Mîrzâ Mahdûm ve Şiîlik eleştirisi
Mirza Makhdum and criticism of Shiism
- Tez No: 875134
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FEVZİ RENÇBER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Mîrzâ Mahdûm, Kitabu'n-Nevâkîd, Osmanlı, Safevî, Ehl-i Sünnet, Şîa, Râfizî, Kızılbaş, Mīrzā Makhdūm, Al-Nawākiḍ, Ottoman, Safavid, Ahl al-Sunnah, Shia, al-Rāfiḍa, Qizilbash
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Şırnak Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Mezhepleri Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 282
Özet
ÖZET MÎRZÂ MAHDÛM VE ŞİÎLİK ELEŞTİRİSİ CANKURT, Şehmus Doktora Tezi, Temel İslâm Bilimleri Ana Bilim Dalı Danışman: Doç. Dr. Fevzi RENÇBER Nisan 2024, 269 sayfa Bu çalışmada Mîrzâ Mahdûm'un Şîa ve onun özelinde İmâmiyye Şîası'na yaptığı eleştiriler ele alınmıştır. Araştırmanın genel çerçevesi çizildikten sonra işleyiş tarzı ortaya konulmuştur. Mîrzâ Mahdûm'un fikri yapısının şekillendiği dönemden bahsedilmiş, hayatı ve Kitabu'n-Nevâkid li-Zuhuri'r-Ravâfid dışındaki kaleme aldığı eserleri hakkında genel mahiyette bilgiler verildikten sonra Kitabu'n-Nevâkid li-Zuhuri'r-Ravâfid'ın merkeze alındığı başlıklar incelenmiştir. Bu istikamette söz konusu kitabın yazılış amacı, bilgi kaynakları, muhteva analizi ve reddiye geleneğindeki yeri gibi değişkenler üzerinde durulmuştur. Mîrzâ Mahdûm'un dinî ve siyasî görüşleri ortaya konmuş, ardından Râfizîlerin (Kızılbaşlar) inançları hakkında bilgi verildikten sonra diğer Şiî fırkalarla mukayesesi yapılmıştır. Mîrzâ Mahdûm'un Kitabu'n-Nevâkid li-Zuhuri'r-Ravâfid adlı reddiyesinin derinlemesine incelenmesi ve analiz edilmesi çalışmanın esas konusudur. Bu doğrultuda Mîrzâ Mahdûm'un Şiîlik eleştirisinin reddiye olgusu bağlamında ortaya çıkan fikirler mütalaa edilmeye çalışılmıştır. Mîrzâ Mahdûm'un eleştirel düşüncesi, tenkit yöntemi ve tenkit ettiği bazı fikrî meseleler aklî ve naklî deliler ışığında izah edildikten sonra Şiîlik eleştirisine yönelik tahliller yapılmıştır. en-Nevâkid adlı eser bilim ve insanlığın hizmetine sunularak yüksek istifadenin elde edilmesi amaçlanmıştır. Bu çalışma nitel bir araştırma olup burada Mîrzâ Mahdûm'un Şiî düşünceye yönelik reddiyeleri nitel araştırma modellerinden biri olan doküman analizi yöntemiyle ele alınmıştır. Doküman analizi modeliyle Mîrzâ Mahdûm'un Kitabu'n-Nevâkid adlı eseri özelinde Şiîlere yönelik eleştirilerinin nasıl yansıtıldığını tespit etmek amaçlanmıştır. Bu yöntem doğrultusunda gerekli veriler doküman taraması tekniğine başvurularak elde edilmiş, daha sonra ilgili dokümanların derlenmesinden sonra elde edilen malzeme, veri analizi kapsamında betimsel analiz ve içerik analizi kullanılarak incelemeye tabi tutulmuş olaylar silsilesi, tarihsel-sosyolojik-mezhepsel bakış açısıyla incelenmiştir. Yapılan araştırma sonucunda Ehl-i Sünnet ve Şîa arasında temel farklılığın inanç merkezli olduğu görülmüş ve birçok müşterek noktalara rağmen iki mezhep arasında yaklaşmanın mümkün olmayacak kadar zor olduğu tespit edilmiştir. Her ne kadar her iki mezhebin kaynaklarında benzer rivâyetler yer alsa da, inanç, usûl, anlayış, yorum, siyaset, tarih gibi olgular sebebiyle bir noktada birleşmenin kolay olmadığı sonucu ortaya çıkmıştır. Bu çalışmanın, tarih boyunca devam eden ve İslâm düşünce tarihinde olumlu gelişmelere katkı sağlayan reddiye geleneğinin, günümüzde ve bizden sonraki kuşaklarda da devam etmesine katkı sağlayacağı umulmaktadır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT MÎRZÂ MAKHDÛM AND CRITICISM OF SHIISM CANKURT, Şehmus Doctoral Thesis, Department of Basic Islamic Sciences Thesis Advisor: Assoc. Prof. Fevzi RENÇBER April 2024, 269 pages Mīrzā Makhdūm's criticisms of Shia and, in particular, Imamiyye Shia are discussed in the present study. After the general design of the study was drawn, the details were discussed. The period in which Mīrzā Makhdūm's intellectual structure was shaped was addressed, and after general information was given about his life and his works other than Al-Nawākiḍ li-Bunyān al Rawāfiḍ, Al-Nawākiḍ li-Bunyān al Rawāfiḍ, was discussed with its titles. In this respect, variables such as the purpose of the book in question, sources of information, content analysis, and its place in the rejection tradition were emphasized. The religious and political views of Mīrzā Makhdūm were uncovered, and then, after giving information about the beliefs of the Râfizis (Qizilbash ), a comparison was made with other Shiite Sects. The main subject of the study was to examine and analyze Mīrzā Makhdūm's refutation, which was called Al-Nawākiḍ li-Bunyān al Rawāfiḍ, in detail. In this respect, the ideas that emerged in the context of the rejection of Mīrzā Makhdūm's criticism of Shiism were detailed. After Mīrzā Makhdūm's critical thought was examined, his method of criticism and some of the intellectual issues he criticized were explained in the light of rational and narrated evidence, and analyses were conducted regarding his criticism of Shiism. The purpose was to obtain high benefits from the work named Al-Nawākiḍ by presenting it to the service of science and humanity. This study had a qualitative design, and Mīrzā Makhdūm's rejections of Shiite thought were discussed with the document analysis method, which is one of the qualitative research models. With the document analysis, the purpose was to determine how Mīrzā Makhdūm's criticisms towards Shiites were reflected in his work“Al-Nawākiḍ”. In line with this method, the data were obtained by applying the document scanning technique and after compiling the relevant documents, the materials were examined by using descriptive analysis and content analysis within the scope of data analysis. Later, the series of events was examined from a historical-sociological-sectarian perspective. As a result of the study, it was found that the main difference between Ahl al-Sunnah and Shia was belief-centered, and despite many common points, it was also found that it was impossible to come closer between the two sects. Although there are similar narrations in the sources of both sects, it has emerged that it is not easy to come to one single common point because of facts such as beliefs, methods, understandings, interpretations, politics, and history. It is hoped that this study will contribute to the continuation of the tradition of rejection, which has continued throughout history and contributed to positive developments in the history of Islamic Thought, today and in future generations.
Benzer Tezler
- Mirza Alim Mahdûm Hacı'nın 'Tarih-i Türkistan' adlı eserinin tercüme ve değerlendirmesi
Translation and evaluation of Mirza Alim Mahdûm Haji's 'Tarih-i Turkistan'
BÜŞRA EREN
- Mirza Makhdum between two worlds: A safavid sadr in The Ottoman worlds and his refutation of the Qizilbash beliefs
İki dünya arasındaki Mirza Makhdum: Osmanlı dünyasında Safavili bir sadrazam ve Kızılbaş inançlarına eleştirisi
RÜMEYSA NUR ŞAHİN
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Tarihİstanbul Şehir ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDURRAHMAN ATÇIL
- Tarih-i Burhaneddin-i Belhi (Lady Sheil'in anıları)
History of Burhaneddin-i Belhi (Memories of Lady Sheil)
NİHAL ÇANKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Doğu Dilleri ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiFars Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET KANAR
- Balkanlardaki milliyetçilik akımları ve Srebrenica olayı
Nationalism movements in Balkans and Srebrenica event
NURETTİN ALTAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
SosyolojiDokuz Eylül ÜniversitesiCumhuriyet Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT ÇUKUROVA