Yüze özgü algısal ve kavramsal değerlendirmelerin yüz tanıma açısından incelenmesi
Investigation of face-specific perceptual and conceptual evaluations in face recognition
- Tez No: 864108
- Danışmanlar: PROF. DR. SONİA AMADO
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 158
Özet
Yüz tanıma kişiler arası ilişkilerin kurulup sürdürülmesini sağlayan önemli bir bilişsel beceridir. Bu nedenle yıllar içinde gerçekleştirilmiş pek çok çalışma ile bir yüzün doğru bir şekilde tanınması için önemli olan faktörler belirlenmeye çalışılmıştır. Bu faktörlerden biri; yeni yüzlerin tanıdık yüzler haline gelmesi sırasında gerçekleştirilen algısal ve kavramsal değerlendirmelerdir. Alan yazında yer alan çalışmalar kavramsal değerlendirme yapılan yüzlerin, algısal değerlendirme yapılan yüzlere kıyasla daha iyi hatırlandığını göstermektedir. Söz konusu bulgular bugüne kadar farklı hipotezler öne sürülerek açıklanmaya çalışılsa da yüzlerin sosyal canlılar olan insanlar için özel uyaranlar olduğu göz önüne alınmamıştır. Oysa yüz algısına ilişkin en temel bulgulardan biri; diğer görsel uyaranlardan farklı olarak yüzlerin, bütünsel işleme adı verilen özel bir strateji ile işlendiğidir. Kavramsal ve algısal değerlendirmelerin yüz uyaranları için özel ve karmaşık bir süreci içerip içermediği ise henüz bilinmemektedir. Dolayısıyla bu tez çalışmasında, yüzleri öğrenme sırasında yapılan kavramsal ve algısal değerlendirmelerin yüz tanıma performansına etkileri, bütünsel işleme açısından incelenmiştir. Bu amaç doğrultusunda iki deney yürütülmüştür. Deney 1'de katılımcılardan öğrenme aşamasında gördükleri yüzlerin yarısını kavramsal (güvenirlik), yarısını ise algısal (yüz yuvarlaklığı) özellikleri açısından değerlendirmeleri istenmiştir. Daha sonra katılımcılara eski ve yeni yüzlerden oluşan sürpriz bir tanıma testi sunulmuştur. Tanıma testinde ters çevirme manipülasyonu uygulanarak değerlendirme türü manipülasyonun beklenen etkisinin, bütünsel işlemeden kaynaklanıp kaynaklanmadığı sorusuna yanıt aranmıştır. Alan yazınla uyumlu olarak, algısal değerlendirmeye kıyasla kavramsal değerlendirme daha iyi bir tanıma performansına yol açmış ve ters çevirme etkisine ilişkin bulgular tekrarlanmıştır. Bunun yanı sıra, algısala kıyasla, kavramsal değerlendirme yapılan yüzler için ters çevirme etkisinin daha fazla olduğu görülmüştür. Dolayısıyla kavramsal değerlendirme sırasında bütünsel işleme stratejisine algısal değerlendirmeden daha fazla başvurulduğu ortaya çıkmıştır. Deney 2'de ise algısal ve kavramsal değerlendirmelerin bütünsel işleme stratejisinin kullanımı açısından kendi içlerinde de farklılaşıp farklılaşmadığı sorusuna yanıt aranmıştır. Bu amaçla, kullanılan kavramsal (güvenirlik, baskınlık) ve algısal (yüz yuvarlaklığı, ağız genişliği) değerlendirmeler çeşitlendirilmiştir. Sonuçlar, kavramsal değerlendirme sırasında bütünsel işleme stratejisine daha fazla başvurulduğu bulgusunu tekrarlamıştır. Bununla birlikte, algısal değerlendirmelerin bütünsel işlemeyi destekleme açısından kendi içinde de farklılaştığını ortaya çıkarmıştır. Ancak kavramsal değerlendirmelerin bütünsel işlemeye katkısının oldukça benzer olduğu görülmüştür. Tüm çalışma sonunda algısal ve kavramsal değerlendirmelerin yüz tanıma performansı üzerindeki etkilerinin, bütünsel işlemeye olan katkılarındaki nicel farklardan kaynaklandığı görülmüştür. Ayrıca algısal değerlendirmelerin bütünsel işlemenin niceliği açısından çeşitli olduğu gözlenmiştir. Elde edilen bulgular, algısal ve kavramsal değerlendirmelerin yüz tanıma üzerindeki etkilerini açıklamaya çalışan hipotezler ele alınarak geniş bir çerçevede tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Facial recognition is an important cognitive skill that enables the establishment and maintenance of interpersonal relationships. Therefore, over the years, many studies have been conducted to identify the factors important for recognizing a face correctly. One of these factors is the perceptual and conceptual evaluations conducted when new faces become familiar faces. Studies have shown that conceptually evaluated faces are better remembered than faces evaluated perceptually. Although various hypotheses have been proposed to explain these findings, the fact that faces are special stimuli for social beings like humans has not been taken into account. Yet, one of the most fundamental findings about face perception is that, unlike other visual stimuli, faces are processed using a special strategy called holistic processing. It is not yet known whether conceptual and perceptual evaluations involve a special and complex process for facial stimuli. Therefore, in this thesis, the effects of conceptual and perceptual evaluations during face learning on face recognition performance were examined from the perspective of holistic processing. In lieu of this purpose, two experiments were conducted. In Experiment 1, participants were asked to evaluate half of the faces they saw during the learning phase in terms of conceptual (trustworthiness) and the other half in terms of perceptual (facial roundness) features. Later, participants were presented with a surprise recognition test consisting of old and new faces. By applying an inversion manipulation in the recognition test, the expected effect of the type of evaluation manipulation on holistic processing was investigated. Consistent with the literature, conceptual evaluation led to better recognition performance compared to perceptual evaluation, and findings regarding the inversion effect were replicated. Furthermore, it was observed that the inversion effect was greater for faces evaluated conceptually compared to perceptually. Therefore, it was revealed that during conceptual evaluation, a greater reliance on holistic processing strategy was employed compared to perceptual evaluation. In Experiment 2, it was investigated whether perceptual and conceptual evaluations differed in their use of holistic processing strategy. For this purpose, the conceptual (trustworthiness, dominance) and perceptual (facial roundness, mouth width) evaluations used were diversified. The results reiterated that a greater reliance on holistic processing strategy occurred during conceptual evaluation. However, it was revealed that perceptual evaluations also varied in their support for holistic processing. Nevertheless, it was observed that the contribution of conceptual evaluations to holistic processing was quite similar. At the end of the entire study, it was found that the effects of perceptual and conceptual evaluations on face recognition performance stemmed from quantitative differences in their contributions to holistic processing. Additionally, it was observed that perceptual evaluations varied in terms of the quantity of holistic processing they supported. The findings were discussed within a broad framework considering hypotheses attempting to explain the effects of perceptual and conceptual evaluations on facial recognition.
Benzer Tezler
- Bir kadınlık deneyimi olarak premenstrüel sendromun romantik ilişkilere yansıması: Nitel bir araştırma
The reflection of premenstrual syndrome on romantic relationships as a femininity experience: A qualitative research
HATİCE İPEK ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikolojiAkdeniz ÜniversitesiKadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZNUR KÖRÜKCÜ
- Duygusal yüz ifadelerine ilişkin bilinçdışı hazırlamanın duygu ifadelerini tanıma süreçleri üzerindeki etkisi
The effect of unconscious priming on emotional facial expression processing
SENEM ÖREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
PsikolojiAkdeniz ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EVRİM GÜLBETEKİN
- Kırsal yerleşmelerde tasarım rehberi-süreç ve değerlendirmeler: Bursa örneği
Design guidelines for rural settlements–process and evaluation: Bursa sample
SELMAN KÜÇÜKOĞUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANDAN TÜRKOĞLU
- Kurumsal kimlik bağlamında Konya Novotel' in iç mekân analizi
Analysis of Konya-Novotel interi̇or desi̇gn i̇n the contest of comporate i̇denti̇ty
ELİF AKKAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
İç Mimari ve DekorasyonSelçuk Üniversitesiİç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALIM SELİN MUTDOĞAN
- Toplumsal kültürel yapının kadın liderlik olgusu ve algısı üzerine etkileri
Effects of the social cultural structure on the phenomenon andperception of female leader
GİZEM ERGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
SosyolojiKırıkkale ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HAKAN ARIKAN