Türk-Amerikan ilişkilerinde Truman dönemi (1945-1953)
Turkish-American relations in the Truman era (1945-1953)
- Tez No: 871808
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SADIK ERDAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, Türk İnkılap Tarihi, Uluslararası İlişkiler, History, History of Turkish Revolution, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 432
Özet
Bu araştırmanın konusu Türk-Amerikan ilişkilerinde Truman Dönemi'nin incelenmesidir. Çalışmanın temel amacı II. Dünya Savaşının bitiminden itibaren Harry S. Truman'ın iktidarda kaldığı süre boyunca (1945-1953) Türk-Amerikan ilişkilerini siyasi, askerî ve ekonomik bakımdan incelemektir. Truman dönemi Türkiye'nin yeniden yapılandığı bir dönem olmuştur. Araştırmanın 1953 yılına kadar olan dönemi kapsamasının sebebi Başkan Truman'ın görev süresinin sona ermesinin yanında Marshall planıyla Avrupa'nın yeniden kalkındırılmasının 1953'te tamamlanması ve Stalin'in 5 Mart 1953'te ölümünden sonra 30 Mayıs 1953 tarihli Sovyet notasıyla artık Sovyetler'in Türkiye'de hiçbir toprak iddiası olmadığını açıkça ifade etmesiyle yumuşamanın başlamış olmasıdır. 1953 yılına gelindiğinde ekonomik ve siyasi bakımdan Türkiye ve Avrupa stabil duruma gelmiştir. Hem Avrupa'da hem Türkiye'de yapısal değişiklikler 1953 yılına kadar olup bitmiştir. 1953 bu bakımdan da önemli bir tarihtir. Truman döneminde ABD'nin Türkiye'nin önemini kavraması Birleşik Krallık'ın uyarılarından sonra olmuştur. Truman Doktrini, esas konusu Türkiye ve Yunanistan'ı güçlendirmek maksadıyla yapılacak yardım olmaktan öte hem Amerikan iç siyasetinde Truman'ın konumunu sağlamlaştırmak maksadını güden bir manevraydı, hem de Amerika'nın dünya egemenliği doktrini oldu. Truman Doktrininin ilanı sonrasında Türk-Amerikan ilişkileri hızla ve ABD kontrolünde gelişmiştir. Bu durum Türkiye'nin siyasal, ekonomik ve toplumsal değişiminin başlangıç noktasını oluşturmuş, günümüze kadar uzanan etkiler yaratmıştır. Bu çalışma bu dönemin tarihini yeni belgelerle ve yeni bir bakış açısıyla yeniden ele almayı hedeflemektedir. II. Dünya Savaşı sonundan günümüze dek Türk-Amerikan ilişkilerinin temel çerçevesi, Truman Dönemi'nde (1945-1953) kurulmuştur. II. Dünya Savaşı sonrası Türkiye'ye yönelik Sovyet tehdidi tarihsel bir olgudur/gerçektir. Truman Dönemi'nde Türk-Amerikan ilişkilerinin seyrinde, Türkiye'nin yön verici etkisi sınırlı olmuştur. Bu dönemde hem dış politikada hem de dış ekonomik ilişkilerde iktidar muhalefet arasında görüş ayrılığı olmadığı gibi süreklilik unsuru vardır. Türkiye iç ve dış politikasını kendi çıkarları doğrultusunda belirlerken inisiyatifi elde tutamamıştır. Truman Dönemi ve sonrasında Türk-Amerikan ilişkileri, Amerikan karşıtlığı veya yandaşlığı gibi ideolojik yaklaşımları dışlayarak, küresel güvenlik durumu, ekonomik kalkınma ve karşılıklı çıkarlar perspektifinden incelenmelidir.
Özet (Çeviri)
This study reviews Turkish-American relations in the Truman Era. Its primary objective is to examine the political, military and economic aspects of those relations from the end of the World War II through the end of the Harry S. Truman presidency, i.e. 1945-1953, when Turkish-American relations were re-shaped. The present study covers only the period until 1953 as that year marked the end of Truman presidency, the completion of European reconstruction through the Marshall Plan, and the start of the detente upon the Soviet note verbale of 30 May 1953 declaring that the Soviet government had no territorial claims against Türkiye, soon after Stalin's death on 5 March 1953. By 1953, both Türkiye and Europe had stabilized economically and politically, and much of the structural changes did take place. Thus, 1953 was a critical point in time. The US Government acknowledged Türkiye's importance upon wake-up calls from the United Kingdom. Beyond being an assistance program to strengthen Türkiye and Greece, the Truman Doctrine was both a political move to consolidate Truman's standing in domestic politics, and forge a US world domination doctrine. Following its declaration, Turkish-American relations enhanced rapidly under American control. This represented a starting point for political, economic and social changes in Türkiye, with lasting impacts even to date. This study aims to re-investigate the period in light of new documents and from a fresh viewpoint. The fundamental framework of Turkish-American relations from the end of World War II to date was formed in the Truman Era. The Soviet threat to Türkiye immediately following the World War II is a historical fact. In that period, Turkish influence was limited in the shaping and progress of Turkish-American relations. There was continuity and full accord between the governing party and opposition parties in Türkiye both in foreign policy and foreign economic relations. Yet, Türkiye did not have the initiative to formulate its domestic and foreign policy along its interests. Turkish-American relations during and after the Truman Era should be examined from a perspective of global security, economic development and mutual interests, leaving aside such ideological approaches as pro- or anti-Americanism.
Benzer Tezler
- 1950-1960 Demokrat Parti dönemi Türk-Sovyet ilişkilerinde Amerikan faktörü
Başlık çevirisi yok
RİFAT MELİH AKTAŞ
Doktora
Türkçe
1998
Uluslararası İlişkilerGazi ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. REFET YİNANÇ
- Amerika arşiv belgelerinin ışığında ABD yönetiminin Türkiye'ye bakışı (1945-1953)
The international relations between Turkey and USA in 1945-1953 according to The American archives
SEMİHA AKDENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Tarihİstanbul Medeniyet ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RECEP KARACAKAYA
- İkinci Dünya Savaşı sonrasında gerginleşen Türkiye-Sovyetler Birliği ilişkilerinin Türk kamuoyundaki tepkileri (1945-1952)
The reactions of the public opinion's of Turkish people because of the tension between soviet union and Turkey after the Second World War (1945-1952)
SÜLEYMAN ÜNLÜSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Türk İnkılap Tarihiİstanbul ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SABAHATTİN ÖZEL
- Dean Acheson and the Turkish - American alliance, 1945-1953
Dean Acheson ve Türk - Amerikan ittifakı, 1945-1953
ADAM MCCONNEL
- The Twentieth century American foreign policy and Turkish-American relations after the Second World War
Yirmizci yüzyıl Amerikan dış politikası ve İkinci Dünya Savaşı sonrası Türk-Amerikan ilişkileri
ZAFER PARLAK
Doktora
İngilizce
1998
Amerikan Kültürü ve EdebiyatıEge ÜniversitesiAmerikan Kültürü ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ATİLLA SİLKÜ