İstanbul'da Osmanlı dönemi müslüman mezarlıkları
Ottoman period muslim cemeteries in İstanbul
- Tez No: 859889
- Danışmanlar: PROF. DR. MÜŞFİKA GÜL AKDENİZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Tarihi ve Kuramı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 525
Özet
Fetihle birlikte İstanbul'un şehir dokusu içerisinde oluşmaya başlayan Müslüman Mezarlıkları tarihi süreç içerisinde yeni definlerle genişlemiş, şehrin gelişimine paralel olarak şehre yeni mezarlıklar eklenmiştir. İlk aşamada surdışı mezarlıkları, Eyüpsultan, Galata ve Üsküdar yerleşimlerinde gelişen Müslüman Türk Mezarlıkları, 18. yüzyıldan itibaren civar yerleşimlerin gelişimiyle birlikte önce Beşiktaş, sonra Kadıköy yerleşimleri olmak üzere artmaya devam etmiştir. Bazı gravürler dışında kent dokusundaki yerlerinin tarihi haritalarda belirgin şekilde görülmeleri 18. yüzyılın ikinci yarısında mümkün olduğundan bu dönem öncesindeki sınırlar hakkında kesin bir yargıya varmak mümkün değildir. 19.yüzyıla gelinceye kadar İstanbul'un tarihi mezarlıklarına büyük çaplı müdahaleler söz konusu olmamış, 19.yüzyıl ve sonrasında şehirdeki imar faaliyetlerinin artmasıyla tahribat süreci başlamıştır. Yolların genişletilmesi, yeni yolların açılması ve mezarlık bölümlerinin şehir merkezindeki artan arsa gereksinimini karşılamak için kullanılması, yıkımın başlıca sebeplerindendir. Bu tahribatlar, Osmanlı Döneminde belli mahallerle sınırlı kalmıştır. 19.yüzyılda mezarlıklara ilk müdahalenin, imar hareketlerinin hızlı olduğu Beyoğlu bölgesinde başlaması şaşırtıcı değildir. 20.yüzyıl başında şehir dokusuna eklenen yeni bir mezarlık söz konusu olmadığı gibi mevcut tarihi mezarlıklar da bakımsız ve âtıl vaziyette kalmıştır. Cumhuriyet döneminde ise özellikle de mezarlıkların belediyelere devredilmesi sonrasında tahribatlar artarak devam etmiştir. Bu olumsuz müdahalelerin, genellikle devlet kurumlarının şehir dokusu üzerindeki uygulamaları olduğu, bu müdahaleler dışındaki tahribatların ise halkın bireysel tutum ve davranışlarıyla gerçekleştiği görülür. Cumhuriyet Döneminin ilk yıllarında, kentin yeşil alan ve park ihtiyacının karşılaması mevzu bahis olduğunda akla ilk gelen yerler mezarlıklar olmuştur. Bazı mezarlıklar ise bütünüyle ortadan kaldırılmış, yerlerine çok katlı binalar ve yollar yapılmıştır. Ülkemizde koruma düşüncesinin gelişmiyle birlikte tarihi mezarlıklar kültür varlığı olarak tescillenmiş ve mevcut sınırlarını korumuşlardır. Fakat tarihi mezarlık alanlarının yeni definlere kapatılmaması sebebiyle tarihi mezar taşları günden güne yok olmuş veya tahribata uğramıştır.
Özet (Çeviri)
Muslim cemeteries, which began to form within the urban fabric of Istanbul after the conquest, expanded with new burials throughout the historical process. Then, in parallel with the development of the city, new cemeteries were added to the city. Muslim Turkish Cemeteries were first developed outside the city walls, in the settlements of Eyüpsultan, Galata and Üsküdar. With the development of the surrounding settlements since the 18th century, cemeteries continued to be formed in Beşiktaş and Kadıköy settlements. Since it was only in the second half of the 18th century that their places in the urban fabric were clearly visible on historical maps, except for some engravings, it is not possible to make a definitive judgment about the boundaries before this period. There were no large-scale interventions in the historical cemeteries of Istanbul until the 19th century, and the process of destruction began with the increase in construction activities in the city in the 19th century and later. Widening the roads, opening new roads and using cemetery sections to meet the increasing land need in the city center are the main reasons for the demolition. These destructions were limited to certain areas during the Ottoman Period. It is not surprising that the first intervention in cemeteries in the 19th century began in the Beyoğlu settlement, where construction activities were intense. There were no new cemeteries added to the city fabric at the beginning of the 20th century, and existing historical cemeteries remained neglected and idle. During the Republican period, destruction continued to increase, especially after the ownership of cemeteries was transferred to municipalities. It is seen that these negative interventions are generally the practices of state institutions on the city fabric, while the destruction other than these interventions is caused by the individual attitudes and behaviors of the people. In the early years of the Republican period, when it came to meeting the city's green space and park needs, the first places that came to mind were cemeteries. Some cemeteries were completely destroyed and multi-storey buildings and roads were built in their place. With the development of the idea of conservation in our country, historical cemeteries have been registered as cultural assets and have preserved their current borders. However, since historical cemeteries are not closed to new burials, historical gravestones have disappeared or been damaged day by day.
Benzer Tezler
- Kurtuluş (Tatavla) semti kentsel koruma projesi
Urban conservation project for Kurtuluş (Tatavla) district
ÇAĞLASU ARTUÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SAKİNE YILDIZ SALMAN
- Tanzimat'tan Cumhuriyet'e İstanbul'da Latin Katolik yapıları
Latin Catholic buildings in Istanbul (From Tanzimat to Republican era)
SEZİM SEZER SEVİNÇ
Doktora
Türkçe
1997
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEMRA GERMANER
- İstanbul'daki gayri-müslim cemaatlere ait mezar taşlarında kültürel etkileşimin yansımaları: Ermeniler ve Yahudiler
Reflections of cultural interaction on graves of non-muslim communities in Istanbul: Ermenians and Jews
YASEMİN PEKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Tarihİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiTarih ve Medeniyet Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NURAY OCAKLI
- Tanzimat'tan II. Meşrutiyet'e İstanbul'da sosyal ve kültürel ortam
The social and cultural milieu in İstanbul from Tanzimat to II. Meşrutiyet
ÖZGÜ ÇİLLİ KUTAN
- Gravür ve seyahatnamelerde anıtsal yapılarıyla İstanbul (18. yüzyıl sonu ve 19. yüzyıl)
Başlık çevirisi yok
NECLA ARSLAN