Türkiye'de Neo-Şamanik ritüeller ve müzik
Neo-Shamanic rituals and music in Turkey
- Tez No: 863217
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SERDAR ERKAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Sosyoloji, Music, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: ANKARA MÜZİK VE GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİ
- Enstitü: Müzik ve Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Müzik Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 441
Özet
Şamanizm'in 19. yüzyıl sonlarından itibaren Batı'da ilgi görmeye başlayan, eklektik ve senkretik bir biçimde kent yaşamına uyarlanan ve birçok alana tezahür eden bir görünüm sergilediği ifade edilebilir. Aynı zamanda çok dilli ve çoğulcu bir hareket olarak tanımlanmasıyla“Neo-Şamanizm”terimine evrilen, modern çağın spiritüel ve dinî hareketleriyle iç içe geçmiş, isteyen herkesin uygulayabileceği yeni ve çeşitli bir yapıya işaret etmektedir. Neo-Şamanik oluşumların Türkiye'de 21. yüzyıl başı itibariyle görüldüğü anlaşılmaktadır. Türkiye'de Şamanizm araştırmalarının Cumhuriyet öncesi ve sonrası dönemlerde başta Turancılık olmak üzere çeşitli ideolojik amaçlarla başladığı; daha sonra edebiyat, halk edebiyatı, edebiyat tarihi, folklor, halk inançları, plastik sanatlar ve güzel sanatlar alanlarında yapılan çalışmalarla devam ettiği görülmektedir. Şamanizm'in ifadeleri ve uygulamaları Anadolu halk edebiyatının çeşitli alanlarında, halk inançlarında ve özellikle bu ifadeleri içeren geçiş ritlerinde varlığını sürdürmektedir. Bu çalışmanın konusu, Şamanizm'in dünya ya da Türk kültürünü ilgilendirecek şekilde Orta Asya ve civarındaki tarihini ya da bu alanda yapılan çalışmaların tarihini tartışmak değildir. Çalışmanın amacı, 19. yüzyılda dünyada Şamanizm'e yönelen antropolojik ve etnografik ilginin izinde, 20. yüzyılda ses kayıt teknolojilerinin sağladığı imkânlar ile içinde bulunduğumuz yüzyılın iletişim hızı çerçevesinde bir dünya müziği haline gelen şaman müziklerinin ve şaman ritüellerinde sıklıkla kullanılan müzik unsurlarının günümüz Türkiye'sindeki görünümlerini müzikolojik perspektifte ele almaktır. Bu amacı gerçekleştirirken de alanın ilgililerinin ağzından bir anlatı oluşturmaktır. Araştırma, Türkiye'de yeni bir uyanış hareketi olarak kullanılan Şamanizm'in, şaman müziği ilgililerinin ve ritüel uygulayıcılarının ağzından müzikal bir ifade biçimi olarak nasıl oluştuğunun hikâyesidir. Araştırmanın çerçevesini böylece bu verilerin oluşturduğunu söylemek mümkündür. Araştırmacının bu çalışmadaki rolü, şaman müziğine ilgili görüşmeciler ve şaman ritüeli uygulacıları tarafından aktarılan bu verilerin anlatı çatısını oluşturmak, bu çatıyı literatürdeki verilerle karşılaştırmak ve hâlihazırda Türkiye'de henüz ilgi görmeye başlayan bu konuya hem ritüel uygulayıcıları hem de icracılar tarafından bir anlatı kazandırmak olarak belirlenmiştir. Ritüel içerisinde konumlandırılan ve dünya müziği haline gelen geleneksel müzik türleri küreselleşme, dijitalleşme, teknolojik gelişmeler gibi birçok etkenle birlikte dünyada daha fazla ilgi görmeye başlamıştır. Böylece Neo-Şamanizm'in de içerisinde bulunduğu bu müzik türleri, kültürel çeşitliliğe karşı oluşan talebi karşılamada önemli bir role sahip olmuştur. Yeniden keşfedilen geleneksel müzik türlerinin farklı öğeleri Neo-Şamanik ritüellerde kullanılmaya devam ederken; alternatif müzik camiasında da yeni bir akım olarak görülmüş, popülerlik kazanmış ve geniş kitlelere ulaşmıştır. Müziğin dijitalleşmesinin de önemli etkisi görülürken, internetin yaygınlaşmasıyla dijital müzik platformları bu geleneksel türlerin öğrenilmesinde ve erişiminde kolaylık sağlamıştır. Şaman müziği, şamanik müzik, Orta Asya müziği, Tuva müziği, gırtlak müziği gibi pek çok adlandırması bulunan ve dünyada birçok örneğine rastlanan bu müzik türünün meraklısı olanlar tarafından denendiği ya da var olan müzikal yapılara entegre edilerek yeni oluşumlarla sunulduğu birden çok ekol karşımıza çıkmaktadır. Bununla beraber günümüz Türkiye'sinde şaman ritüelleri gerçekleştiren ritüel uygulayıcılarının kullandıkları ses, ritim, hece gibi sıralanabilecek pek çok unsur müziğin katalizörlüğünde sunulan performatif tavır içerisinde anlaşılmaya çalışılmış; ihtiyaca ve yeterliliğe bağlı değişim gösteren geniş bir uygulama yelpazesiyle karşılaşılmıştır. Bu çalışma ilk olarak Şamanizm'in etimolojik kökenini, tanımlarını ve tarihini incelemektedir. Daha sonra Yeni Çağ Hareketleri kapsamında Neo-Şamanizm ve Türkiye'deki yayılımı, -henüz sayıları az olsa da- akademik çalışmaların aktardığı bilgilerin yanı sıra Türkiye'de Neo-Şamanizm akımı çerçevesinde çeşitli uygulamalar gerçekleştiren kişilerle yapılan görüşme verileri ışığında oluşturulmuş; modern akımlar bağlamında incelenmiştir. Ardından Neo-Şamanizm özelinde müzik pratikleri hem ritüel uygulayıcıları hem de şaman müziği ilgilileri tarafından ortaya koyulan anlatılarla aktarılmış ve yorumlanmıştır.
Özet (Çeviri)
It can be stated that Shamanism has been attracting attention in the West since the end of the 19th century, adapted to urban life in an eclectic and syncretic way, and manifested in many areas. At the same time, it has evolved into the term“Neo-Shamanism”with its definition as a multilingual and pluralistic movement, intertwined with the spiritual and religious movements of the modern age, and points to a new and diverse structure that can be practised by anyone who wishes. It is understood that Neo-Shamanic formations have been observed in Turkey as of the beginning of the 21st century. It is seen that the research on Shamanism in Turkey started in the pre and post-Republican periods for various ideological purposes, especially Turanism, and then continued with studies in the fields of literature, folk literature, literary history, folklore, folk beliefs, plastic arts and fine arts. The expressions and practices of Shamanism continue to exist in various fields of Anatolian folk literature, folk beliefs and especially in rites of passage that contain these expressions. The subject of this study is not to discuss the history of Shamanism in and around Central Asia as it concerns the world or Turkish culture, or the history of studies in this field. The aim of the study is to discuss the appearance of shamanic music and the musical elements frequently used in shamanic rituals in today's Turkey in a musicological perspective, which has become a world music within the framework of the opportunities provided by sound recording technologies in the 20th century and the communication speed of the current century, following the anthropological and ethnographic interest in Shamanism in the 19th century. While realising this aim, it is to create a narrative from the mouths of those concerned in the field. The research is the story of how Shamanism, which is used as a new awakening movement in Turkey, is formed as a musical expression through the mouths of shaman music enthusiasts and ritual practitioners. It is possible to say that this data constitutes the framework of the research. The role of the researcher in this study is to create the narrative framework of these data conveyed by interviewees and practitioners of shamanic rituals, to compare this framework with the data in the literature, and to provide a narrative by both ritual practitioners and performers to this subject, which has just begun to attract attention in Turkey. Traditional music genres, which are positioned within ritual and have become world music, have started to attract more attention in the world with many factors such as globalisation, digitalisation and technological developments. Thus, these music genres, including Neo-Shamanism, have played an important role in meeting the demand for cultural diversity. While different elements of the rediscovered traditional music genres continue to be used in Neo-Shamanic rituals; it has been seen as a new trend in the alternative music community, gained popularity and reached large masses. While the digitalisation of music has also had a significant impact, with the widespread use of the internet, digital music platforms have facilitated the learning and access to these traditional genres. This music genre, which has many names such as shaman music, shamanic music, Central Asian music, Tuva music, throat music and has many examples in the world, has multiple schools where it is tried by enthusiasts or integrated into existing musical structures and presented in new formations. However, many elements such as sound, rhythm and syllable used by ritual practitioners performing shamanic rituals in today's Turkey have been tried to be understood within the performative attitude presented with the catalysation of music; a wide range of practices that vary depending on need and competence have been encountered. This study first examines the etymological origin, definitions and history of Shamanism. Then, Neo-Shamanism within the scope of New Age Movements and its spread in Turkey is analysed in the context of modern movements, based on the information provided by academic studies -although they are still few in number- as well as interview data with people who perform various practices within the framework of the Neo-Shamanism movement in Turkey. Then, music practices in Neo-Shamanism are presented and interpreted with the narratives put forward by both ritual practitioners and those interested in shamanic music.
Benzer Tezler
- Türkiye'de neo-liberal politikaların uygulanmasında devlet insiyasi ve iktisadi rolü: Anavatan Partisi (1983-1989) ve AK Parti(2003-2011) dönemlerinin karşılaştırılması
The political and economic role of the state in the application of neo-liberal policies in Turkey: Comparison of Motherland Party (1983-1989) and Justice and Development Party (2003-2011) periods
ŞABAN ÖZTÜRK
Doktora
Türkçe
2021
Siyasal Bilimlerİnönü ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAHADDİN BAKAN
- La formation de la publicité 'neo-globale' en turquie: La disparition de la publicité réfletant les caractéristiques Turques?
Türkiye'de 'neo-global' reklamın doğuşu: Türk karakteristik özelliklerini yansıtan reklamların kayboluşu
NAZLI HİLAL TOPÇUOĞLU
Yüksek Lisans
Fransızca
2010
Radyo-TelevizyonGalatasaray ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÖZLEM DANACI YÜCE
- Türkiye'de neo-liberal süreçte örtülü reklam deneyimi: Düzenlemeler, denetim ve aktörler
The experience of surreptitious advertising in the process of neo-liberalism in Turkey: Regulations, audit and actors
MERİH TAŞKAYA
Doktora
Türkçe
2008
ReklamcılıkAnkara ÜniversitesiHalkla İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. METİN KAZANCI
- Türkiye'de neo-liberal dönüşüm ve sendikacılık: Eğitim sendikaları örneği
Neo-liberal transformation and unionism in Turkey: The case of education unions
FATİH ÖZSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Siyasal BilimlerGebze Teknik ÜniversitesiStrateji Bilimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURCU BULUT GÜRPINAR AYDIN
- Türkiye'de neo-liberal dönüşüm: 24 Ocak 1980 istikrar programı kararları ve etkileri
Neo-liberal transformation in Turkey: Decisions of 24 January 1980 stability program and effects
RIFAİ FİLİZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
EkonomiSüleyman Demirel ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İSMAİL GÖKDAYI