Siyez ve gernik buğday türlerinde kimyasal mutagen uygulaması ile yatmaya dayanıklı hatların geliştirilmesi
Development of lodging resistant lines in einkorn and emmerwheat species with chemical mutagen application
- Tez No: 864112
- Danışmanlar: PROF. DR. KAMİL HALİLOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Embriyo kültürü, sodyum azid, bitki boyu, mutasyon, Embrio culture, sodium azide, plant height, mutation
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 138
Özet
Amaç: Bu çalışmada; klasik ıslah metotları içerisinde önemli yer tutan mutasyon ıslahı ile kısa boylu, kalın saplı ve yatmaya dayanıklı siyez ve gernik hatlarının geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, mutagen sodyum azitin farklı doz ve sürelerde siyez ve gernik tohumlarına uygulama yapılmıştır. Ayrıca sodyum azitin in vitro parametrelere olan etkiside araştırılmıştır. Yöntem: Olgun embriyo kültürüne sodium azitin farklı süre ve konsantrasyonlarda uygulanması bir çok karakteri olumlu yönde etkilemiştir. Sodyum azitin uygulama süresi ve konsantrasyonu arttıkça genel olarak kallus oluşum oranı azalmıştır. Ancak rejenerasyon etkinliği (RE) ve bitki sayısı (BS) bakımından uygulama süresine göre ortalamalar dikkate alındığında, hem gernik hemde siyez genotiplerinde önemli bir etkinin olmadığı gözlenmiştir. Çalışmamızda farklı süre ve konsantrasyonlarda uygulanan NaN3; çimlenme, fide ile ilgili bir çok karakterinide önemli düzeyde etkiledği gözlenmiştir. Bulgular: Mutant kısa boylu ve kalın saplı bitkilerin seleksiyonu M3 kademesinde her iki bitki türü için gerçekleştirilmiştir. Gernik genotipinin mutant hatlarında bitki boyu 48 cm ile 92 cm arasında değişim gösterdi. Kontrol gernik genotipinde bitki boyu 86.6 cm olurken en kısa boylu aday hatlarda 48.2 ve 49.7 cm olarak gerçekleşmiş, siyez genotipinin mutant hatlarında ise bitki boyu 52 cm ile 85 cm arasında değişim gösterdi. Kontrol siyez genotipinde bitki boyu 82.4 cm olurken en kısa boylu aday hatlarda 51.9 ve 52.5 cm olarak gerçekleşmiştir. Sonuç: Soydum azit uygulaması her iki genotipin genetik yapısında varyasyon meydana getirmiştir. Bu varyasyondan faydalanılarak hem siyez hem de gernik gentotiplerinde kısa boylu ve kalıp saplı bitkilerin seleksiyonu başarı ile gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma, kısa boylu ve yatmaya dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesinde öncü bir rol oynayacaktır.
Özet (Çeviri)
Purpose: In this study, it was aimed to develop short stature, thick stalked and lodging resistant siyez and gernik lines by mutation breeding which has an important place among the classical breeding methods. For this purpose, mutagen sodium azide was applied to siyez and gernik seeds at different doses and times. The effect of sodium azide on in vitro parameters was also investigated. Method: The application of sodium azide to mature embryo culture at different times and concentrations positively affected many characters. As the application time and concentration of sodium azide increased, callus formation rate generally decreased. However, when the averages of regeneration efficiency (RE) and number of plants (BS) were considered according to the application time, it was observed that there was no significant effect in both gernik and siyez genotypes. In our study, it was observed that NaN3 applied at different times and concentrations had a significant effect on germination and many seedling related characters. Findings: Selection of mutant short and thick stalked plants was carried out for both plant types at M3 level. The plant height of mutant lines of gernik genotype varied between 48 cm and 92 cm. The plant height of the control gernik genotype was 86.6 cm, while the shortest height of the candidate lines was 48.2 and 49.7 cm. The plant height of the mutant lines of siyez genotype varied between 52 cm and 85 cm. Plant height was 82.4 cm in the control siyez genotype, while it was 51.9 and 52.5 cm in the shortest candidate lines. Results: As a result, soydum azide application caused variation in the genetic structure of both genotypes. By taking advantage of this variation, selection of short stature and moulded stalked plants in both siyez and germplasm genotypes was successfully carried out. This study will play a pioneering role in the development of short stature and lodging resistant varieties.
Benzer Tezler
- Türkiye kökenli diploid ve tetraploid kavuzlu buğday hatlarının genetik ilişkilerinin belirlenmesi ve morfolojik tanımlanması
Determination of genetic relationship and morphological characterization of diploid and tetraploid hulled wheat germplasm originated from Turkey
İLKNUR COŞKUN
- Kadmiyumun bazı serin iklim tahıllarında çimlenme ve moleküler düzeydeki etkileri
Effects of cadmium on germination and molecular level in some cool climate cereals
FUNDA KÜYÜK
Doktora
Türkçe
2024
BiyolojiHitit ÜniversitesiMoleküler Biyokimya ve Genetik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZLEM ÖZBEK
- Tatarlı höyük (Ceyhan/Adana) kazısı 2011-2012 yılları erken, orta ve geç tunç dönemlerine ait arkeobotaniksel kalıntıların değerlendirilmesi
The arcaheobotanical evaluation of plant remains from early, middle and late bronze periods of tatarli höyük (Ceyhan/Adana) 2011-2012 excavation seasons
SALİH KAVAK
- Siyez (Triticum monococcum) ve Gernik (Triticum dicoccum) buğdaylarından ekstrakte edilen ferulik asidin fonksiyonel gıda bileşeni olarak kullanım olanaklarının belirlenmesi
Determination of the possibilities of using ferulic acid extracted from einkorn (Triticum monococcum) and emmer (Triticum dicoccum) wheat as functional food component
ÜMİT BABACAN
Doktora
Türkçe
2024
BiyoteknolojiAkdeniz ÜniversitesiTarımsal Biyoteknoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET FATİH CENGİZ
- Determination of geographic distribution and macro-micro element content variation of einkorn (Triticum monococcum ssp. monococcum) and emmer (Triticum dicoccum Schrank.) wheats in Western Blacksea region
Batı Karadeniz bölgesi siyez (Triticum monococcum ssp. monococcum) ve gernik (Triticum dicoccum Schrank.) buğdaylarının coğrafi dağılımı ile yetiştiği tarlaların ve danelerinin makro ve mikro element içerik çeşitliliklerinin belirlenmesi
HURİ MELEK YAMAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
BiyolojiAbant İzzet Baysal ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NUSRET ZENCİRCİ