Fevāyîdü'l Kiber'de gök cisimleri, gezegenler ve burçlar
Fevayidü'l Kiber celestial bodies, planetes and zodiac
- Tez No: 866915
- Danışmanlar: PROF. DR. FUNDA TOPRAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Ali Şir Nevāyî, Burçlar Çağatay Türkçesi, Fevāyîdü'l Kiber, Gezegenler, Gök Cisimleri, Ali Şir Nevāyî, Zodiac Signs, Chagatai Turkic, Fevāyîdü'l Kiber, Planets, Celestial Bodies
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 136
Özet
Binlerce yıl boyunca insanlık, gökyüzüne doğru merakla bakmış ve onu anlamaya çalışarak, ulaşılmaz olan gökyüzü hakkında bilgilenmek istemiştir. Uygarlıkların gök cisimlerine olan ilgisi, sadece bilimsel keşiflerle sınırlı kalmamış, aynı zamanda dinî, mitolojik ve kültürel inançların bir parçası olmuş. Antik uygarlıklar, gök cisimlerini tanrıların hareketlerine, geleceği öngörmeye veya tarım faaliyetlerini takip etmeye yardımcı olabilecek araçlar olarak düşünürler. Mezopotamya'da insanlar, gökyüzünü tanrıların ikametgahı olarak kabul etmiş, bunun bir sonucu olarak gök olaylarına dair kayıtlar geliştirmişlerdir. Mısır piramitleri, yıldızların hareketlerini izlemek ve kralların ölümünden sonraki ruhlarının gökyüzüne yükselişini temsil etmek için yapılmıştır. Yunan ve Roma mitolojilerinde de gök cisimleri, tanrılar ve kahramanlar hikayelerin merkezinde yer alırken, İslamiyet'ten önce Gök Tanrı inancına sahip olan Türkler için de gökyüzü daima kutsal sayılan bir yer kabul edilir. Uygarlıklar gökyüzüne hem kutsallık atfetmişler hem de sanatta ve edebiyatta gökyüzüne ait konuları işlemiştir. Türklerin ilk yazılı metinlerinden itibaren gezegenler ve gök cisimleri edebî eserlerde metafor, teşbih, telmih gibi sanatlarla ifade edilmiştir. Ali Şir Nevāyî XV. yüzyılda yaşamış devrinin önemli alimlerindendir. Çağatay Türkçesinin öncüsü konumundadır. Hatta Çağatay Türkçesi Nevāyî dili olarak da anılır, onun birçok konuda yazdığı otuza yakın eseri bulunur. Fevāyîdü'l Kiber Nevāyî'nin olgunluk çağı şiirlerini topladığı son divanıdır. Onun sanatının en yetkin mısralarını bu divanda bulmak mümkündür. Bu çalışmada Nevāyî'nin Fevāyîdü'l Kiber adlı divanında gök cisimleri, gezegenler ve burçlar incelenmiştir. Tespit edilen söz varlığı ile hem şairin kozmoloji hakkında bilgisi hem de dönemin gök cisimleri hakkındaki kültürel bakış açısı ortaya konulmuştur. Şair gök cisimlerine bazen kalıplaşmış mazmun olarak kullanırken bazen de özgün hayal dünyasının sanatında ortaya çıkış biçimini okuyucusuna sunmuştur. Çalışmada Önal Kaya tarafından hazırlanan Fevāyîdü'l Kiber'in Türk Dil Kurumu Yayını kullanılmıştır.
Özet (Çeviri)
For thousands of years, humanity has looked up at the sky with curiosity and sought to understand it, desiring knowledge about the seemingly unreachable heavens. Civilizations' interest in celestial bodies has not been limited to scientific discoveries alone; it has also become a part of religious, mythological, and cultural beliefs. Ancient civilizations regarded celestial bodies as tools that could help predict the future or monitor agricultural activities, viewing them as movements of the gods. In Mesopotamia, records of celestial events were developed as a consequence of considering the sky as the abode of gods. The pyramids of Egypt were constructed to observe the movements of stars and symbolize the ascent of kings' souls to the sky after death. Celestial bodies also played a central role in the myths of Greek and Roman civilizations, while for the Turks, who believed in the Sky God before Islam, the sky was always considered a sacred place. Civilizations have both attributed sacredness to the sky and frequently depicted it in art and literature. From the earliest written texts of the Turks, planets and celestial bodies have been expressed through literary devices such as metaphor, simile, and allusion in literary works. Ali Şir Nevāyî, who lived in the 15th century, is one of the prominent scholars of his era and is considered a pioneer of Chagatai Turkic. In fact, Chagatai Turkic is sometimes referred to as Nevāyî's language, as he authored nearly thirty works on various subjects.“Fevāyîdü'l Kiber”is Nevāyî's final divan, where he collected his mature period poems. It is possible to find the most accomplished verses of his art in this divan. In this study, celestial bodies, planets, and zodiac signs in Nevāyî's divan“Fevāyîdü'l Kiber”have been examined. The vocabulary identified sheds light on both the poet's knowledge of cosmology and the cultural perspective of celestial bodies during that period. The poet sometimes uses celestial bodies as conventional motifs, while at other times he presents their manifestation in his original imaginative world to the reader. The study utilized the edition of“Fevāyîdü'l Kiber”prepared by Onal Kaya and published by the Turkish Language Institution.
Benzer Tezler
- Ali Şir Nevâyî'nin Fevāyidü'l-Kiber'i ile Cem Sultan'nın Cemşîd ü Hurşîd'i arasında ses bilgisi ve ekler bakımından bir karşılaştırma
A comparison between Ali Şir Nevây's Fevāyidü'l-Kiber's and Cem Sultan's Cemşîd ü Hurş'd's in sound knowledge and annexes
SEMA GÜMÜŞGERDAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimSivas Cumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLAL YÜCEL
- Klasik dönem Çağatay Türkçesinde zarf ve sıfat yapılarının sentaktik işlevleri
Syntactic functions of adverb and adjective structures in during the classical period Chagatay Turkish
BURCU MEŞE
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET TURAN
- Ali Şir Nevâyî'nin Türkçe divanlarında hayvan adları
Animal names in ʿAlî Shîr Navâʾî's Turkish diwans
MİSLİNA DERDİYOK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimAkdeniz ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULLAH KÖK
- Cemili Divanı (inceleme-metin-sözlük) (2 cilt)
Divan of Cemili (analysis-text-dictionary)
TÜLAY GENÇTÜRK DEMİRCİOĞLU
Doktora
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ORHAN BİLGİN
- Ali Şir Nevâyî'nin Fevâidü'l-Kiber Divanı'nda (gazeller) sosyal hayat izleri
Social life in Fawa'id al-Kibar Divan (Gazals) Of The AlisherNavai
ZABİHULLAH RAHMANİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıSakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VİLDAN COŞKUN