Lithogeochemical footprint of alteration and mineralization at the Meskan Pb-Zn deposit (Hakkari, Southeast Anatolia)
Meskan Pb-Zn yatağında alterasyon ve cevherleşmenin litojeokimyasal ayak izleri (Hakkari, Güneydoğu Anadolu)
- Tez No: 866105
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. ALİ İMER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Meskan yatağı, Hakkari, karbonat barındıran Pb-Zn, litojeo kimya, Meskan deposit, Hakkari, carbonate-hosted Pb-Zn, lithogeochemistry
- Yıl: 2024
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 163
Özet
Karbonatlarla ilişkili olarak gelişmiş bir Pb-Zn yatağı olan Meskan, GD Anadolu'daki Hakkari maden bölgesinde, tektonik olarak Arap Platformu'nun kuzey pasif kenarında yer almaktadır. Ana kayaların baskın bileşenleri çoğunlukla karbonat mikrit çamurtaşları ve kiltaşlarıdır; yer yer danetaşı-kiltaşı formasyonları bulunmaktadır. Bu kaya birimleri genellikle kalsit içerirken, daha az miktarda dolomit bulunmaktadır. Ayrıca, hidrotermal süreçler bu kayaları etkilemiş, kalsit ve dolomitin kısmi olarak sülfürler, baritler ve karbonatlar (genellikle kalsit) tarafından değiştirilmesine neden olmuştur. Zebra bantlı dolomitik alterasyon ve dolomit-matriks breşler mineralizasyon ile ilişkilendirilmiştir. Sülfür mineralizasyonu, çok ince ve orta taneli pirit baskınlığı ile karakterize olup; sfalerit, galen ve markazit ile birlikte bulunmaktadır. Mineralizasyon dokuları genellikle kütlesel, yayılmış, aralıklar ve bantlı zebra doku, breşli ve kolloform bantlama ve yeniden kristalleşme dokularından oluşmaktadır. Ayrıca, incelenen ince ve cilalanmış kesitlerde kataklastik deformasyon ve çerçevesi pirit ile yeniden kristalleşme dokuları gözlemlenmiştir.Bu çalışmada, Meskan'daki mineralleşmiş seviyeler de dahil olmak üzere stratigrafik birimlerin detaylı bir litokimyasal karakterizasyonu ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu amaçla, toplam 439 kuyu çekirdeği örneği, ICP-ESMS ve XRF yöntemleriyle ana, minör ve iz element bileşimleri (toplam C ve S dahil) açısından analiz edilmiştir. Litojeokimyasal özelliklerine dayanarak, bu örnekler beş kemostratigrafik pakette sınıflandırılmış; Zn-Pb mineralleşiminin, düşük silisiklastik içeriğe sahip nispeten saf karbonat kayalar tarafından barındırıldığı gözlemlenmiştir. Ana kaya örneklerinin petrografisi ve XRD analizi, dolomitin değiştirilmiş ve mineralleşmiş kayaçlarda yalnızca az miktarda bulunduğunu göstermektedir. Bu, zebra benzeri dokular sergileyen kayalar içinde, hidrotermal bir değişim evresi olarak lokal olarak meydana gelmiştir. Dolomitleşme, Meskan'da önemli bir rol oynamamaktadır. Cevher ana kayaçları, çevredeki kaya tabakalarına göre organik madde açısından nispeten daha azdır. Karbon ve kükürdün yanı sıra litokimyasal analizler, Meskan yatağının jeolojik ve mineralojik özelliklerini ve kayaç litokimyasal imzaları ile mineralizasyon arasındaki ilişkilerin belirlenmesine kritik bir katkı sağlamaktadır. SiO2, Al2O3, K2O, TiO2 ve iz elementlerin çoğunluğu, ana mineralize zonun içinde tükenmiştir; As, Cd, CaO, Fe2O3, Ge, Sb, Pb, Tl ve Zn değerleri ise bu bölgede zenginleştirilmiştir. HFSE'nin az miktarı, bu karbonatların genellikle saf olduğunu ve alüvyon miktarında tükenmiş olduğunu gösterebilir. Cs, ana sülfür mineralleşme zonunda, verimsiz (ancak piritli) zebra karbonatlarına kıyasla pirit, sfalerit ve galenit örneklerinde zenginleşmiş olarak bulunmuştur. NTE değerleri, Meskan yatağındaki ana mineralize zonun karbonatlarının yüksek Eu/Eu* oranına (ortalama=0.27) ve düşük Ce/Ce* oranına (ortalama=1.78) sahip olduğunu göstermektedir. Eu ve Ce arasındaki zıtlık değerleri, Meskan yatağındaki mineralize birimin, alüvyon girişimine bağlı olduğunu ve bu birimin diğer birimlere göre klasik tortular açısından tükenmiş olduğunu sonuçlandırmıştır.
Özet (Çeviri)
The Meskan carbonate-hosted Pb-Zn deposit, located in the Hakkari district in SE Anatolia, formed along the northern passive margin of the Arabian Platform. The predominant components of the host rocks consist primarily of carbonate micrite mudstones and claystones, with a lesser proportion of interlaminated grainstone-mudstone formations. These rock units are mainly composed of calcite, with dolomite present in smaller quantities. Additionally, hydrothermal processes have influenced these rocks, resulting in the alteration and partial replacement of calcite and dolomite by sulfides, barite, and carbonates (predominantly calcite). Banded dolomitic alteration (zebra dolomite) and dolomite-matrix breccias are associated with mineralization. The sulfide mineralization is characterized primarily by very fine to medium-grained pyrite dominance, along with sphalerite, galena and marcasite. Mineralization textures are mostly massive, disseminated, interbeds and banded zebra texture, brecciated, and colloform banding, and recrystallization textures. Additionally, recrystallization textures with cataclastic deformation and framboidal pyrite are observed in thin and polished sections. In this study, a detailed lithogeochemical characterization of the stratigraphic units including the mineralized levels at Meskan was attempted. For this purpose a total of 439 drill core samples were analyzed for their major, minor, and trace element compositions (including total C and S) through ICP-ESMS and XRF methods. Based on their lithogeochemical characteristics, these samples were classified into five chemostratigraphic packages, in which Zn-Pb mineralization appears to be hosted by relatively pure carbonate rocks with low siliciclastic contents. Both petrography and XRD analysis of host rock samples demonstrate that dolomite is present only in small amounts within the altered and mineralized rocks. It occurs locally as a hydrothermal replacement phase within rocks exhibiting zebra-like textures. Dolomitization is not play a significant role in the Meskan succession. The ore host rocks exhibit a relatively lower amount of organic material compared to the surrounding strata. Lithogeochemical analysis including with carbon and sulfur analysis and provide critical insights into the geological and mineralogical characteristics of the Meskan deposit and establishment of relationships between rock geochemical signatures and mineralization. Contents of SiO2, Al2O3, K2O, TiO2, and most of the trace elements content are depleted in the main mineralized zone, whereas As, Cd, CaO, Fe2O3, Ge, Sb, Pb, Tl, and Zn values are enriched in these zone. Lack amount of HFSE may imply that these carbonates are mostly pure and depleted in silt amount. Cs is found to be enriched in pyrite, sphalerite, galena samples with respect to barren (but pyritic) zebra carbonates in main sulfide mineralization zone. The REE values demonstrate that the carbonates of Meskan deposit in main mineralized zone possess high Eu/ Eu* ratio (avg= 0.27), and low Ce/ Ce* ratio (avg= 1.78). The contrast values between Eu and Ce concludes that the characterisation of mineralized unit in Meskan deposit is controlled by detrital input and this unit is depleted in clastic sediments with respect to other units.
Benzer Tezler
- Geochemical modelling of fluid – rock interactions in Akköy and Edremit geothermal fields (Western Anatolia) as prospective CO2 storage sites
Olası CO2 depolama alanları olarak Akköy ve Edremit jeotermal sahalarındaki (Batı Anadolu) akışkan – kayaç etkileşimlerinin jeokimyasal modellemesi
SANEM ELİDEMİR
Doktora
İngilizce
2024
Jeoloji MühendisliğiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLGÜN TÜRKAN GÜLEÇ
- Surface characteristics, mineralogy and geochemistry of the Gicik low–sulfidation epithermal AU deposit (Ankara province, Central Anatolia)
Gicik düşük-sülfitli epitermal altın yatağının yüzey özellikleri, mineralojisi ve jeokimyası (Ankara, Orta Anadolu)
AKIN ÇİL
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Jeoloji MühendisliğiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ İMER
- Kaçkar granitoyidi orta kesiminin mineralojik-petrografik ve litofeokimyasal incelemesi
Başlık çevirisi yok
YILDIRIM GÜNGÖR
Doktora
Türkçe
1997
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN YILMAZ
- Geochemical and geochronological characterization of the early-middle eocene magmatism and related epithermal systems of the Eastern Pontides, Turkey
Erken-orta eosen magmatizmasının jeokimyasal ve jeokronolojik karakterizasyonu ve ilişkili epitermal sistemler; Doğu Pontidler, Türkiye
MUSTAFA ERDE BİLİR
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
Jeoloji MühendisliğiMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLKAY KUŞCU
- Gümeli Köyü (Alaplı-Zonguldak) çevresindeki maden arama çalışmalarında jeokimyasal verilerin değerlendirilmesi
Evaluation of geochemical data in mining exploration studies around gümeli̇ village (Alaplı-Zonguldak)
MEHMET KÖKSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Jeoloji MühendisliğiSelçuk ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FETULLAH ARIK