Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Mesnevi ciltlerinde tezyinat ve teknik
Ornamentation and technique in the bindings of Mesnevi volumes found in the Topkapi Palace Museum Library
- Tez No: 866136
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET SACİT AÇIKGÖZOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Cilt Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 280
Özet
Cilt sanatı, bir yanıyla ilim membaı olan kitapları, bir yanıyla bu kıymetli metinleri süsleyen kitap sanatlarını himayesi altına alırken, başlangıcından günümüze büyük değişimler göstermiş, çok kısa zamanda başlı başına bir sanata dönüşmüş ve yüz yıllar içerisinde sayısız cilt şaheserleri meydana getirilmiştir. İslam coğrafyasında, gayet tabiî olarak en çok ehemmiyet gösterilen kitap, kitabımız Kur'ân-ı Kerîm'dir. Hat, tezhip ve cilt sanatında benzeri görülmemiş eserler daha çok mushaflar arasında görülmektedir. Kur'ân-ı Kerîm'ler başta olmak üzere dinî kitaplardan sonra en çok istinsah edilen ve en çok şerhi yapılan eserlerin başında ise Mesnevi-i Şerif gelir. Toplumun her kesiminden ilgi görmüş, kültürümüzü inşâ eden yapı taşlarından biri olmuş Mesnevi-i Manevi, elbette ki gördüğü kıymete binâen en sanatlı yazmaların neşvünemâ bulduğu başlıca eserlerdendir. Çalışmamıza konusu olan, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi koleksiyonlarındaki Mesnevi'lerin ciltleri incelenirken öncelikle Hz. Mevlana'nın hayatı ve eserlerine kısaca değinilmiş, bu esnada Mesnevi-i Şerif başlığı altında, toplum hayatını sadece tasavvufi cihetiyle değil aynı zamanda başta musiki ve edebiyat olmak üzere, hat, tezhip, minyatür gibi sanatlar bakımından da büyük katkıları olan Mevlevilik kültürü ele alınmıştır. Sonraki bölümde, cilt sanatının tarihi gelişimine yer verilirken Türk cilt sanatı ön planda tutulmuş, cilt çeşitleri ve cildin bölümleri hakkında da kısaca bilgi verilmiştir. Topkapı Sarayı Müzesi ile kütüphanesi ve kitap koleksiyonları anlatıldıktan sonra tezin omurgasını teşkil eden eserlerin kataloğu oluşturulmuş, ağırlıklı olarak kitap ciltleri ile yazma eserin kap içleri, tezyinat ve uygulama teknikleri bakımından ele alınmıştır. Toplanan bütün veriler değerlendirildiğinde ise bir taraftan katalogda yer alan eserlerin dikkat çeken özelliklerine değinilirken diğer taraftan farklı müze ve kütüphanelerde bulunan gerek Mesnevi'lere ait ciltlere gerekse benzer özellik taşıyan farklı eserlere ait cilt örneklerine yer verilerek karşılaştırma olanağı sunulmuştur. Kronolojik olarak düzenlenen katalog ile bu kıymetli eserler üzerinden cilt sanatının tekamülünü izleme imkânı da ortaya koyulmuştur.
Özet (Çeviri)
The art of bookbinding, while embracing books as a source of knowledge on one side and book arts as the ornamentation of such valuable texts on the other, has undergone significant changes from its beginning to the present day and has transformed into an art form in its own right. Thus, over the centuries, numerous masterpieces in bookbinding have been created. In the Islamic world, the book with the utmost importance is the Qur'an. Hence, in the arts of calligraphy, illumination, and bookbinding, unprecedented works are primarily observed among the mushafs. With the Qur'ans being preeminent, Mesnevi-i Şerif is the most widely transcribed and commented-on work after religious books. Mesnevi-i Manevi, which has garnered attention from every segment of society and has become one of the cornerstones in shaping our culture, is naturally among the foremost works where the most artistic manuscripts have thrived due to its esteemed value. This study focuses on the bindings of the Mesnevi bookbindings in the collections located at the Topkapi Palace Museum Library. Within this process, under the title Mesnevi-i Şerif, the study begins by briefly describing the life of Hz. Mevlana and his written works while addressing the Mawlawiyyah culture that has significantly contributed to the community life not only in the aspect of Sufism; but at the same time within the context of music and literature, as well as arts such as calligraphy, illumination, and miniature. In the following chapter, while explaining the historical development of the art of bookbinding, Turkish bookbinding art is emphasized, and brief information is introduced about the types of bindings and the sections of a binding. After providing information about the Topkapi Palace Museum, its library, and book collections, a catalog of the works that comprise the backbone of the thesis has been created, mainly focusing on book bindings and manuscripts' inner fronts have been examined in terms of the ornamentation and application techniques. When all the collected data is evaluated, on the one hand, the distinctive features of the work listed within the catalog are mentioned. On the other hand, a comparative opportunity has been contrived by including bindings of Mesnevis from different museums and libraries, as well as written works of different genres that share common bookbinding characteristics. In this manner, a chronological manifestation of the art of bookbinding on the most valuable works has been presented.
Benzer Tezler
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi E.H. 1512 numaralı Mantıku't-Tayr nüshası minyatürlerinin tasarım çözümlemesi
Design analysis of miniatures in the copy of Mantiku't-Tayr with number E.H.1512 in the Library of Topkapi Palace Museum
FATMA İNAN DÜDÜKCÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ERSİN FETHİ ÖÇAL
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde bulunan H.762 envanter numaralı Hamse-i Nizami'in tezhip yönünden incelenmesi ve günümüz tezhip anlayışı ile yorumlanması
The analysis and interpretation of the illumination of Hamse-i̇ Nizami with inventory number H.762 in the Topkapi palace museum library from the perspective of contemporary illumination art
SEDA ALBAYRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER ÜÇER
- Topkapı Sarayı Kütüphanesi revan no: 1969'da kayıtlı Mecmū'a-ı Eş'ār (vr. 1-168) (İnceleme-metin)
Poetry majmua registered in 1969 in Topkapi Palace Library (1-168 folios) (Analyzed-transcripted text)
BÜŞRA ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıAkdeniz ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FURKAN ÖZTÜRK
- Mecmû'a-i Letâ'if ü hikâyât
A Miscellany of wits and stories
ELİF KARASOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANİFE KONCU
- Moralı Nâşid İbrahim Bey'in Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Hazine Kitaplığı 1127 Numarada Kayıtlı Mecmû'a-i Eş'âr'ı (inceleme- metin ve mestap'a göre tasnifi)
Mecmû'a-i Eş'âr By Nâşid İbrahim Bey Of The Morea Registered Under No. 1127 In The Topkapı Palace Museum Treasury Library (analysis – classification according to the text and mestap)
MERVE BÜYÜKADA
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıGiresun ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BEYHAN KESİK