yönleri tespit edilmiş ve bu yönler ile söz aktarımının alakası değerlendirilmiştir. İkinci bölümde söz aktarımı kullanımının tezâhür ettiği örnek kullanımlar, aktarıcı lafız ve aktarılan söz türlerini ele alan iki ana kısımda zikredilmiştir. Aktarıcı lafız bakımından söz aktarım yollarının incelendiği birinci kısımda soru edatlarıyla oluşturulan söz aktarım türleri ve manası itibariyle sözün aktarımını sağlayan lafızlarla meydana gelen söz aktarım yolları konu edilmiştir. Söz aktarım yollarının aktarılan söz cihetinden incelendiği ikinci kısımda ise aktarılan sözün lafzen ve manen aktarımına dair yönleri dikkate alınarak gruplandırma yoluna gidilmiştir. Üçüncü bölümde, tespit edilmiş olan söz aktarımı problemleri maddeler halinde sunulmuş ve böylece problemin farklı yönlerinin kaynağına inilmeye çalışılmıştır. Bunun için genellikle literatürle de bağlantı kurularak bir değerlendirilme yolu takip edilmiş ve problemin ortadan kalkmasına dair bazı çözüm önerileri de oluşturulmuştur. Sonuç kısmında ise çalışmamızın tümü dikkate alınarak genel bir değerlendirilme yapılmış ve ulaşılan neticeler özet olarak ifade edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Verbal transfer, which is one of the frequently used forms of expression in the language; It consists of three components: spoken word, translative word and transferred word. In our research, this form of expression was examined specifically in the Arabic Language and in this process, first of all, its conceptual bases were tried to be determined. Although it has been possible to use the verbal transfer types included in these conceptual bases since the beginning of human history, it has been seen that they are mentioned in al-Kitab, one of the first written Arabic syntax sources reached. It has been understood that the subject is not only examined in a scope limited to such syntax sources, but is also discussed in the fields of rhetoric and nakd (literary criticism). In addition, it has been noticed that the subject is discussed from various aspects in western-based modern linguistic studies, but this is done without being aware of the evaluations in ancient Arabic language studies. Therefore, when the usage examples of this usage, which has a wide area, are examined, it is seen that it is not only about the verbal transfer, but also a phenomenon that includes the transfer of the meaning of the word. Moreover, it has been observed that some problems arise during or after the implementation of verbal transmission, which is a comprehensive phenomenon. Some suggestions are offered to prevent the emergence of these verbal transfer problems and to solve them. Our study consists of an introduction and three chapters. In the introduction, the subject, purpose and importance of the research, the method used in the research, the limitations of the research are discussed and the sources within the scope of the subject are mentioned. In the first chapter, the conceptual framework of verbal transmission is discussed. In this context, the expression of the verbal transfer is clarified, and then concepts related to the verbal transfer like ḥikâye, maḳûlu'l-ḳavl, taḍmîn, iḳtibâs, 'aḳd, ḥall, irsâlu'l-masal, rivâya, tanâṣṣ, talmîḥ, aḫẕ, sariḳa and intiḥâl are examined in terms of lexical and term meanings. In this context, the aspects of these concepts related to verbal transmission are identified and the relevance of these aspects and verbal transmission is evaluated. In the second chapter, sample uses in which the use of verbal transfer is manifested are mentioned in two parts, which deal with the translative word and the types of transferred words. In the first part, where the ways of verbal transfer are examined in terms of translative words, the types of verbal transfers created with words of question and the ways of verbal transfers created with words that enable the transfer of words in terms of meaning are discussed. In the second part, where the ways of verbal transfer are examined in terms of the spoken word, the grouping is made by taking into account the aspects of the literal and meaning transfer of the spoken word. In the third chapter, the identified verbal transfer problems are presented in items, thus the causes of different aspects of the problem are tried to get. For this purpose, an evaluation method is followed, usually by establishing a connection with the literature, and some solution suggestions were presented to eliminate the problem. In the conclusion section, a general evaluation is made, taking into account our entire study, and the results were summarized.
Benzer Tezler
- El-Câmi' li-Ahkâmi'l-Kur'ân'ın filolojik açıdan incelenmesi
Philological analysis of Al-Jami li Ahkam al-Qur'an
İSMAİL ERKEN
Doktora
Türkçe
2020
Doğu Dilleri ve EdebiyatıDokuz Eylül ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER DUMLU
- Çağatay Türkçesi Dürr-i Yetim [1b-100a] (Dil incelemesi-çeviri yazılı metin-dizin)
A linguistic analysis and translation of Chagatai Turkic Durr-i Yetim [1b-100a] (Language examination - written text translation - index)
HARUN COŞKUN
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Kültür ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VAHİT TÜRK
- دراسة وتحقيق الإتحاف بشرح خطبة الكشاف لحامد بن علي العمادي الدمشقي (ت: 1171 هـ/ 1758 م)
Hâmid b. Ali El-İmâdî Ed-Dımaşkî'nin (ö. 1171/1758) El-İthâf bi Şerhi Hutbeti'l-Keşşâf Adlı Eserinin inceleme ve tahkiki
MAHMOUD NASIF
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EKREM GÜLŞEN
- Arap dilinde iltibas problemi
Ambiguity as a problem in Arabic language
AHMET KAPLAN
Doktora
Türkçe
2017
DilbilimRecep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İLYAS KARSLI
- Arap dilinde temsili teşbih ve Kur'an'dan bazı örneklerin incelenmesi
The representative analogy in Arabic language and examining some examples from the Qur'an
AYŞE YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET YAVUZ