Yapay zekâ, teknoloji-aracılı ve geleneksel işe alım mülakatlarının performans ve kaygı açısından karşılaştırılması
Interviewees' performance and anxiety comparison of artificial intelligence, technology-mediated and traditional recruitment interviews
- Tez No: 875971
- Danışmanlar: PROF. DR. BURCU GÜLER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 173
Özet
Bu çalışmanın amacı, yapay zekâ, teknoloji-aracılı ve yüz yüze mülakatların kaygı ve performans üzerindeki etkisini incelemektir. Tez, iki çalışmadan oluşmaktadır. İlk çalışmada Seçim Mülakatlarında Kaygı Ölçeği Türkçe'ye uyarlanmıştır. Nihai örneklem, yaşları 18-63 arasında değişen ( X̄ = 29.04, SS = 9.99) 448 katılımcıdan (252 kadın, 196 erkek) oluşmaktadır. Katılımcılar sırayla Seçim Mülakatlarında Kaygı Ölçeği (MASI), Liebowitz Sosyal Kaygı Ölçeği ve İletişim Kaygısı Ölçeği (İKÖ-24) tamamlamıştır. Ölçeğin faktör yapısını belirlemek için açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Açımlayıcı faktör analizi bulguları, MASI-Türkçe (MASI-T)'nin 30 madde ve 4 faktörden oluştuğunu göstermiştir. Bu faktörler iletişim kaygısı, sosyal-görünüm kaygısı, performans kaygısı ve davranışsal kaygı olarak isimlendirilmiştir. Faktörlerin varyansın %58'ini açıkladığı tespit edilmiştir. Ölçek maddelerinin faktör yük değerlerinin ise .34 ile .78 arasında değiştiği görülmüştür. Açımlayıcı faktör analizinden sonra yapılan doğrulayıcı faktör analizinde verinin modele kabul edilebilir düzeyde uyum gösterdiği tespit edilmiştir (CFI = .91, NFI = .86, GFI = .86, IFI = .91, AGFI=.83, TLI = .90, ve RMSEA = .061). Ölçeğin ölçüt bağıntılı geçerliğinde diğer iki ölçek ile yüksek düzeyde korelasyon bulunmuştur. Ölçeğin Cronbach alfa iç tutarlık katsayısı .95 olarak bulunmuştur. Boyutlara göre iç tutarlılık katsayıları şu şekildedir: iletişim = .81, sosyal-görünüm = .91, performans = .89 ve davranışsal =.85. Ayrıca mülakat kaygısına yönelik bulgular, kadınların ve şu anda bir işte çalışmayan bireylerin erkeklere ve hâlihazırda çalışmakta olan katılımcılara göre daha yüksek kaygı düzeyine sahip olduğunu göstermiştir. Yaş ve son mülakattaki öznel performans değerlendirmesi, kaygı puanları ile negatif ilişkilidir. İkinci çalışmada, deneysel bir metodoloji kullanılarak üç farklı mülakat türünün katılımcıların performansı ve kaygı düzeyindeki etkisi karma yöntem (nicel ve nitel) ile incelenmiştir. Bulgular, daha yüksek kaygı düzeylerine sahip katılımcıların mülakat türünden bağımsız olarak objektif ve sübjektif performans puanlarının daha düşük olduğunu göstermiştir. Üç farklı mülakat türü karşılaştırıldığında, yapay zekâ aracılı asenkron mülakatlarda teknoloji-aracılı mülakata göre kendini ifade etmeden daha az memnuniyet duyulduğu tespit edilmiştir. Kaygı ile performans arasındaki ilişkide mülakat türünün düzenleyici etkisine yönelik bulgular, davranışsal kaygının objektif performans puanları üzerindeki etkisinde mülakat türünün düzenleyici etkisi olduğunu göstermiştir. Buna göre yapay zekâ koşulunda kaygı arttıkça objektif performans artarken, yüz yüze koşulunda tam tersi geçerlidir. Nitel bulgular, katılımcıların genel olarak yüz yüze mülakatları, özellikle mülakatçının davranışı ve mülakat ortamı açısından daha olumlu değerlendirdiğini göstermiştir. Bununla birlikte, teknoloji-aracılı mülakatlar uzaktan katılım imkânı sağlaması ve kaygının gizlenebilmesi açısından takdir edilmiştir. Öte yandan, yapay zekâ aracılı asenkron video mülakatları, ek düşünme süresi ve cevap esnekliği sağlaması nedeniyle olumlu bulunmuştur. Katılımcıların duygusal deneyimleri genel olarak tüm mülakat türlerinde olumlu kalmıştır. Sonuç olarak, bu çalışma, Türkçe konuşulan bir bağlamda mülakatlardaki teknolojik gelişmelerin dinamikleri ve algısına değerli bir bakış sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
The purpose of this study is to examine the impact of artificial intelligence, technology-mediated, and face-to-face interviews on anxiety and performance. The thesis comprises two studies. In the first study, the Anxiety in Selection Interviews Scale was adapted into Turkish. The final sample consisted of 448 participants (252 women, 196 men) aged between 18 and 63 (M = 29.04, SD = 9.99). Participants consecutively completed the Anxiety in Selection Interviews Scale (MASI), the Liebowitz Social Anxiety Scale, and the Communication Anxiety Scale (CAS-24). Exploratory and confirmatory factor analyses were conducted to determine the factor structure of the scale. The exploratory factor analysis results indicated that the Turkish version of MASI (MASI-T) consisted of 30 items and four factors. These factors were named communication anxiety, social-appearance anxiety, performance anxiety, and behavioral anxiety. It was found that these factors explained 58% of the variance. Factor loadings of the scale items ranged from .34 to .78. The confirmatory factor analysis conducted after the exploratory factor analysis revealed that the data fit the model at an acceptable level (CFI = .91, NFI = .86, GFI = .86, IFI = .91, AGFI = .83, TLI = .90, and RMSEA = .061). The scale demonstrated high correlations with the other two scales, indicating criterion-related validity. The Cronbach's alpha internal consistency coefficient of the scale was found to be .95. The internal consistency coefficients for the dimensions were as follows: communication = .81, social-appearance = .91, performance = .89, and behavioral = .85. Additionally, findings related to interview anxiety indicated that women and individuals not currently employed exhibited higher levels of anxiety compared to men and currently employed participants. Age and subjective performance evaluation in the most recent interview were negatively correlated with anxiety scores. In the second study, an experimental methodology was employed to examine the impact of three different interview types on participants' performance and anxiety levels using a mixed-methods approach (quantitative and qualitative). The findings indicated that participants with higher anxiety levels had lower objective and subjective performance scores regardless of the interview type. When comparing the three different interview types, it was found that participants expressed less satisfaction with their self-expression in asynchronous AI-mediated interviews compared to technology-mediated interviews. Findings regarding the moderating effect of interview type on the relationship between anxiety and performance showed that interview type moderated the impact of behavioral anxiety on objective performance scores. Specifically, in the AI condition, as anxiety increased, objective performance improved, while the opposite was true in the face-to-face condition. Qualitative findings revealed that participants generally evaluated face-to-face interviews more positively, particularly regarding the interviewer's behavior and the interview environment. However, technology-mediated interviews were appreciated for providing the opportunity to participate remotely and to conceal anxiety. On the other hand, asynchronous AI-mediated video interviews were found favorable for providing additional thinking time and response flexibility. Participants' emotional experiences remained generally positive across all interview types. In conclusion, this study offers valuable insights into the dynamics and perceptions of technological advancements in interviews within a Turkish-speaking context.
Benzer Tezler
- Çorum il örneğinde eğitim sektörü çalışanlarına yönelik internet bankacılığı kullanım analizi
Internet banking for education sector employees in the case of utiliz analysis Çorum province
ERKAN PIÇAKCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
BankacılıkHitit ÜniversitesiBankacılık ve Finans Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELÇUK KENDİRLİ
- İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku bakımından dijital platform çalışanlarının hukuki statüsü
Legal status of digital platform workers in terms of Labour and Social Security Law
HAZAL TOLU YILMAZ
- Missile evasion maneuver generation with model-free deep reinforcement learning
Modelden bağımsız derin pekiştirmeli öğrenme ile füzeden kaçınma manevraları
MUHAMMED MURAT ÖZBEK
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiSavunma Teknolojileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMRE KOYUNCU
- Artificial intelligence based android assistant for colorimetric detection
Kolorimetrik tespit için yapay zeka tabanlı android asistanı
VAKKAS DOĞAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Elektrik ve Elektronik Mühendisliğiİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiElektrik-Elektronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VOLKAN KILIÇ
DOÇ. DR. MUSTAFA ŞEN
- Studying seepage in a body of earth-fill dam by (artificial neural networks) ANNs
Toprak dolgu baraj gövdesindeki sızmanın yapay sinir ağları (YSA) ile incelenmesi
DENİZ ERSAYIN
Yüksek Lisans
İngilizce
2006
İnşaat Mühendisliğiİzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsüİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÖKMEN TAYFUR