Mütareke dönemi Türk kültür ve edebiyat hayatı (1918-1922)
Turkish cultural and literary life in the armistice era (1918-1922)
- Tez No: 868274
- Danışmanlar: PROF. DR. NAZİM HİKMET POLAT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1309
Özet
30 Ekim 1918 ila 1-2 Kasım 1922 yıllarını yani Mondros Mütarekesi'yle Saltanatın Kaldırılması arasındaki süreyi kapsayan bu çalışma, Mütareke Dönemi'ndeki edebiyat ve kültür hayatını kapsamlı bir şekilde incelemek amacını taşımaktadır. Mütareke seneleri her açıdan canlı, dinamik yıllar olmasına karşın ekonomik, idarî açıdan ise zor yıllardır. Bir yandan Birinci Dünya Savaşı'ndan gelen problemler, diğer yandan Mondros Mütarekesi'nin yarattığı tahribat ve hemen akabindeki başlayan Millî Mücadele topluma travma yaşatmıştır. Bütün bu sıkıntılara karşın Mütareke Dönemi edebî bakımından son derece yoğun bir dönemdir. Roman, şiir, hikâye, tiyatro gibi edebî türlerin hemen hepsindeki nicelik dikkate değerdir. Çalışmanın esas malzeme kaynağını bu yıllarda çıkmış süreli yayınlar oluşturmaktadır. Tespit edilen yüz otuz adet gazete ve dergi ayrıntılı bir şekilde taranarak tasnif edilmiş, ortaya çıkan malzemeden Mütareke devrindeki edebî ve kültürel hayatın izi sürülmeye çalışılmıştır. Yalnızca gazete ve dergilerdeki edebî faaliyet değil aynı zamanda kitap olarak basılmış edebî malzeme de bütünlük oluşturması amacıyla çalışmada kullanılmıştır. Ortaya çıkan malzemeyi desteklemek ve daha isabetli yorumlarda bulunabilmek için Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi, TBMM Zabıt Cerideleri ile Düsturlardan da yararlanılmıştır. Çalışmanın edebî faaliyetler kısmına geçilmeden devrin daha iyi anlaşılması, devrin yazarlarının ne gibi şartlar altında edebî faaliyetlerini yürüttüklerini izah edebilmek için edebî hayatı doğrudan ve dolaylı olarak etkileyen meseleler üzerinde durulmuştur. Kâğıt sıkıntısı, sansür gibi neşriyat faaliyetlerine doğrudan etki eden meseleler ile kitap ve kütüphane sorunları etrafında dönen konular etraflı bir değerlendirmeye tâbî tutulmuştur. Erotik edebiyat, tenkit ve Türk edebiyatı tarihçiliği çalışmaları da yine çalışmanın zeminini oluşturmak amacıyla incelenmiştir. Daha sonra dil meselelerinden başlamak üzere devrin edebî hayatı anlatılmaya başlanmıştır. Ardından gelen bölümde Mütareke devrindeki Türk şiiri incelenmiştir. Millî şiir ve millî şair meselesinden başlamak üzere bu yıllardaki şiire dair görüşler, tartışmalar meydana konduktan sonra, bu bölüm tematik olarak incelenmiştir. Devrin şiirindeki ayırt edici özellikler, devrin siyasî, sosyal ve kültürel meselelerinin şiire ne şekilde yansıdığı anlatılmıştır. Tiyatro bölümünde ise yine Mütareke devrindeki tiyatro tartışmaları, tiyatro topluluklarıyla devrin tiyatro hayatına dair ayrıntılı bilgi verilmeye çalışılmış, tiyatro türleri ve konuları üzerinde durulmuştur. Anlatma Esasına Bağlı Edebî Metinler bölümünde ise bu yıllarda tefrika edilmiş ve kitap olarak basılmış eserlerden hareket edilerek devrin edebî ve kültürel panoraması çizilmeye gayret edilmiştir. İlgili bölümlerin sonunda ise incelenen edebî metinlerin kronolojik tablosuyla tezin sonunda çalışmaya kaynaklık eden süreli yayınların listesi verilmiştir. Sonuç başlığı altında ise“Mütareke Dönemi Türk Kültür ve Edebiyat Hayatı 1918-1922”başlıklı bu çalışmaya adını veren böylesi bir edebî devrin olup olmadığı tartışılmış varılan netice gerekçeleriyle birlikte ortaya konmuştur.
Özet (Çeviri)
This study, which covers the period between 30 October 1918 and 1-2 November 1922, aims to examine literary and cultural life during the Armistice period in a comprehensive manner. Although these years were lively and dynamic in every respect, they were also challenging economically and administratively. Society was severely traumatized by the problems that emerged from the First World War and the destruction caused by the Armistice of Mudros and the subsequent War of Independence. Despite all these troubles, the Armistice Period was extremely intense in terms of literature. The quantity in almost all literary genres such as novels, poems, stories, and theater is remarkable. One hundred and thirty newspapers and magazines were identified, scanned, and classified in detail, and an attempt was made to trace literary and cultural life during the Armistice period from the resulting material. To create a comprehensive picture, the study utilized not only literary activities in newspapers and magazines but also literary materials published as books. To support the resulting material and make more accurate comments, resources like the Presidential Ottoman Archive and the Grand National Assembly of Turkey Minutes were also used. Before delving into the literary activities section of the study, issues that directly and indirectly affected literary life were focused on to better understand the period and explain the conditions under which writers carried out their literary activities. Issues that directly affect publishing activities, such as paper shortages, censorship, and problems revolving around books and libraries, were subject to detailed evaluation. Erotic literature, criticism, and studies on Turkish literary historiography were also examined to form the basis of the study. The study then begins to explain the literary life of the period, starting with language issues. The following section examines Turkish poetry during the Armistice period. After presenting opinions and discussions about poetry in these years, starting from the issue of national poetry and national poets, this section is subjected to a thematic analysis. The distinctive features of the poetry of the period and how the political, social, and cultural issues of the period were reflected in poetry are explained. In the theater section, detailed information about theater debates during the Armistice period, theater groups, and the theater life of the period is provided, and the types and subjects of plays are emphasized. In the section on narrative-based literary texts, an effort is made to draw a panorama of the period based on the works that were serialized and published as books during these years. At the end of the relevant sections, a chronological table of the literary texts examined and a list of periodicals that were the source of the study are provided. Under the conclusion title, it is discussed whether there was a literary period that gave its name to this study titled“Turkish Cultural and Literary Life in the Armistice Period 1918-1922”and the conclusion is presented with its justifications.
Benzer Tezler
- Millî Mücadele dönemi Türk romanlarında halk kültürü unsurları (1918-1923)
Elements of folk culture in Turkish novels during the National Struggle period (1918-1923)
SATI ARLI ENGİN
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM DİLEK
- Refik Halit Karay'ın eserlerine yansıyan düşünce dünyası
The ideology of Refik Halit Karay reflected in his works
YENAL ÜNAL
- Türk edebiyatında İstanbul imgesinin teşekkülü (1930-1945)
The making of the image of İstanbul in Turkish literature (1930-1945)
HALE GÜLRU GÜRKANLI KUTLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıTOBB Ekonomi ve Teknoloji ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NECMETTİN TURİNAY
- Türk Dünyası gazetesi
Turkish World newspaper
CENGİZ MANDAL
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Türk Dili ve EdebiyatıCumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NAZIM H. POLAT
- Türk edebiyatında Millî Mücadele algısı ve millî edebiyatta mütareke
Başlık çevirisi yok
ELİFNUR AKSU
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Bilgi ÜniversitesiKültürel İncelemeler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYHAN AKTAR