Osmanlı hukukunda nişancı
Nisanci in Ottoman law
- Tez No: 862252
- Danışmanlar: PROF. DR. EKREM BUĞRA EKİNCİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 254
Özet
Nişancı, Osmanlı Devleti'nin merkez teşkilatında Divan-ı Hümâyun azası yüksek rütbeli memurlardan biridir. Osmanlılardan evvelki muhtelif Türk-İslam devletlerinde de nişancılığın muadili müesseseler vardır. Türklerin İslamiyet'i kabul etmeden önce kurdukları devletlerde“tuğra”adı verilen ve hakanı temsilen kullanılan yazılı alâmet ve işaretleri işlemekle vazifeli memura“tuğraî”denilmiştir. İslam devletlerinde ise hükümdarın irade ve muvafakati mahiyetinde olan“tevkî”, onun imzasının muadili olup, bunu çekmekle vazifeli memura ise“tevkiî”adı verilmiştir. Osmanlı Devleti'nin ilk devirlerinde daha çok tuğraî ifadesi kullanılmış olmakla birlikte tarihî safahat içerisinde tevkiî tabiri de taammüm etmiştir. Nişancılık müessesesi Sultan Orhan Gazi devrinden itibaren Osmanlı devlet idaresinde yerini almıştır. Nişancıların menşei, mertebesi, teşrifattaki mevkii ve vazifeleri gibi mevzular, Sultan Fatih'in Teşkilat Kanunnamesi ile Tevkiî Abdurrahman Paşa Kanunnamesi'nde tanzim edilmiştir. Osmanlı Devleti'nin kuruluş yıllarında ilmiye sınıfına mensup inşâsı kuvvetli kimseler arasından seçilen nişancılar, bilâhare kalemiye sınıfına mensup profesyonel bürokratlar arasından seçilmeye başlanmıştır. Osmanlı devlet idaresinde nişancının en başta gelen vazifesi tuğra çekmektir. Ancak Osmanlılarda tuğra çekmenin dışında çeşitli vazife ve salâhiyetler de nişancı ve nişancılık müessesesi tarafından yerine getirilmiştir. Bu çerçevede nişancılar tuğra çekme vazifelerinin yanı sıra divan kararlarının yazılmasında, tımar kayıtlarının tutulmasında, tapu tahrir muamelelerinin yürütülmesinde, örfî hukuk kanunnamelerinin hazırlanıp divana arz edilmesinde ve ecnebi devletlerle münasebet ve muhaberenin temini mevzularında da vazife almışlardır. Nişancılar bilhassa Osmanlı hukukunun aslî rükünlerinden olan kanunnamelerin hazırlanmasında, bunların şer'î hukuk ile ahenkli olmasında, öte yandan arazi sisteminin sağlıklı ilerlemesinde mühim rol oynamışlar, entelektüel şahsiyetleriyle Osmanlı siyasi kültüründe mühim bir mevki tutmuşlardır. XVIII. asırdan itibaren vazifelerinin başka makamlara verilmesi üzerine yavaş yavaş devlet mekanizmasındaki mevkii zayıflamış, ama tuğrakeş ismiyle devletin sonuna kadar mevcudiyetini devam ettirmiştir.
Özet (Çeviri)
Nisanci is one of the high-ranking officials of the Divan-ı Hümâyun in the central organization of the Ottoman Empire. Various Turkish-Islamic states prior to the Ottomans also had institutions equivalent to the office of Nişanci. In the states established by the Turks before the adoption of Islam, the official in charge of engraving the written signs and signs used to represent the ruler, called“tughra”, was called“tughraî”. In Islamic states, on the other hand, the“tevkî”, which is the will and consent of the ruler, is the equivalent of his signature, and the official in charge of drawing it is called“tevkiî”. In the early periods of the Ottoman Empire, the term tughraî was mostly used, but in the course of history, the term tevkiî was also adopted. The institution of Nisancilik took its place in the Ottoman state administration from the reign of Sultan Orhan Gazi. Issues such as the origin, rank, position and duties of the Nisanci were regulated in Sultan Fatih's Organization Kanunnamesi and Tevkiî Abdurrahman Pasha Kanunnamesi. In the founding years of the Ottoman Empire, the Ottoman state's snipers were selected from among the members of the ilmiye class who were strong builders, but later on they started to be selected from among the professional bureaucrats belonging to the kalemiye class. In the Ottoman state administration, the most prominent duty of the engagement officer was to draw the tughra. However, in the Ottomans, various duties and prerogatives other than drawing the tughra were also performed by the institution of engagement and engagement. In this context, in addition to their duties of drawing the tughra, the engagement officers were also involved in writing decisions of the council, keeping records of fiefs, conducting land registry procedures, preparing customary law cannons and submitting them to the council, and ensuring relations and communications with foreign states. Nisancis played an important role, especially in the preparation of the statutes, which are one of the essential elements of Ottoman law, in their harmonization with Sharia law, and in the healthy progress of the land system, and they held an important position in the Ottoman political culture with their intellectual personalities. Its position in the state mechanism gradually weakened as its duties were given to other authorities starting from the 18th century, but it continued to exist under the name Tuğrakeş until the end of the state.
Benzer Tezler
- Nişancızâde'nin Nûru'l-'Ayn adlı eserinin tahkik ve tahlili (12- 19.fasıllar)
The edition-critique and examination of Nişancizâde's work entitled Nûru'l-'Ayn (Chapters between 12 and 19)
ESRA KARADENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Dinİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ BARDAKOĞLU
- Osmanlı Hukukunda nişanlanma
Engagement in Ottoman law
SEMRA BETÜL DOĞANGÜZEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
HukukAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. AHMET KILINÇ
- Nişancızâde'nin Nûru'l- Ayn adlı eserinin tahkik ve tahlili (33. fasıl)
Edition-critique and analysis of Nishanjizâdāh's Nûr al-Ayn (33rd chapter)
HÜMEYRA YORULMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Dinİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. ASIM CÜNEYD KÖKSAL
- Nişancızâde'nin Nûru'l-'Ayn adlı eserinin tahkik ve tahlili (7-11. fasıllar)
Edition-critique and analysis of Nişancizâde's book named nûru'l-'ayn (7-11. chapters)
MERYEM YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Dinİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ASIM CÜNEYD KÖKSAL
- İslam hukuku ve Türk medeni hukukuna göre nişanın bozulması ve tazminat
Annulment of engagement and compensation according to Turkish civil law and Islamic law
RUMEYSA ABANOZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinTrabzon ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ ASLAN TOPÇUOĞLU