Bilişsel yük ve uyarılmışlığın görsel çalışma belleği performansına etkileri
The effects of cognitive load and arousal on visual working memory performance
- Tez No: 864105
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYCAN KAPUCU ERYAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: çalışma belleği, duygu, uyarılmışlık, nesne yeri, working memory, emotion, arousal, object-location
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 115
Özet
Bu tez çalışmasının amacı bilişsel yük ve duygusal uyarılmışlığın, çalışma belleğinin bir alt türü olan görsel çalışma belleği performansına etkisini incelemektir. Uyarılmışlığa Dayalı Rekabet Kuramı (Mather ve Sutherland, 2011), uyarılmışlığı yüksek uyaranların, hedef uyaranların uyarılmışlık düzeyinden bağımsız olarak hedefin önceliğini artırarak uyaranlar arasındaki rekabette öne geçeceğini öne sürmektedir. Kurama göre yüksek öncelikli olarak sunulan nötr bir uyarana eşlik eden diğer uyaranların uyarılmışlık düzeylerinin yüksek olması, nötr uyaran için bellek performansını iyileştirmelidir. Bu kuramı temel alarak nesne-yer görevinde, uyarılmışlığın yüksek ve düşük olduğu iki düzeyde nötr fotoğraflar katılımcılara sunulmuş, katılımcılardan bu fotoğrafların yerlerini öğrenmeleri istenmiştir. Bilişsel yük için, yüksek bilişsel yük ve düşük bilişsel yük olarak iki düzey oluşturulmuştur. Deney 1'de, yukarıdan aşağıya süreçlerle hedefe yönlendirilme yapılan bir kodlama esnasında hedef nötr uyaranlarla birlikte sunulan farklı uyarılmışlık düzeyindeki uyaranların ve farklı bilişsel yük koşullarının görsel çalışma belleği performansı üzerindeki etkileri incelenmiştir. Deney 2'de ise aynı amaç doğrultusunda yine nesne-yer görevi kullanılmış ancak kodlama esnasında hedefin aşağıdan yukarıya süreçlerle yönlendirildiği durumun etkisi incelenmiştir. Elde edilen bulgular, iki deneyde de düşük bilişsel yük koşulunda katılımcıların yüksek bilişsel yük koşuluna göre tepki doğruluğu açısından daha yüksek performans gösterdiklerini ortaya koymuştur. Uyarılmışlık bakımından yüksek uyarılmışlıklı fotoğraflarla birlikte sunulan nötr uyaranların yerlerinin düşük uyarılmışlıklı fotoğraflarla birlikte sunulan fotoğrafların yerlerinden daha iyi hatırlandığı görülmüştür. Nötr uyaranın aşağıdan yukarı yönlendirildiği Deney 1 ile yukardan aşağı yönlendirildiği Deney 2 karşılaştırıldığında tepki doğruluğu açısından performanslar farklılaşmamıştır. Bununla birlikte düşük bilişsel yük koşulunda, yukarıdan aşağıya yönlendirilmenin olduğu grupta, yüksek uyarılmışlıklı fotoğraflarla birlikte sunulan nötr uyaranların konumunun aşağıdan yukarıya süreçlerle yönlendirilen gruptaki yüksek uyarılmışlıklı fotoğraflarla birlikte sunulan nötr fotoğrafların yerlerinden daha iyi hatırlandığı görülmüştür. Sonuçlar Uyarılmışlığa Dayalı Rekabet Kuramı'nı destekler niteliktedir.
Özet (Çeviri)
The aim of this thesis is to examine the effects of cognitive load and emotional arousal on the performance of visual working memory, a subtype of working memory. The Arousal-Based Competition Theory (Mather & Sutherland, 2011) proposes that stimuli with high arousal levels will prioritize the target regardless of the target's arousal level, thereby gaining an advantage in competition among stimuli. According to this theory, other stimuli presented alongside a neutrally prioritized stimulus should enhance memory performance for the neutral stimulus when their arousal levels are high. Based on this theory, in the object-location task, neutral photographs were presented to participants at two levels of arousal, high and low, and participants were asked to learn the locations of these photographs. Additionally, two levels of cognitive load were created: high cognitive load and low cognitive load. In Experiment 1, during encoding processes directed from top-down towards the target, the effects of stimuli presented at different levels of arousal and different cognitive load conditions alongside neutral stimuli on visual working memory performance were examined. In Experiment 2, the same purpose was pursued using the object-location task, but the effect of the direction of the target's encoding processes from bottom to upwas examined. The findings revealed that under conditions of low cognitive load, participants exhibited higher performance in terms of response accuracy compared to conditions of high cognitive load. It was observed that the locations of neutral stimuli presented alongside high arousal stimuli were better remembered than the locations of stimuli presented alongside low arousal stimuli. When comparing Experiment 1, where the neutral stimulus was directed from bottom to top, and Experiment 2, where it was directed from top to bottom, there was no differentiation in performance in terms of response accuracy. However, under conditions of low cognitive load, in the group where the neutral stimulus was directed from top to bottom, the locations of neutral stimuli presented alongside high arousal stimuli were better remembered than the locations of neutral stimuli presented alongside low arousal stimuli in the group where the direction was from bottom to top. The results support the Arousal- Based Competition Theory.
Benzer Tezler
- Acil tıp asistanlarının elektrokardiyografi eğitimlerinde belirgin özellikler ve ayırt edici özelliklerle öğrenme yöntemlerinin karşılaştırılması
A comparison of salient features and discriminatory features and learning methods in electrocardiography training of emergency medicine assistants
RECAİ İLTER
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Acil TıpSağlık Bilimleri ÜniversitesiAcil Tıp Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜSEYİN CAHİT HALHALLI
- Mobil e-ticaret uygulamalarında bilişsel kırılımın ölçülmesi
Measuring cognitive friction on mobile e-commerce applications
ERHAN YAŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiEnformatik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEHER BAŞLIK
- Etkileşimli öğretimsel videoların video kapılma ve bilişsel yük üzerine etkisi
The effects of interactive instructional videos on video engagement and cognitive load
SALMAN AKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SİNAN KESKİN
- Farklı fiziksel ortamlarda gerçekleştirilen çoklu görev durumlarının bilişsel yük ve başarıya etkisi
Effect of multitasking conditions realized in different physical environments on cognitive load and achievement
ÖZGÜR ÖRÜN
Doktora
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAVUZ AKBULUT
- Çoklu ortamla öğrenmede farklı etiketleme yaklaşımlarının başarı, bilişsel yük ve motivasyona etkisi
Effects of different tagging approaches on achievement, cognitive load and motivation in multimedia learning
ESRA BARUT TUĞTEKİN
Doktora
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZCAN ÖZGÜR DURSUN