Geri Dön

Hasbek Mağarası'nın (Diyarbakır-Dicle) jeomorfolojik özellikleri ve turizm planlaması

Geomorphological features and tourism planning of Hasbek Cave (Diyarbakır-Dicle)

PDF İndir

  1. Tez No: 859769
  2. Yazar: MUHAMMED KILIÇARSLAN
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA TANER ŞENGÜN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Coğrafya, Turizm, Geography, Tourism
  6. Anahtar Kelimeler: Mağara, Jeomorfoloji, Hasbek Mağarası, Turizm Planlaması, Diyarbakır, Cave, Geomorphology, Hasbek Cave, Tourism Planning, Diyarbakır
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Fırat Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Fiziki Coğrafya Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 112

Özet

Mağaralar, yüzeye açılımları olan ve en az bir insanın sürünerek girmesine olanak verecek genişlik ve yüksekliğe sahip olan yer altı boşlukları olarak tanımlanmaktadır. Bu yeraltı boşlukları geçmişten günümüze kadar insanların sosyal ve kültürel gelişiminde önemli bir role sahip olmuştur. Yer aldığı bölgenin jeolojik-jeomorfolojik ve hidrografik özelliklerini yansıtması; kendine has, ilginç karstik oluşumlara sahip olması ve yılın her döneminde ziyaret edilme olanağının bulunmasıyla mağaralar, dünyada ve ülkemizde başta coğrafya ve turizm araştırmaları olmak üzere birçok bilimsel çalışmaya konu olmuşlardır. Bu tez araştırmasına konu olarak seçilen Hasbek Mağarası, Diyarbakır'ın Dicle ilçesine bağlı Bozoba mahallesi (köyü) sınırları içerisinde yer almaktadır. Mağaranın Diyarbakır il merkezine uzaklığı 64 km, Dicle ilçe merkezine uzaklığı ise 6 km olup mağaraya ulaşım kolay bir şekilde sağlanmaktadır. Mağara, Güneydoğu Torosların güneyinde yer alan GB-KD uzantılı bir antiklinal ekseninin güneye bakan yamacı üzerinde bulunmaktadır. Bu mağara Alt Miyosen yaşlı Fırat Formasyonu kireçtaşları içerisinde ve dolin tabanı üzerinde kesişen iki fay hattının tetikleyici unsur görevi görmesiyle ortaya çıkan çatlak ve yarıkların büyüyüp genişlemesi sonucu meydana gelmiştir. Mağaranın girişi 983 metre yükseltideki bir dolin tabanı üzerinde olup 1-1,5 m genişliğinde dar bir ağza sahiptir. Oluşumu açısından Doğal Mağaralar-İkincil Mağaralar-Karstik Mağaralar sınıfına dahildir ve çökel gelişimi bakımından aktif bir mağara özelliği göstermektedir. GD-KB yönünde 95 m uzunluk, -18 m derinlik ve yaklaşık olarak 3235 m² bir alana sahip olan bu mağaranın içi geniş bir meydanı andırmaktadır. Mağaranın tabanına erişildikten sonra oldukça düz bir alanla karşılaşılmaktadır. Mağara çökelleri bakımından oldukça zengin olan bu mağarada sarkıt, dikit ve sütun gibi damlataşı çeşitlerine sıklıkla rastlanmaktadır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığının, tabiat varlığı olarak belirlenecek mağaraların tespit, tescil ve koruma, kullanma koşullarına ilişkin teknik esaslarına göre“B”sınıfı koruma statüsünde yer almaktadır. Bulunduğu bölgede bu büyüklükte doğal oluşumlu mağaraların nadir olarak görülmeleri nedeniyle mağara turistik olarak ayrıca önem kazanmaktadır. Hasbek Mağarası'nın 7 km güneyinde yer alan Eğil ilçesinin doğal ve kültürel turizm kapasitesi nispeten gelişmiş olup mağaranın çevresinde yer alan Maden Çayı ve Dipni Çayı üzerinde kurulan Kralkızı ve Dicle Barajlarının da ekoturizm potansiyeli bulunmaktadır. Ayrıca Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi tarafından Kralkızı Barajı kenarında bir adet gençlik kampı yapılmış olup mağaraya oldukça yakın bir konumdadır. Hasbek Mağarası da çevresindeki bu doğal ve kültürel turizm alanlarıyla birlikte bir turizm destinasyonu haline getirilerek gerekli çalışmaların yapılmasıyla turizme kazandırılabilir. Hasbek Mağarası ile ilgili detaylı bir literatür taraması yapılmış fakat bir paleoiklim ve zooloji çalışması dışında mağarayı detaylı bir şekilde ele alan herhangi bir bilimsel çalışmaya rastlanılmamıştır. Bu doğrultuda çalışmanın amacı söz konusu mağaranın jeomorfolojik özelliklerini açıklayıp mağaranın ilgili literatüre kazandırılmasına önayak olmaktır. Bu durumun araştırmanın önemini daha da arttıracağı düşünülmektedir. Araştırma yapılırken; arazi-saha çalışmaları, gözlem, ölçüm alma, uzaktan algılama, haritalama, coğrafi bilgi sitemleri (CBS) analizi, coğrafi veri analizi-değerlendirilmesi gibi birçok araştırma yöntemi kullanılmıştır. Mağaranın jeolojik-jeomorfolojik özelliklerini daha net ortaya koymak amacıyla serbest istasyon alma tekniği ile lazer metre, şerit metre, pusula ve klinometre gibi materyaller kullanılarak mağaranın bir plan, kesit ve profili çıkarılmıştır. Sonrasında mağaranın çeşitli diğer haritaları da çizilerek mağaranın jeomorfolojik özellikleri daha net bir şekilde ortaya konmuştur. Çeşitli haritalar oluşturulurken Cave Render Pro, ArcGIS/ArcMap 10.8, Adobe Photoshop CC 2015, Google Earth Pro ve HGM Küre gibi yazılımlar kullanılmıştır. Bu çalışmayla elde edilen tüm sonuçların; mağaranın jeomorfolojik özelliklerinin belirlenmesi ve literatüre kazandırılmasına ayrıca mağaranın turizm değeri kazanmasına destek olması hedeflenmiştir.

Özet (Çeviri)

Caves are defined as underground spaces that have openings to the surface and are wide and high enough to allow at least one person to crawl in. These underground spaces have played an important role in the social and cultural development of people from past to present. It reflects the geological-geomorphological and hydrographic characteristics of the region in which it is located; The caves, which have unique and interesting karst formations and can be visited at any time of the year, have been the subject of many scientific studies, especially geography and tourism research, in the world and in our country. Hasbek Cave, which was chosen as the subject of this thesis research, is located within the borders of Bozoba neighborhood (village) in Dicle district of Diyarbakır. The cave is 64 km away from Diyarbakır city center and 6 km away from Dicle district center, and transportation to the cave is easy. The cave is located on the south-facing slope of a SW-NE extending anticline axis located in the south of the Southeastern Taurus Mountains. This cave was formed as a result of the growth and expansion of cracks and fissures that emerged within the Lower Miocene aged Euphrates Formation limestones and when two fault lines intersecting on the base of the doline acted as trigger elements. The entrance of the cave is on the floor of a doline at an altitude of 983 meters and has a narrow mouth of 1-1.5 m wide. In terms of its formation, it is included in the Natural Caves-Secondary Caves-Karst Caves class and shows an active cave feature in terms of sediment development. The interior of this cave, which has a length of 95 m in a SE-NW direction, a depth of -18 m and an area of approximately 3235 m², resembles a large square. After reaching the bottom of the cave, a very flat area is encountered. In this cave, which is very rich in cave sediments, dripstone types such as stalactites, stalagmites and columns are frequently encountered. According to the technical principles of the Ministry of Environment and Urbanization regarding the detection, registration, protection and use conditions of caves to be determined as natural assets, it is in the“B”class protection status. Since naturally occurring caves of this size are rare in the region where it is located, the cave gains additional importance as a tourist attraction. The natural and cultural tourism capacity of Eğil district, located 7 km south of Hasbek Cave, is relatively developed, and the Kralkızı and Dicle Dams built on Maden Stream and Dipni Stream around the cave also have ecotourism potential. In addition, a youth camp was built by the Diyarbakır Metropolitan Municipality near the Kralkızı Dam and is located very close to the cave. Hasbek Cave can be turned into a tourism destination together with these natural and cultural tourism areas around it and can be brought into tourism by carrying out the necessary work. A detailed literature review has been made about Hasbek Cave, but apart from a paleoclimate and zoology study, no scientific study has been found that deals with the cave in detail. In this regard, the aim of the study is to explain the geomorphological features of the cave in question and to initiate the inclusion of the cave in the relevant literature. It is thought that this situation will further increase the importance of the research. While researching; Many research methods such as field studies, observation, measurement, remote sensing, mapping, geographic information systems (GIS) analysis, geographical data analysis and evaluation have been used. In order to reveal the geological-geomorphological features of the cave more clearly, a plan, section and profile of the cave was created using materials such as laser meter, tape measure, compass and clinometer with the free station technique. Afterwards, various other maps of the cave were drawn and the geomorphological features of the cave were revealed more clearly. While creating various maps, software such as Cave Render Pro, ArcGIS/ArcMap 10.8, Adobe Photoshop CC 2015, Google Earth Pro and HGM Küre were used. All results obtained from this study; It is aimed to determine the geomorphological features of the cave and to contribute it to the literature, as well as to support the cave in gaining tourism value.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    287566

    Hatay yöresindeki organik alabalık yetiştiricilik imkanlarının araştırılması

    An investigation on potentiallity of organic trout culture in Hatay vicinity

    DENİZ HASBEK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2011

    Su ÜrünleriMustafa Kemal Üniversitesi

    Su Ürünleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ŞEHRİBAN ÇEK

  2. Tez No

    387707

    Bipolar bozukluk hastalarında beyin kökenli nörotrofik faktör (BDNF) geni val66met ve val66val polimorfizmi ile hastalık özellikleri ve obsesif kompulsif belirti ilişkisi

    The association between brain-derived neurotrophic factor (BDNF) val66met, val66val gene polymorphism and the characteristics of bipolar disorder (BD), obsessive compulsive symptoms within patients of BD

    EKREM HASBEK

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2011

    PsikiyatriGaziosmanpaşa Üniversitesi

    Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. SERAP ERDOĞAN TAYCAN

  3. Tez No

    203836

    Kronik koroner arter hastalığı olgularında miyokard canlılığının oral glukoz uygulaması sonrası talyum-201 infüzyon MPSPECT ile değerlendirilmesi

    Evaluation of myocardial viability with thallium-201 infusion MPSPECT following the oral glucose application in patients with chronic coronary artery disease

    ZEKİYE HASBEK

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2008

    Radyoloji ve Nükleer TıpCumhuriyet Üniversitesi

    Nükleer Tıp Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BÜLENT TURGUT

  4. Tez No

    522914

    Kuruyemiş alerjisi olan çocuk hastalarda klinik bulgular ve klinik seyrin değerlendirilmesi

    Başlık çevirisi yok

    EZGİ HASBEK

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    Allerji ve İmmünolojiSağlık Bilimleri Üniversitesi

    Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MÜGE TOYRAN

  5. Tez No

    118472

    Stafilokok suşlarında metisilin direncinin farklı yöntemlerle belirlenmesi ve metisilin dirençli stafilokoklarda çoğul antibiyotik direncinin incelenmesi

    Detection of methicillin resistance by different methods in staphylococcus strains and investigation of multiple antibiotic resistance in methicillin resistant staphylococci

    MÜRŞİT HASBEK

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2002

    MikrobiyolojiCumhuriyet Üniversitesi

    Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. YAHYA HAKGÜDENER

Geri Dön