Biyoiklimsel konfor odaklı yerleşim yeri belirleme modeli
Bioclimatic comfort-focused settlement determination model
- Tez No: 865148
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SERDAR SELİM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Peyzaj Mimarlığı, Şehircilik ve Bölge Planlama, Landscape Architecture, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 204
Özet
Sürdürülebilir yerleşim yerlerinin planlaması, bir dizi kriterlerin birlikte değerlendirilmesi ile yapılmaktadır. Bu kriterlerden biri olan iklim kriteri, literatürde yer alan birçok çalışmada sadece iklim elemanları olarak sürece dahil edilmiştir. Sürdürülebilir yerleşim yerlerinin belirlenmesinde, iklim elemanlarının tek başlarına birer parametre olarak kullanılmasının yeterli olmayacağı düşüncesiyle, araştırmada farklı bir yaklaşım geliştirilmiştir. Araştırmada, iklim kriteri yerine, hava sıcaklığı, nem, rüzgâr hızı ve bulutluluktan oluşan iklim elemanlarıyla birlikte zamansal, mekânsal ve insana bağlı olan kişisel parametrelerin hepsinin birlikte kullanılmasıyla gerçekleştirilen bir dizi analizler sonucunda insanların bulundukları ortamın havasıyla ilgili hislerini ifade eden biyoiklimsel konfor kriteri kullanılmıştır. Araştırmada, doğal kaynakların koruma-kullanma dengesi gözetilerek biyoiklimsel konfor odaklı yerleşim yeri belirleme modelinin, Antalya kent merkezi ve yakın çevresinde uygulanarak oluşturulması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle doğal eşiklerden yararlanılarak Antalya kent merkezi ve yakın çevresini kapsayan alan sınırları, 50 mikro havzanın birleştirilmesiyle oluşturulmuştur. Sonra araştırma kapsamında kullanılacak doğal çevre ve biyoiklimsel konfor veri setleri oluşturulmuştur. Araştırma alanının biyoiklimsel konforu, RayMan modelinde FES (Fizyolojik Eşdeğer Sıcaklık) indeksi kullanılarak hesaplanmıştır. Kriterlerin uygunluk katsayıları analitik hiyerarşi süreciyle, alt kriterlerin uygunluk değerleri de literatürden ve uzman görüşlerinden yararlanılarak belirlenmiştir. Kriterlerin CBS ortamında sentezlenmesiyle biyoiklimsel konfora sahip uygun yerleşim yeri haritası üretilmiştir. Üretilen uygunluk haritası, Jenk algoritmasına göre sınıflandırılıp değerlendirilmiştir. Köppen-Geiger iklim sınıflandırmasına göre Csa iklim tipinde yer alan araştırma alanının biyoiklimsel konfor koşullarında, zamansal ve mekânsal olarak ısıl algı farklılıklarının mevsimsel düzeyde ve özellikle mevsim geçişlerinde oluştuğu tespit edilmiştir. Araştırma alanında uygun biyoiklimsel konfor koşulları, nisan başından mayıs sonuna kadar ve ekim başından kasım sonuna kadar olmak üzere en az iki, en fazla da dört ay süreyle oluşmaktadır. Tolere edilebilir düzeydeki biyoiklimsel konfor koşulları ise, şubat başından haziran sonuna kadar ve eylül başından aralık sonuna kadar olmak üzere araştırma alanında en az yedi, en fazla da dokuz ay süreyle oluşmaktadır. Uygun olmayan biyoiklimsel konfor koşulları da aralık başından mart sonuna kadar ve temmuz başından eylül sonuna kadar olmak üzere araştırma alanında en az beş, en fazla yedi ay süreyle oluşmaktadır. Araştırma sonucunda, 21844.4 ha arazinin biyoiklimsel konfora sahip yerleşim yeri için uygun olduğu, 38853.4 ha arazinin yerleşim yeri olma potansiyeline sahip olduğu ve 42873.0 ha arazinin yerleşim yeri için uygun olmadığı tespit edilmiştir. Mekânsal büyüklük bakımından Aksu ve Konyaaltı ilçelerinde diğer ilçelerden daha fazla yerleşime uygun arazilerin olduğu, Kepez ilçesinde ise diğer ilçelerden daha fazla yerleşim yeri olabilme potansiyeline sahip arazilerin bulunduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmanın, biyoiklimsel konfor odaklı yerleşim yerlerinin planlanmasına ve bu kapsamda insan yaşam kalitesinin arttırılmasında önemli katkılar sağlayabileceği öngörülmektedir.
Özet (Çeviri)
Sustainable settlements are planned by evaluating a number of criteria together. The climate criterion, one of these criteria, has been included in the process only as climate elements in many studies in the literature. A different approach was developed in the research, considering that using climate elements alone as parameters would not be sufficient in determining sustainable settlements. In the research, instead of the climate criterion, the bioclimatic comfort criterion, which expresses people's feelings about the air in their environment, was used as a result of the analyses carried out by using all the temporal, spatial, and human-related personal parameters together with the climate elements consisting of air temperature, humidity, wind speed, and cloudiness. The research was aimed at creating a bioclimatic comfort-oriented settlement determination model by applying it in Antalya city center and its immediate surroundings, considering the balance of protection and use of natural resources. For this purpose, first of all, the area boundaries covering Antalya city center and its immediate surroundings were created by combining 50 microbasins by using natural thresholds. Then, natural environment and bioclimatic comfort data sets were created. The bioclimatic comfort was calculated using the FES (physiological equivalent temperature) index in the RayMan model. The suitability coefficients of the criteria were determined through the analytical hierarchy process, and the suitability values of the sub-criteria were determined by using the literature and expert opinions. By synthesizing the criteria in the GIS environment, a suitable settlement map with bioclimatic comfort was produced. The produced suitability map was classified and evaluated according to the Jenk algorithm. The region is in the Csa climate type according to the Köppen-Geiger climate classification, and it has been determined that temporal and spatial thermal perception differences in the bioclimatic comfort conditions of the region occur at the seasonal level and especially during seasonal transitions. Suitable bioclimatic comfort conditions in the area occur at least twice, from the beginning of April to the end of May and from the beginning of October to the end of November, and for a maximum of four months. Tolerable bioclimatic comfort conditions occur in the area for at least seven and at most nine months, from the beginning of February to the end of June and from the beginning of September to the end of December. Unsuitable bioclimatic comfort conditions occur in the area for at least five and at most seven months, from the beginning of December to the end of March and from the beginning of July to the end of September. As a result of the research, it was determined that 21844.4 ha of land was suitable for a settlement with bioclimatic comfort, 38853.4 ha of land had the potential to be a settlement, and 42873.0 ha of land was not suitable for a settlement. In terms of spatial size, it has been determined that there are more lands suitable for settlement in Aksu and Konyaaltı districts than other districts, and that there are more lands in Kepez district that have the potential for settlement than other districts. It is envisaged that this study can provide significant contributions and guidance to decision-makers, planners, and managers in the planning of bioclimatic comfort-oriented settlements and, in this context, improve the quality of human life.
Benzer Tezler
- Göller yöresi illerinin biyoiklimsel konfor yapısının belirlenmesi
Determining the bioclimatic comfort structure of the provinces of the Göller yöresi
ESRA MİRZA SERT
Doktora
Türkçe
2023
MimarlıkSüleyman Demirel ÜniversitesiMimarlık, Planlama ve Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET TOPAY
- Kentsel açık yeşil alanların planlanmasında biyoiklimsel konfor değerinin önemi 'Kastamonu kent örneği'
The importance of bio-climatic comfort in plannig urban open green areas: case study of Kastamonu
UMMUHANİ KÜMÜŞTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Peyzaj MimarlığıKastamonu ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ÇETİN
- Rekreasyonel planlama için biyoiklimsel konfor özelliklerinin belirlenmesi: Isparta kent merkezi örneği
Determining of bioclimatic comfort properties for recreational planning: The case of Isparta city centre
ESRA MİRZA
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Peyzaj MimarlığıSüleyman Demirel ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET TOPAY
- Determination of bioclimatic comfort structure in Seyhan River basin
Seyhan Irmağı havzası biyoiklimsel konfor yapısının belirlenmesi
MERVE ŞAHİNGÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Peyzaj MimarlığıSüleyman Demirel ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET TOPAY
- İklim değişikliği çerçevesinde Türkiye'nin biyoiklimsel konfor durumunun modellenmesi
Modeling bioclimate comfort status of Turkiye within the framework of climate change
MERVE ŞAHİNGÖZ
Doktora
Türkçe
2023
Peyzaj MimarlığıÇukurova ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜHA BERBEROĞLU