Özbek halk inanışları
Uzbek folk beliefs
- Tez No: 860500
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖZKUL ÇOBANOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkiyat Araştırmaları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 332
Özet
İnanma eyleminin temelinde hayatın devamlılığını sağlama arzusu vardır. İnanışlar, ilkel dönemlerden beri varlığını sürdürür ve toplumun yazısız kuralları olarak kabul edilir. Tarih, ekonomi, sosyal hayat, din ve kültür gibi alanlarda zaman içinde yaşanan değişimler inanışların şekillenmesinde önemli bir rol oynamıştır. Kutsal kabul edilen inanışlar, toplumun manevî değerlerini yaşatmakta önemli bir görev üstlenir. Halk inanışları, toplumun uyması gerektiğine inanılan sözlü kurallardan oluşur. Bunlara uyulmadığı takdirde toplumda bir korku, kaygı ya da endişe duygusunun ortaya çıkacağı bilinir. Uygulamaların terk edildiği noktada doğaüstü güçlerin devreye girerek musallat olabileceği ve birtakım yaptırımlar uygulayacağı baştan kabul edilmiştir. Dolayısıyla halk inanışlarının kurallara uygun bir şekilde uygulanması gerektiğine düşüncesi kabul görmüştür. Bu düşünce kendisini Özbek halk anlatılarında da sıklıkla göstermektedir. Anlatılarda işlenen, hayatın devamlılığını sağlayan ve kendisine yol gösteren halk inanışlarını geçmişten günümüze kendini tekrar ederek güncellemiş ve toplumdaki yaptırım gücünü pekiştirmiştir. Tez çalışmasının konusunu geçiş dönemleri, mevsimsel, hayvancılık, mekânlar, millî giyimler, merasim yemekleri ve ziyaret fenomenleriyle ilgili halk inanışları oluşturmaktadır. Taşkent, Fergana, Buhara ve Semerkant başta olmak üzere Özbekler arasında geçmişte yaşayan inanış örneklerinin çıkış noktalarının izleri araştırılmış ve bunların diğer inanış sistemleriyle ilişkisi incelenmiştir. Kutsal kavramı etrafında oluşan inanışlar çalışmada yapısal ve işlevsel halkbilim kuramlarıyla değerlendirilmiştir. İnanışların çıkış noktalarıyla ilgili izler araştırılırken bunların günümüzdeki durumları hakkında da birtakım tespitlerde bulunulmuştur. Özbek toplumunun geçmişten beri benimsediği inanış sistemlerinin izlerinin inanış örneklerinde yaşadığı görülmüştür. Bu inanışların düzenleyici işlevi, sosyal yaptırımları, geleneği koruma ve sürekliliği hakkındaki önemi vurgulama noktasında önemli sonuçlar elde edilmiştir. Tezde Özbek toplumunun halk inanışlarına bu denli sahip çıkması ve onların geleneklerine bağlılığı üzerinde durulmuştur.
Özet (Çeviri)
The act of believing is based on the desire to ensure the continuity of life. Beliefs have existed since primitive times and are considered as unwritten rules of society. Changes in history, economy, social life, religion and culture have played an important role in shaping beliefs. Beliefs that are considered sacred play an important role in keeping the spiritual values of the society alive. Folk beliefs consist of verbal rules that society is believed to follow. It is known that if these rules are not followed, a sense of fear, anxiety or worry will arise in the society. At the point where the practices are abandoned, it is accepted from the beginning that supernatural forces may intervene and impose certain sanctions. Therefore, the idea that folk beliefs should be implemented in accordance with the rules has been accepted. This idea often manifests itself in Uzbek folk narratives. The folk beliefs that are processed in the narratives, which ensure the continuity of life and guide it, have updated themselves by repeating themselves from past to present and have strengthened their sanctioning power in society. The subject of the thesis is folk beliefs related to transitional periods, seasonal, animal husbandry, places, national clothing, ceremonial food and visiting phenomena. The traces of the origins of the beliefs living in the past among Uzbeks, especially in Tashkent, Fergana, Bukhara and Samarkand, were investigated and their relationship with other belief systems was examined. The beliefs formed around the concept of sacred were evaluated with structural and functional folklore theories. While the traces of the starting points of the beliefs were investigated, some determinations were made about their current situation. It has been observed that the traces of the belief systems that Uzbek society has adopted since the past live in belief examples. Important results have been obtained at the point of emphasising the regulatory function of these beliefs, social sanctions, the importance of preserving and maintaining tradition. In the thesis, the Uzbek society's embrace of folk beliefs and their adherence to their traditions are emphasised.
Benzer Tezler
- Yeşilhisar ve çevresi halk inanışlarının dinler tarihi açısından değerlendirilmesi
Survey of the popular beliefs in Yeşilhisar and the surrounding area in the perspective of the history of religions
MUSTAFA ÖZBEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
DinErciyes ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA ÜNAL
- Türk Dünyası halk inançlarında karşılaştırmalı doğum motifi ve Dr. Yaşar Kalafat'ın halk bilimi çalışmaları
A comparison of birth motif in the populer beliefs of the Turkic World and the folklor studies of Dr. Yaşar Kalafat
ORHAN FATİH KUŞDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Halk Bilimi (Folklor)Kırıkkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BİLGEHAN GÖKDAĞ
- Kırgızistan'ın sosyo-kültürel yapısı
The Socio-cultural aspect of Kırghizistan (XX.century)
HÜSAMETTİN YILDIRIM
- Özbek yazarı Toğay Murat'ın eserlerindeki halk bilimi unsurları
The elements of folklore in Uzbek writer Togay Murat's novels
FARANGİSBONU SHARIPOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Halk Bilimi (Folklor)Ankara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM DİLEK
- Afganistan'ın Kunduz ili Türk boylarının halkbilimi monografisi
Monograph of Turkish folklore tribes in Kunudz province Afghanistan
NOORULLAH NABIL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Halk Bilimi (Folklor)Karadeniz Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEMAL ÜÇÜNCÜ