Xııı. yüzyıla kadar Türklerde avcılık
Hunting among the Turks until the 13th century
- Tez No: 867056
- Danışmanlar: PROF. DR. ALPASLAN AŞIK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 198
Özet
“XIII. yüzyıla kadar Türklerde avcılık”adlı tez çalışmamızın genel çerçevesini Türk kültüründe avcılık konusu oluşturmaktadır. Tarih boyunca Türklerin yaşadığı hemen hemen tüm coğrafyalarda avcılık geleneği var olmuştur. Avcılık, temelde beslenme ve ekonomik amaçlarla ortaya çıksa da zaman içerisinde inanç, coğrafi koşullar, gelişen ve değişen av aletleri, av türleri ve yaşam şekilleri gibi unsurlar nedeni ile farklı boyutlara taşınarak Türk kültürünün bir parçası haline gelmiştir. Bunun sonucunda ise, izlerini günümüze kadar takip edebileceğimiz çok köklü bir geleneğin doğmasına neden olmuştur. Coğrafya, av hayvanlarındaki çeşitlilik, avın yapılış maksadı gibi etmenler ise Türklerin avcılık hayatında farklılıkların oluşmasına neden olmuştur. Konuyla ilgili kaynaklar incelendiğinde avcılığın farklı coğrafyalarda ve dönemlerde Türkler için farklı amaçlar doğrultusunda yapılan bir etkinlik olduğu tespit edilmiştir. Buna bağlı olarak avcılıkla ilgili uygulamalarda ve inançlarda da farklılıklar meydana gelmiştir. Tüm dünyada olduğu gibi Türklerde de avcılık faaliyetleri beslenme ihtiyacının karşılanması nedeniyle başlamıştır. Bununla birlikte eski zamanlarda avcılık ve toplayıcılıktan başka besin elde etme yönteminin olmaması nedeniyle bu iki faaliyete büyük önem verilmiştir. Bu nedenle bir süre sonra avcılıkla ilgili inançlar, ritüeller meydana gelmiştir. Bunların oluşumunda avcılığın tehlikeli bir uğraş olması da etkili olmuştur. Bu nedenle insanlar hem avda başlarına gelebilecek tehlikelerden korunmak hem de hayatlarını devam ettirmek için gerekli besini elde etmek amacıyla avdan önce ve sonra bazı ayinler gerçekleştirmişlerdir. Muhtemelen eski zamanlarda dünyanın farklı yerlerindeki mağara duvarlarına çizilen hayvan ve av resimleri bu ayinlerin bir parçasıdır. Avcılıkla ilgili inançların ortaya çıkması ise hem avcılığı etkilemiş hem de av dışındaki inanç dünyasının gelişimini etkilemiştir. Nitekim bunları Türklerin avcılık faaliyetlerinde görmek mümkündür. İlk olarak beslenme amacıyla başlayan Türk avcılığı bir süre sonra inançlardan etkilenerek farklı av yöntemlerinin ortaya çıkışına sebep olmuştur. Türkler arasında avcılıkla ilgili ilk inançlar Sibirya coğrafyasında ortaya çıkmış olmalıdır. Avcılığın Türkler için temel besin kaynağı olduğu Sibirya coğrafyasından farklı coğrafyalara gidilmesi ve bu coğrafyalarda tarım-hayvancılık gibi daha kârlı etkinliklerin yapılmaya başlanmasıyla birlikte Türklerin avla ilgili inançları değişmeye başlamıştır. Bununla birlikte göç edilen coğrafyaların iklim ve coğrafi şartları nedeniyle avcılık tamamen bırakılmamıştır. Sibirya coğrafyasından ilk göçlerin olduğu güneydeki bozkır coğrafyasında büyük devletler kurulmuştur. Bu durum bozkırda avcılığın daha kalabalık gruplar tarafından ve daha organize bir şekilde yapılmasına olanak sağlamıştır. Bu nedenle binlerce kişinin katıldığı sürek avları düzenlenmiştir. Öte yandan Türklerin ilk olarak Altay bölgesinde düzenlemeye başladıkları ve dini nitelik taşıyan sürek avları, bozkır coğrafyasında dini mahiyetini kaybetmiştir. Bununla birlikte dini amaçlarla yapılan eski sürek avlarındaki bazı uygulamalar ve inançlar devam ettirilmiştir. Besin elde etme amacıyla yapılan avcılık, zaman içerisinde farklı unsurların etkisiyle askeri eğitim veya eğlence amaçlı olarak da yapılmaya başlanmıştır. XIII. yüzyıla kadar Türklerde avcılık adlı bu tez çalışmasında Türkler arasında avcılığın geçirdiği bu değişimler ve farklılıklar incelenip üç bölümde ortaya konulmaya çalışılmıştır. İlk bölümde 13. Yüzyıla kadarki Türk Devletlerinde avcılık konusuna değinilmiş ve yazılı kaynaklardaki bilgiler değerlendirilmiştir. Kaynaklar ışığında Türk devletlerinde avcılığın önemi ve rolü açıklanmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde Türklerde görülen av türleri ve yöntemleri konusu ele alınmıştır. Türklerin bu av türlerini hangi amaçlarla gerçekleştirdikleri, av türlerinin sağladığı yararlar ve uygulanış yöntemleri gibi konular açıklanmaya çalışılmıştır. Son bölümde ise Türklerde avcılıkla ilgili inançlar konusu ele alınmıştır. Bu bölümde avcılığın; orman ve dağ kültleri gibi Şamanist inanç unsurlarına olan etkisi, avcılıkla ilgili tabular ve bunların oluşumu, avcılıkla ilgili inançların değişimi gibi konulara açıklık getirilmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
he thesis work named as“hunting among the Turks until the 13th century”generally occupies the theme of hunting in Turkish culture. According to the history the custom of hunt exists in every geographic place where Turkish people have been lived. In spite of that the hunting has emerged mainly for nutrition and economic porposes, during the time geographic conditions, development and changes of hunt tools, hunt ways and life styles improved and has become the part of Turkish culture. As the result, it gives opportunity to follow up the rises of very deep customs up today. The factors as geography, variety of animal hunting, the aim of hunt have become the reason in the differences in Turkish hunting. Concerning this theme the investigation of sources shows that the hunting in different geographic places and times is made to a various purpose. Because of that the practices and beliefs concerning hunting was made the differences. First of all hunt for Turks is started for sustenance like all over the world. Also there was no other sustenance's except for gathering and hunting in that time, because of these two ways of living was the main. After a several time beliefs and rituals in hunting has appeared. Depend on this the hunt showed dangerous. It gives them possibility to save themselves in different dangerous situations. Probably in ancient time the painting of animal and prey drown on caves in different places of the World is part of these rites. The emergence of hunting beliefs both influenced hunting and influenced the development of non-hunting beliefs. Turkish hunting, which started for feeding purposes, was influenced by beliefs after a while and led to the emergence of different hunting methods. The first beliefs about hunting among the Turks must have emerged in Siberia. As the hunting is the main source of food for the Turks, the beliefs about hunting have started to change with the introduction of more profitable activities such as agriculture and animal husbandry. However, hunting was completely abandoned due to the cultivation and geographical conditions of the migrated geographies. In the steppe geography, where there are two migrations from Siberia, large states have been established. This has enabled the hunting in the steppe to be organized by more crowded groups. For this reason, thousands of people participated in continuous hunting was organized. However, some practices and beliefs in old hunting for religious purposes were continued. Food hunting, with the effect of different elements over time, began to be made for military agitation or entertainment. In this dissertation study, hunting among the Turks until the 13th century, the changes and differences of hunting among the Turks were examined and tried to put forward in three chapters. In the first part, the issue of hunting in the Turkish States up to the 13th century was discussed and the information in its written sources was evaluated. In the light of sources, the importance and role of hunting in Turkish states tried to be explained. In the second part, the hunting species and methods of the Turks are discussed. It has tried to explain the purpose of the Turkish hunting species, the benefits of hunting species and the methods of implementation. In the last chapter, the issue of hunting related beliefs in Turks is discussed. In this Chapter, the effects of hunting on shamanist belief elements such as forest and mountain cultures, taboos related to hunting and their formation, and change of beliefs about hunting are tried to be clarified.
Benzer Tezler
- Osmanlı'da Farsça tarih yazıcılığı ve Hacı Halil Konevî'nin Tevarih-i Al-i Osman adlı eserinin tercümesi
Persian historiography in osmanli and the translation of Haci Halil Konevî by his Tevârih-i Al-i Osman
ENGİN SALDUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KEMAL KAYA
- Dünden bugüne rebab ve yeniden ele alınması
Başlık çevirisi yok
M. REFİK KAYA
Sanatta Yeterlik
Türkçe
1998
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiTürk Sanat Müziği Ana Sanat Dalı
DOÇ. M. CAHİT ATASOY
- Başlangıçtan xııı. yüzyıla kadar Karadeniz'in kuzeyi ile ilgili doğu ve batı menşeili yazılı kaynaklar
13. from the beginning century, the Black Sea to the north of the eastern and western origin, with written sources
SELAHATTİN ANATÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
TarihMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTarih Bölümü
PROF. DR. AHMET TAŞAĞIL
- XIII. yüzyıl Bizans tarihyazımında Türk imajı
The Turkish image in Byzantine historiography in the 13th centuries
CANAN ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihHacettepe ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RESUL AY
PROF. DR. MURAT KEÇİŞ