Geri Dön

Kırgız Türkçesinde fiillerin istemi

Verb valency in Kyrgyz Turkic

  1. Tez No: 867057
  2. Yazar: SÜVEYDA YAMAN TAŞ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. FEYZİ ERSOY
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Gazi Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 633

Özet

Bu çalışma Kırgız Türkçesindeki çatı eki almamış fiillerin istemini konu edinmektedir. Çatı eki almamış fiiller Kırgızca-Türkçe Sözlük'ten (2017) tespit edilmiştir. Kırgızca-Türkçe Sözlük (2017), Kırgız Tilinin Sözdügü (2015), Kırgızca roman ve hikâye kitapları örneklerin alındığı kaynaklardır. Ayrıca ana dili Kırgız Türkçesi olan kişilerden de örnekler alınmıştır. İstem bir adın, sıfatın, edatın ya da eylemin bir ya da birden fazla tamlayıcıyla doyurulma kapasitesini ifade eder. Fiillerin istemi zorunlu ve seçimli istemler olmak üzere ikiye ayrılır. Fiilin zorunlu istemleri birinci sırada özne, ikinci sırada ise nesne olarak kabul edilmektedir. Seçimli istemler ise genellikle yer tamlayıcısı, zarf gibi yapılardır. Fakat bu ögeler de cümleye göre bazen zorunlu istem olabilmektedir. Cümlenin istem yapısını belirleyen fiilin anlamıdır. Kırgız Türkçesinde fiillerin büyük çoğunluğu çok anlamlıdır. Fiillerin anlamına göre istem sayılarının, söz dizimsel ve anlamsal istemlerinin değişiklik gösterebildiği sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmada Kırgız Türkçesindeki çatı eki almamış fiillerin anlam bilimsel, mantıksal ve söz dizimsel istem yapıları belirlenmiştir.

Özet (Çeviri)

This study focuses on the valency of simple verbs in Kyrgyz Turkic. Simple verbs were determined from the Kyrgyz-Turkish Dictionary (2017). Kyrgyz-Turkish Dictionary (2017), Kyrgyz Language Dictionary (2015), Kyrgyz novels, and story books are the sources from which the examples are taken. In addition, examples were also obtained from native speakers of Kyrgyz Turkic. Valency refers to the capacity of a noun, adjective, preposition or verb to be completed by one or more complements. Verb valencies are divided into two types: obligatory and optional. The obligatory prompts of the verb are considered to be the subject in the first place and the object in the second place. The optional prompts are usually structures such as place complements and adverbs. Nevertheless, these elements can sometimes be obligatory prompts according to the sentence. The meaning of the verb determines the valency structure of the sentence. The vast majority of verbs in Kyrgyz Turkic have multiple meanings. According to the meaning of the verbs, it was concluded that the number, morphologic, and semantic valencies of the verbs may vary. This study identifies the semantic, logical, and syntactic valency structures of simple verbs in Kyrgyz Turkic.

Benzer Tezler

  1. Kırgız yazarı Tölögön Kasımbekov'un 'Sıngan Kılıç' romanındaki fiillerin durum ekli tamlayıcıları

    Use of cases suffi̇xesof the verbs i̇n the Kyrgyz noveli̇st Tölögön Kasımbekov's novel Syngan Kylych

    SERKAN ETİLER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    Türk Dili ve EdebiyatıFatih Üniversitesi

    Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. KALMAMAT KULAMSHAEV

  2. Kırgız Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde bir hareketi karşılayan birleşik fiiller (isim+yardımcı fiil)

    Complex verbs that express action in Kyrgyz and Turkish languages

    MEHMET YALÇINKAYA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    DilbilimKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi

    Türkoloji Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BURUL SAGINBAYEVA

  3. Kırgız Türkçesinde duygu fiilleri

    Emotional verbs in Kyrgyz language

    MUHAMMED ALİ İSMAİL FAKİRULLAHOĞLU

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Dilbilimİstanbul Üniversitesi

    Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. KALMAMAT KULAMSHAEV

  4. Kırgız Türkçesinde istem (Valenz)

    Valency in Kyrgyz Turkish

    SÜLEYMAN BARLAS

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    DilbilimGazi Üniversitesi

    Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM ATABEY

  5. Kırgız Türkçesinde duyu fiilleri

    Perception verbs in Kyrgyz language

    KYİAL KAMCHYBEKOVA

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    DilbilimAnkara Üniversitesi

    Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. UFUK TAVKUL