Seyyid Yahyâ-yı Şirvânî'nin Ehl-i Beyt muhabbeti ve tasavvufî görüşleri
Sayyid Yahyā Shirvānī's love for Ahl al-Bayt and his views of sūfism
- Tez No: 867267
- Danışmanlar: PROF. DR. REŞAT ÖNGÖREN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sosyoloji, Tarih, Türk Dili ve Edebiyatı, Sociology, History, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Üsküdar Üniversitesi
- Enstitü: Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Medeniyeti, Düşüncesi, Tarihi ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 391
Özet
Halvetiyye tarîkatinin pîr-i sânîsi olan Seyyid Yahyâ-yı Şirvânî, XIV-XV. yüzyıllarda Derbendîler sülalesine mensup Şirvânşahlar Devleti'nde yaşamış önemli bir Türk mutasavvıfıdır. Şirvânî, günümüz Azerbaycan'ının sınırları içerisinde bulunan ve Şirvânşahlar Devleti'nin ilk başkenti olan Şamahı şehrinde doğmuş, şeyhinin vefatından sonra devletin ikinci başkenti seçilen Bakü'ye gelerek burada I. Halîlullah tarafından kendisine tahsis edilen dergâhta kırk yıldan fazla irşad faaliyetini sürdürmüştür. Ehl-i beyt soyundan Ehl-i sünnet bir sûfî olan Seyyid Yahyâ-yı Şirvânî'nin yaşadığı coğrafyada zaten mevcut olan Sünnîlikle birlikte özellikle İmâmiyye Şiîliğinin yaygınlaştığı bilinmektedir. Onun eserlerindeki Ehl-i beyt vurgusunun ön planda olması Şiî-Râfızî olarak adlandırılmasına sebep olmuştur. Bu bağlamda eserleri incelenen Şirvânî'nin sadece Ehl-i beyt'e değil dört halîfeye de büyük muhabbet duyduğu, onların her birinin farklı mânayı temsil ettiklerini vurguladığı ortaya konulmuştur. Hz. Ebû Bekir'i sıddıklık, Hz. Ömer'i adalet, Hz. Osman'ı hayâ ile özdeşleştiren Şirvânî, Hz. Ali'yi Muhammedî ilmin vârisi olarak adlandırmıştır. Şirvânî özelinde sûfîlerin Ehl-i beyt'e duyduğu derin muhabbetin, onları hem her iki mezhebin mensuplarından farklı kıldığı hem de her iki bakış açısını kendinde birleştirdiği gözlemlenmiştir. Bu bağlamda Şirvânî, eserlerinin ana konusu olan“seyrü sülûk ve bununla irtibatlı kavramları”hakîkî mürşid olarak gördüğü Hz. Ali ile ilişkilendirerek ele almıştır. Ayrıca Şirvânî'nin kalp hakkında ortaya koyduğu görüşleri de kendine has olup tasavvuf tarihinde farklı bir konuma sahiptir. Araştırmamızı Şirvânî hakkında yapılan diğer çalışmalardan ayıran en önemli özellik, onun Sünnîlik ve Şiîliği Ehl-i beyt muhabbetinde birbirine yaklaştıran şahsiyetinin ilk kez araştırılmış olması, eserlerinin bu bağlamda ilk kez değerlendirilmesidir.
Özet (Çeviri)
Sayyid Yahyā Shirvānī, who was considered as the second founder of the Halvetiyye order, is an important Turkish mystic who lived in the State of Shirvanshahs, who belonged to the Derbendis dynasty reigned in the XIV-XVth centuries. Sayyid Yahyā Shirvānī was born in Shamakhi, the first capital of the State of Shirvanshahs, located within the borders of today's Azerbaijan. He came to Baku, which was chosen as the second capital of the State of Shirvanshahs, and lived there. After Shirvānī came to Baku, he never left the lodge allocated to him by Khalīlullah I, and continued his guidance activities for more than forty years there. It is known that Sunnism already existed and especially Imamiyye Shiite sect has become widespread in the geography where Sayyid Yahyā Shirvānī, a Sunni Sufi descended from Ahl al-bayt, lived. The emphasis on the Ahl al-bayt in his works has caused him to be called Rafıdi. In this context, it has been revealed that Shirvānī, whose works were examined, had great affection not only for Ahl al-bayt but also for four caliphs, emphasizing that each of them represented a different meaning. Shirvānī, who identified Abu Bakr with loyalty, Omar with justice, and Osman with modesty, named Ali the heir of Muhammadan knowledge. As in the example of Shirvani, it has been observed that the deep love of the Sufis towards the Ahl al-Bayt makes them different from the members of both sects and combines both perspectives. In this context, Shirvānī dealt with“spiritual journey (sayr wa sulūk) and related concepts”, which are the main subjects of his works, by associating them with Ali, whom he sees as a true master. In addition, Shirvānī's views on the heart are unique and have a different position in the history of Sufism. The most important feature that distinguishes our research from other studies on Shirvānī is that his personality, which brought Sunnism and Shiism closer together in the love of Ahl al-bayt, was researched for the first time and his works were evaluated in this context for the first time.
Benzer Tezler
- Yahyâ-i Şirvânî'nin Farsça eserleri (Beyânu'l-İlm, Kıssa-i Mansûr, Gazeliyyât)
Yahyâ-i Şirvânî's Persian works (Beyânu'l-Ilm, Gissa-i Mansûr, Ghazeliyyât)
GÜNGÖR LEVENT MENTEŞE
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Doğu Dilleri ve EdebiyatıKırıkkale ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADNAN KARAİSMAİLOĞLU
- Ziyâeddin Seyyid Yahyâ'nın Gencîne-i Hikmet'i (metin-inceleme)
Ziyâeddin Seyyid Yahyâ's gencîne-i hikmet (text-analyze)
SENGÜL ÖZDEMİR
Doktora
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ŞÜKRÜ FATİH ÜLKEN
- Osmanlı belgelerine göre Asir bölgesinde Seyyid İdrisi isyanı ve sonuçları (1908-1918)
Seyyid İdrisi's rebel in Asir and result according to Ottoman documents (1908-1918)
CABİR DUYSAK
- Birinci Dünya Savaşı öncesi Yemen (1908-1914)
Yemen before World War I (1908-1914)
AYŞEN ACAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NASRULLAH UZMAN
- Birinci Dünya Savaşı'nda(1914-1918) Hicaz'da Osmanlı idaresi ve ordusu
First World War (1914-1918) Hijaz Ottoman administration and army
REMZİ ÇAVUŞ