Dinamik yetenekler çerçevesinde tedarik zinciri dayanıklılığının ve sağlamlığının işletme performansına etkisi
The effect of supply chain resilience and robustness on business performance within the framework of dynamic capabilities
- Tez No: 871935
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SELAY ILGAZ SÜMER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Başkent Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İşletme Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 148
Özet
Son beş yılda meydana gelen Küresel COVİD-19 pandemisi, bölgesel Ukrayna-Rusya savaşı ve Türkiye'deki yıkıcı depremin etkisi ile oluşan belirsizlik, işletmelerin tedarik zincirlerinin bozulmasına neden olmuştur. Bu karmaşıklıkta, kayıpların en aza indirilmesi için en etkili yöntem, işletmelerin tedarik zinciri dayanıklılıklarını ve sağlamlıklarını artırmalarına yönelik uygun yetenekleri belirlemesi ve geliştirmesidir. Proaktif ve reaktif yeteneklerin kullanılması, işletmelere performanslarını ve rekabet üstünlüklerini artırma şansı verecektir. Bu çalışmada, doğal ve insan kaynaklı olayların meydana getirdiği çevresel değişikliklerdeki belirsizlikler ile oluşan tedarik zincirleri bozulmalarında, işletme tedarik zincirlerinin dayanıklılığı ve sağlamlığının işletme performansına etkisinin ne ölçüde olduğunun araştırılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, belirsizliğin hâkim olduğu durumlarda işletme yapısının hızlı değişen çevreye uyumunun sağlanması için dinamik yetenekler yaklaşımı ve bu uyuma yönelik gerekli bilginin işlenmesi için ise örgütsel bilgi işleme yaklaşımı ele alınarak literatüre farklı bir bakış açısı getirileceği düşünülmüştür. Çalışmada, literatürde tedarik zinciri dayanıklılığını etkilediği tespit edilen esneklik, yedek kapasite, iş birliği, tepki verebilirlik ve düzelme yetenekleri, tedarik zinciri sağlamlığı için de test edilmiştir. Tedarik zinciri literatüründe görece yeni incelenmeye başlanan blok zincir teknolojisi de araştırma modeline dahil edilmiştir. Literatürden elde edilen ölçeklerden oluşturulan anket ile Ankara'da faaliyet gösteren farklı sektörlerdeki mamul üreticisi ihracatçı küçük ve orta büyüklükteki işletmelerden (KOBİ) veri toplanmıştır. Elde edilen veriler, yapısal eşitlik modellemesi (YEM) kapsamında analiz edilmiş ve hipotezler test edilmiştir. Bulgular, proaktif yeteneklerden iş birliğinin sağlamlık üzerinde, reaktif yeteneklerden düzelmenin hem dayanıklılık hem de sağlamlık üzerinde, sağlamlığın dayanıklılık üzerinde, dayanıklılığın ve sağlamlığın işletme performansı üzerinde olumlu yönde etkisi olduğunu ve tedarik zinciri inovasyonunun esneklik ile dayanıklılık arasındaki ilişkide düzenleyicilik rolünün olduğunu göstermektedir. Bunlara ek olarak, aralarında ilişki olabileceği değerlendirilen proaktif yeteneklerden esneklik ve yedek kapasitenin hem dayanıklılık hem de sağlamlık üzerinde,iş birliğinin dayanıklılık üzerinde, reaktif yeteneklerden tepki verebilirliğin hem dayanıklılık hem de sağlamlık üzerinde herhangi bir etkisinin bulunmadığı ve blok zincir teknolojisinin iş birliği ile dayanıklılık arasındaki ilişkide düzenleyicilik rolünün olmadığı da ortaya çıkmaktadır. Sonuç olarak, mamul üreticisi işletmeler meydana gelen tedarik zinciri bozulmalarında öz yeteneklerini kullanarak tedarik zincirlerini dayanıklı ve sağlam hale getirip işletme performanslarını artırmaktadır. Bu artışın gerçekleşmesinde, iş birliği ve düzelmenin de dolaylı olarak etkisi bulunmaktadır. Bu kapsamda uygulamacılara, işletme performanslarını artırmak için süreçlerinde inovasyon yapmaya devam etmeleri önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
The uncertainty caused by the global COVID-19 pandemic, the regional Ukraine-Russia war and the devastating earthquake in Turkiye in the last five years has disrupted the supply chains of businesses. In this complexity, the most effective way to minimize losses for businesses is to identify and develop appropriate capabilities to increase their supply chain resilience and robustness. The use of proactive and reactive capabilities will give businesses the chance to improve their performance and competitive advantage. This study aims to investigate the extent to which the resilience and robustness of business supply chains affect business performance in supply chain disruptions caused by uncertainties in environmental changes caused by natural and man-made events. In line with this purpose, it is thought that it will bring a different perspective to the literature by considering the dynamic capabilities aprroach to ensure the adaption of the business structure to the rapidly changing environment in situations where uncertainity prevails and by also considering the organizational information processing approach to process the necessary information for this adaption. In the study, flexibility, reserve capacity, collaboration, responsiveness and recovery capabilities, which are found to affect supply chain resilience in the literature, are also tested for supply chain robustness. Blockchain technology, which is relatively new in the supply chain literature, is also included in the research model. Data was collected from small and medium-sized enterprises (SMEs) operating in Ankara, which are exporter small and medium-sized enterprises (SMEs) producing products in different sectors, with a survey created from the scales obtained from the literature. The data obtained were analyzed within the scope of structural equation modeling (SEM) and hypotheses were tested. The findings show that collaboration, a proactive capability, has a positive impact on robustness; recovery, a reactive capability, has a positive impact on both resilience and robustness; robustness has a positive impact on resilience; resilience and robustness have positive impacts on business performance and supply chain innovation plays a moderating role in the relationship between resilience and robustness. Also, it is revealed that flexibility and reserve capacity, proactive capabilities, have no effect on both resilience and robustness; collaboration, a proactive capability, has no effect on resilience; response, a reactive capability, has no effect on both resilience and robustness and blockchain technology does not have a moderating role in the relationship between collaboration and resilience. As a result, manufacturers use their own capabilities in the event of supply chain disruptions to make their supply chains resilient and robust and improve their business performance. Collaboration and recovery also have an indirect impact on this improvement. In this context, practitioners are advised to continue to innovate their processes to improve their business performance.
Benzer Tezler
- Dinamik örgütsel kuralların firmanın pazarlama yeteneği üzerine etkileri
The effects of dynamic organizational rules on marketing capability
HAYAT AYAR
- Dinamik yeteneklerin rekabet avantajı ve çevresel türbülans üzerine etkisi: Ayakkabıcılık sektörü örneği
The effect of dynamic capabilities on competitive advantage and environmental turbulance: An example of the footwear sector
MEHMET KAPLAN
- İşletmelerin sürdürülebilir yetkinliklerinin stratejik analizi:Bir alan araştırması
A strategic analysis of sustainable competencies in businesses: An empirical research
ZEYNEP ODABAŞI FİLİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
İşletmeİstanbul Ticaret Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT KASIMOĞLU
- Firma rekabet gücünü artıran faktörler ve kümelenme yaklaşımı: Türkiye doğal taş kümelenmelerinin rekabet gücü açısından incelenmesi
Cluster approach and sources of firm competitiveness: Competitive analysis of natural stone clusters in Turkey
İHSAN ULAŞ KOCAOĞLU
- Teknoloji yönetimi yeteneği ve strateji tipinin firma performansına etkisi: İmalat sektöründe bir inceleme
The impact of technology management capability and strategy type on firm performance: An inverstigation in the manufacturing sector
ELİFE YILMAZ