Cumhuriyet Dönemi çeviri tiyatrosu: Tennessee Wıllıams oyunlarının dolaşımı
Translated drama in the Republican Period: The circulation of Tennessee Williams' plays
- Tez No: 869392
- Danışmanlar: DOÇ. DR. PELİN ŞULHA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mütercim-Tercümanlık, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: tiyatro çevirisi, Tennessee Williams, Pierre Bourdieu, çeviri sosyolojisi, Cumhuriyet Dönemi tiyatrosu, drama translation, Tennessee Williams, Pierre Bourdieu, translation sociology, Republican period drama
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çeviribilim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 297
Özet
Bu araştırma Pierre Bourdieu'nun (1986; 1990) toplumsal eylem kuramında yer alan“alan”,“habitus”ve“sermaye”kavramlarından faydalanarak Tennessee Williams oyunlarının çevirilerinin Türk yazın alanındaki dolaşımını tarihsel süreç içerisinde sorunsallaştırmayı amaçlamaktadır. Çalışmada tiyatro çevirisinin değişen üretim ve tüketim tarzlarının incelenmesinde Tennessee Williams'ın The Glass Menagerie (1944), A Streetcar Named Desire (1947) ve Cat on a Hot Tin Roof (1955) oyunlarının Türkçe çevirileri ile tiyatro broşürleri, afişler ve eleştiri yazılarından yararlanılmaktadır. Bu üç oyun Williams'ın oyunları arasında dünya çapında tartışmasız en çok sahnelenen, en başarılı ve en çok okunanları olmalarının yanı sıra Türkçeye en çok çevirisi yapılan oyunlarıdır. Çalışmanın birinci bölümü Bourdieu'nün sosyolojik yaklaşımının düşünsel ve kavramsal altyapısını açıklanmayı hedefleyen bir bakış açısı sunar. Bu bölüm aynı zamanda Bourdieu sosyolojisinin çeviribilim çalışmalarıyla ilişkisini tanıtmaktadır. İkinci bölümde Cumhuriyet öncesi Türk tiyatro tarihi detaylı şekilde incelenmektedir.“Cumhuriyet Döneminde Çeviri ve Tiyatro”başlıklı üçüncü bölümde Türkiye Cumhuriyeti'nin tarihsel süreçleri içerisinde tiyatro çevirisine yaklaşımlar tartışılmaktadır. Bu yolla tiyatro çevirisinin ideolojik boyutları görünür kılınmıştır. Çalışmanın dördüncü bölümünde Tennessee Williams'ın özellikle 1970'ler öncesi oyunlarında sıklıkla yer alan otobiyografik öğelerin kaynağı olan yaşam öyküsü ele alınmıştır. Çalışmanın beşinci bölümü Tennessee Williams'ın The Glass Menagerie, A Streetcar Named Desire ve Cat on a Hot Tin Roof oyunlarının incelemesine ve sahnelenme serüvenlerine odaklanır. Çalışmanın altıncı bölümünde oyun metinlerinin Türkçe çevirileri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Giriş ve Sonuç bölümleri hariç altı bölümden oluşan bu tez çalışmasında aralarında tiyatro kurumları, tiyatro toplulukları, çevirmenler ve tarihçilerin de bulunduğu kültür üreticileri tarafından Tennessee Williams oyunlarının nasıl sahiplenildiğine odaklanılmaktadır. Çalışmada Tennessee Williams oyunlarının tiyatro alanında dolaşımında rol alan çevirmenler, yayınevleri ve tiyatro kurumlarının benimsedikleri çeviri stratejileri ve söz konusu oyunların tiyatro okuru ve izleyicilerine ne şekilde sunulduğu ortaya konmuştur.
Özet (Çeviri)
This research aims to problematize the circulation of translations of Tennessee Williams' plays in the Turkish literary field in the historical process by making use of the concepts of“field”,“habitus”and“capital”in Pierre Bourdieu's (1986; 1990) theory of social action. In examining the changing modes of production and consumption of theater translation in Turkey, the study utilizes the Turkish translations of Tennessee Williams' The Glass Menagerie (1944), A Streetcar Named Desire (1947) and Cat on a Hot Tin Roof (1955) as well as theater brochures, posters and reviews. These three plays, while being the most staged, most successful and most widely read ones among Williams' plays worldwide, are also the ones translated into Turkish the most. The first chapter of the research presents a perspective that aims to explain the intellectual and conceptual background of Bourdieu's sociological approach. This chapter also introduces the relationship between Bourdieu's sociology and translation studies. In the second chapter, the history of Turkish theater before the Republican period is examined in detail. In the third chapter entitled“Translation and Theater in the Republican Period”, approaches to theater translation are discussed within the historical context of the Republic of Turkey. In this way, the ideological dimensions of theater translation are unveiled. In the fourth chapter of the research, Tennessee Williams' life story, which is the source of the autobiographical elements that frequently appear in his plays, especially before the 1970s, is discussed. The fifth part of the research focuses on the analysis of Tennessee Williams' plays The Glass Menagerie, A Streetcar Named Desire and Cat on a Hot Tin Roof along with their staging process. In the sixth chapter of the research, the Turkish translations of the play texts are analyzed comparatively. This thesis, which consists of six chapters, excluding the Introduction and Conclusion, focuses on how Tennessee Williams plays have been appropriated by cultural producers, including theater institutions, theater companies, translators and historians. The research reveals the translation strategies adopted by translators, publishers and theater institutions involved in the circulation of Tennessee Williams plays in the field of theater and how these plays are presented to theater readers and audiences.
Benzer Tezler
- 2000'li yıllarda İstanbul sahnelerinin repertuvar oluşumunda çevirinin konumu ve işlevi
The position and function of translation in the making of repertoires of Istanbul theaters in the 2000s
MELDA ENGİNSU
Doktora
Türkçe
2024
Sahne ve Görüntü Sanatlarıİstanbul ÜniversitesiTiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İHSAN KEREM KARABOĞA
- Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında romandan tiyatroya uyarlamalar
Adaptation of novels to theatre in Turkish literature: A comparative analysis
EDANUR UZUNCA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YÜKSEL TOPALOĞLU
- Kemal Râgıb Enson'un romanlarında yapı, tema ve anlatım
Structure, theme and narration in the novels of Kemal Râgib Enson
PINAR YEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıMersin ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN YÜREK
- Fahri Erdinç'in öykü ve romanlarının yapı ve izlek bakımından incelenmesi
The examination of Fahri Erdinç's story and novels in terms of structure and view
FATİH ERZEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ VEYSEL ŞAHİN
- Selami İzzet Sedes hayatı, sanatı ve eserleri
Selami İzzet Sedes life, art and work
HANDE BULDUK
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEZAHAT ÖZCAN