Language ability in schizophrenia patients and genetic high-risk individuals: Neuropsychological and computational investigation
Şizofreni hastalarında ve genetik olarak yüksek risk altındaki bireylerde dil becerisi: Nöropsikolojik ve hesaplamalı araştırma
- Tez No: 870585
- Danışmanlar: PROF. DR. TİMOTHEA TOULOPOULOU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Psikiyatri, Psikoloji, Linguistics, Psychiatry, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Şizofreni, Dil Bozukluğu, Endofenotip, Kardeş, Doğal Dil İşleme, Makina Öğrenimi, Schizophrenia, Language Disorder, Endophenotype, Sibling, Natural Language Processing, Machine Learning
- Yıl: 2024
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi
- Enstitü: Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 127
Özet
Çalışma, şizofrenide dile bağlı fenotipleri tanımlamayı ve şizofreni hastalarında (ŞZ) ve kardeşlerinde (KRD) dili olası bir endofenotip olarak analiz etmeyi amaçladı. Deney 1 için dil, Düşünce ve Dil Bozukluğu Ölçeği (DDBÖ), Düşünce ve Dil Ölçeği (DDÖ), fonemik ve anlamsal sözel akıcılık, Boston Adlandırma Testi ve Hikaye Elementleri Değerlendirme Ölçeği ile değerlendirildi. KRD'nin dil becerileri ŞZ'den daha yüksek, ancak sağlıklı kontrolden (SK) daha düşüktü. ŞZ ve KRD'nin en iyi yordayıcısı, SK'ya kıyasla ana regresyon modelinde TLI skoruydu. Deney 2 için, Türkçe konuşan ŞZ'de değişen dilsel özellikler olup olmadığını ve fenotipler olarak bu olası özelliklerin dile bağlı veya bağımsız olup olmadığını araştırdım. Bunun için Doğal Dil İşleme'yi (DDİ) kullandım. Analizler iki bölümde gerçekleştirildi. Öncelikle ortalama cümle uzunluğu (OCU), toplam kelime (TK), hareketli ortalama tür-belirteç oranı (HOTBO) ve birinci tekil şahıs zamiri kullanımı (BTŞZ) hesaplandı. İkinci olarak, konuşma parçası etiketleme (KPE) ve Word2Vec'i kullandık. ŞZ'nin OCU ve HOTBO'sunun daha düşük, ancak BTŞZ kullanımının daha yüksek olduğunu buldum. Sonuçların TALD ile korelasyonu vardı. KPE, ŞZ'nin daha az koordine edici bağlaç kullandığını gösterdi. Word2Vec, ŞZ'nin SK'dan daha yüksek semantik benzerliğe sahip olduğunu ve K-Means'in ŞZ ve SK'yı %86,84 gibi yüksek bir doğrulukla iki ayrı gruba ayırabildiğini tespit etti. Bulgularımız dilin alt bölümlerinden biri olarak anlambilimin şizofrenide olası bir endofenotip olabileceğini düşündürmektedir. Dolayısıyla bunların değerlendirilmesi hastalığın erken teşhisini kolaylaştırabilir. Ayrıca çalışma, ŞZ'deki değişen dilsel özelliklerin çoğunlukla dilden bağımsız olduğunu gösterdi.
Özet (Çeviri)
The study aimed to define language-related phenotypes in schizophrenia and analyze language in schizophrenia patients (SZ) and their unaffected siblings (SIB) as a possible endophenotype. For experiment 1, language was evaluated with the Thought and Language Disorder Scale (TALD), Thought and Language Index (TLI), phonemic and semantic verbal fluency, Boston Naming Test, and Scale for Scoring the Inclusion and the Quality of the Parts of the Story. Language skills of SIB were higher than those of SZ, but lower than those of healthy controls (HC). The best predictor of SZ and SIB was TLI score in the main regression model compared to HC. For experiment 2, I utilized Natural Language Processing (NLP) to explore whether there are altered linguistic features in Turkish-speaking SZ and whether these possible features as phenotypes are language-dependent or -independent. Analyses was conducted in two parts. Firstly, mean sentence length (MSL), total completed words (TCW), moving average type-token ratio (MATTR), and first-person singular pronoun usage (FPSP) were calculated. Secondly, I used parts-of- speech tagging (POS) and Word2Vec. I found that SZ had lower MSL and MATTR but higher use of FPSP. Results were correlated with the TALD. POS demonstrated that SZ used fewer coordinating conjunctions. Word2Vec detected that SZ had higher semantic similarity than HC and K-Means could differentiate between SZ and HC into two distinct groups with high accuracy, 86.84%. My findings suggest that semantics as subparts of language could be a possible endophenotype in schizophrenia. Thus, their assessment may improve the early diagnosis of the illness. Also, it showed that altered linguistic features in SZ are mostly language- independent.
Benzer Tezler
- The representation of split selves in contemporary Irish Drama: Schizoanalytical readings of Brian Friel's Philadelphia, Here I Come!, Frank McGuinness's Observe the Sons of Ulster Marching Towards the Somme and Marina Carr's Woman and Scarecrow
Çağdaş İrlanda tiyatrosunda bölünmüş kişilik temsilleri: Brian Friel'ın Ver Elini Yeni Dünya, Frank Mcguinness'in Somme'a Doğru İlerleyen Ulster'in Evlatlarına Bak ve Marina Carr'ın Kadın ve Korkuluk oyunlarına dair şizoanalitik bir okuma
MERVE HANÇER
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
İngiliz Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YİĞİT SÜMBÜL
- Hominidlerde evrimsel süreçte dil ve beyin gelişimi
Language and brain development in Hominids during the evolutionary process
NAGEHAN MERVE AYBARS
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
AntropolojiSivas Cumhuriyet ÜniversitesiAntropoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PINAR GÖZLÜK KIRMIZIOĞLU
- Okul öncesi dönem çocuklarının bakış açısı alma becerileri ile dil becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi
The relation between perspective taking skills and language ability in preschoolers
MELTEM EMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimÇukurova ÜniversitesiOkul Öncesi Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DURMUŞ ASLAN
- Farklı düzeyde dil becerilerine sahip çocuklarda el becerisinin ve dil becerileri ile el becerisi arasındaki ilişkilerin incelenmesi
Examination of the relationships between manual dexterity and manual dexterity with language ability in children with different language skills
SELEN OKAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimÜsküdar ÜniversitesiDil ve Konuşma Terapisi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞAZİYE SEÇKİN YILMAZ
- Dilin işlevselliği yaklaşımına göre hazırlanmış Türkçe öğretimi programının temel dil becerilerinin kazanılmasına etkisi
The effects of functional approach in teaching Turkish language on students language ability
MEHMET BAHADDİN ACAT
Doktora
Türkçe
2000
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ÖZCAN DEMİREL