Urartu Krallığı'nda urne gömü geleneği: Sosyo-kültürel bir yaklaşım
The urn burial tradition in the Kingdom of Urartu: A socio-cultural approach
- Tez No: 865781
- Danışmanlar: PROF. DR. RAFET ÇAVUŞOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Urartu, Mezar, Kremasyon, Urne, Kültürel
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 353
Özet
Urartu Krallık Dönemi'ne ait merkezlerde yapılan arkeolojik kazı ve araştırmalar sonucunda, Urartu mezar tipleri ve gömü gelenekleri ile ilgili çok sayıda bilgiye ulaşılmıştır. Bu veriler, Urartuluların ölülerini ya inhumasyon ya da kremasyon (yakarak) biçiminde gömdüğünü göstermiştir. Kremasyon, bireyin belirli bir derecede yakılması uygulamasıdır. Urartu Krallık Dönemi'ndeki kremasyon uygulamasının tümü urne olarak isimlendirilen çanak-çömlekler içerisine yapılmıştır. Bu gelenek farklı mezar tiplerinde karşımıza çıkmaktadır. Bunlar basit toprak mezarlarda, taş-sandık mezarlarda, kaya yarıklarına ve oda mezarlarında (niş ya da tabanlarına açılmış oyuklara) görülmektedir. Urartu Krallık döneminde urneler çeşitli kap formlarından oluşmakla birlikte yaygın olarak çömlek kullanılmıştır. Urnelerin ağız kısımlarının genellikle kase veya taş ile kapatıldığı belgelenmiştir. Çömlekler üzerine sayıları 1 ile 5 arasında değişen delikler açıldığı görülmüştür. Urne gömülerde, her iki cinsten ve yaştan bireylere ait gömüler söz konusudur. Urartu Krallığı'nda urne gömü geleneğinin tespit edildiği bazı merkezler şunlardır: Arin Berd, Armavir Blur, Karmir Blur, Çavuştepe, Ayanis, Van Kalesi, Kayalıdere, Dilkaya, Van-Altıntepe, Erzincan-Altıntepe, Liç, Palu, Kefir Kale, Melekli, Bastam, Şirinkale, Sangar, Kalecik, Karnıyarık, Hasanova, Dedeli, Atabindi, Adilcevaz'dır. Urne gömü geleneğinde urne içinde ya da çevresinde ele geçen buluntuların içerisinde takılar (küpe, yüzük, bilezik, pazubent, iğne, kemer, cımbız, boncuklar vb.), silahlar (kılıç, bıçak, hançer ucu, mızrak ve ok uçları) ile metal ve pişmiş topraktan kaplar yer almaktadır. Söz konusu buluntular ölen kişinin ve dolayısıyla da Urartuluların sosyal ve kültürel durumları, refah düzeyleri, teknolojik gelişmişlik, çevre kültürler ile olan etkileşimler ve sosyal statü gibi konular hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlamaktadır. Urnelerin içerisinden ele geçen kemik ve kül kalıntıları ise; ölen kişinin yaşı, cinsiyeti ve sosyo-ekonomik refah düzeyine ilişkin bilgiler sunmaktadır. Bazı urne gömülerde tespit edilen ve çanaklar içerisinde yer alan kemik kalıntıları da; ölü yemeği, kurban ve libasyon törenleri ile ilgili bilgiler ortaya koymakla beraber Urartu dini inancını da ışık tutmaktadır.
Özet (Çeviri)
Archaeological excavations and research conducted in centers dating back to the Urartian Kingdom period have provided extensive information on Urartian burial types and burial traditions. These findings indicate that the Urartians buried their dead either through inhumation or cremation (burning). Cremation involves the burning of the individual to a certain degree. During the Urartian Kingdom period, cremation practices were carried out within vessels called urns. This tradition is observed in different types of graves, including simple earthen graves, stone cists, rock crevices, and chamber tombs (hollows opened into niches or floors). Urns during the Urartian Kingdom period were typically made of pottery, although they comprised various vessel forms. It has been documented that the mouths of the urns were generally sealed with a bowl or stone. Holes ranging from 1 to 5 in number were observed on the pottery. Burials in urns included individuals of both genders and various ages. Some of the centers where the tradition of urn burials has been identified in the Urartian Kingdom include Arin Berd, Armavir Blur, Karmir Blur, Çavuştepe, Ayanis, Van Castle, Kayalıdere, Dilkaya, Van-Altıntepe, Erzincan-Altıntepe, Liç, Palu, Kefir Kale, Melekli, Bastam, Şirinkale, Sangar, Kalecik, Karnıyarık, Hasanova, Dedeli, and Atabindi. Artifacts found inside or around urn burials include jewelry (earrings, rings, bracelets, armlets, pins, belts, tweezers, beads, etc.), weapons (swords, knives, dagger blades, spear and arrowheads), as well as metal and earthenware vessels. These findings provide insight into the social and cultural status, level of prosperity, technological advancements, interactions with neighboring cultures, and social status of the deceased individual and, consequently, the Urartians. The bone and ash remnants found inside the urns provide information about the age, gender, and socio-economic status of the deceased. Additionally, bone remnants identified in some urn burials within vessels shed light on funeral feasts, sacrifices, and libation ceremonies, revealing aspects of Urartian religious beliefs Key Words : Urartian, Graves, Cremation, Urns, Cultural
Benzer Tezler
- Urartu Krallığı'nda 'T' biçimli nişler
'T' shaped niches in the Kingdom of Urartian
FATİH KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ArkeolojiVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAFET ÇAVUŞOĞLU
- Urartu Krallığı'nda aydınlatma araçları
Lighting tools in Urartian Kingdom
MUHAMMED SADIK YAĞABASAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ArkeolojiVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAFET ÇAVUŞOĞLU
- Urartu Krallığı'nda su kullanımı ve sulama sistemleri
Water utillization and irrigation systems in Urartian Kingdom
KAZIM ÖZKAN
- Urartu Krallığı'nda toplu nüfus aktarımları ve bu uygulamanın Urartu kültürüne etkileri
Mass deportations in the Urartian Kingdom and the affects of this practice on the Urartian culture
ERİM KONAKÇI