Belirsizlik algısı ve anksiyete ilişkisinde temel psikolojik ihtiyaçların rolünün değer yönelimleri bağlamında incelenmesi
Investigation of the role of basic psychological needs in the relationship between perception of uncertainty and anxiety in the context of value orientations
- Tez No: 881212
- Danışmanlar: PROF. DR. İNCİ BOYACIOĞLU BAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 185
Özet
Bu çalışmada algılanan belirsizliğin anksiyete üzerindeki etkisi temel değer yönelimleri ve psikolojik ihtiyaçlar kapsamında incelenmiştir. Daha özelde algılanan belirsizliğin temel psikolojik ihtiyaçların tatminini engelleyeceği ve bu durumun anksiyete düzeyini arttırıcı bir etki göstereceği öne sürülmüştür. Anksiyete düzeyini azaltabileceği veya artırabileceği varsayımıyla bu ilişkilerde bireysel değer yönelimlerinin düzenleyici rolü incelenmiştir. Araştırmanın amaçları doğrultusunda iki çalışma gerçekleştirilmiştir. İlk çalışmada algılanan belirsizlik için bir ölçüm aracı geliştirilmesi hedeflenmiş ve sonuç olarak iki boyutlu Algılanan Belirsizlik Ölçeği elde edilmiştir. İkinci çalışmada algılanan belirsizlik, psikolojik ihtiyaçlar, anksiyete ve değer yönelimlerini farklı kültürlerde incelemek amacıyla Türkiye'de (N = 421) ve Fransa'da (N = 390) eğitimine devam eden üniversite öğrencilerinden veri toplanmıştır. Engellenmiş psikolojik ihtiyaçların belirsizlik algısı ve anksiyete arasındaki ilişkide aracılık rolü kültürlerarası karşılaştırmalı bir bakış açısıyla incelenmiştir. Koşullu dolaylı etki analizlerinde ise değer yönelimlerinin engellenmiş psikolojik ihtiyaçların aracılığında algılanan belirsizlik ve anksiyete arasındaki ilişkilerde düzenleyicilik rolü üstlenerek koruyucu olup olmadığı değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlar tatmin edilemeyen psikolojik ihtiyaçların algılanan belirsizlik ve anksiyete arasındaki aracılık etkisini doğrulamıştır. Aracılık analizlerinde beklentilerle uyumlu şekilde engellenmiş özerklik ihtiyacının aracılığı Türkiye örnekleminde daha güçlü sonuçlar üretmiştir. Ancak yapılan koşullu dolaylı etki incelemelerinde önerilen modellerin anlamlı sonuçlar üretmediği ve değer yönelimlerinin koruyuculuk üstlenmediği görülmüştür. Alanyazında anksiyete düzeyini azaltacağı öne sürülen değerlerin, aksine anksiyete düzeyini belirsizlik bağlamında artırabildiği sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonuçları ilgili alanyazın ışığında tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
In this study, the impact of perceived uncertainty on anxiety was examined within the context of basic value orientations and psychological needs. More specifically, it was proposed that perceived uncertainty would hinder the satisfaction of basic psychological needs, thereby increasing anxiety levels. The moderation role of individual value orientations in these relationships was investigated with the assumption that they could either reduce or increase anxiety levels. Two studies were conducted in line with the objectives of the research. In the first study, a measurement tool for perceived uncertainty was developed, resulting in a two-dimensional Perceived Uncertainty Scale. In the second study, data were collected from university students in Turkey (N = 421) and France (N = 390) to examine perceived uncertainty, psychological needs, anxiety, and value orientations across different cultures. The mediating role of frustrated psychological needs in the relationship between perceived uncertainty and anxiety was examined from a cross-cultural comparative perspective. In the conditional indirect effect analyses, the potential protective role of value orientations in the relationships between perceived uncertainty and anxiety, mediated by frustrated psychological needs, was evaluated. The results confirmed the mediating effect of frustrated psychological needs between perceived uncertainty and anxiety. Consistent with expectations, the mediation of frustrated need for autonomy produced stronger results in the Turkish sample. However, the conditional indirect effect analyses revealed that the proposed models did not produce significant results, and value orientations did not act as buffer. Contrary to the literature suggesting that certain values could reduce anxiety levels, it was found that these values could increase anxiety in the context of uncertainty. The research findings were discussed considering the relevant literature.
Benzer Tezler
- Covid-19 salgını sebebiyle oluşan pandemi sürecinde yetişkinlerde sağlık kaygısı ve duygu düzenleme becerilerinin yeme tutumlarıyla ilişkisinin incelenmesi
Examining the relationship of health anxiety and emotion regulation skills with eating attitudes in young adults during the pandemic due to the Covid-19 pandemic
GÜNEŞ DAMLA ZİNİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Psikolojiİstanbul Kent ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ERKAL ERZİNCAN
- VUCA dünyasında çalışanların çevik liderlik algısı: Bir devlet üniversitesi'nde araştırma
Agile leadership perception of employees in the VUCA world: Research at a state university
BETÜL YÜKSEKBAŞ
- Kamuda görev alan personelin egzersiz ve sağlık tutumları ile belirsizliğe tahammülsüzlük düzeyinin incelenmesi
Investigation of the exercise and health attitudes and the levrek of intolarence of uncertainty in puplic sectoremployees
TALAT BALANDE
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
SporMunzur ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHAMMED BAHADIR SANDIKÇI
- Bursa Uludağ Üniversitesi sağlık çalışanlarının covid-19 pandemisi sürecinde belirsizliğe tahammülsüzlük, psikolojik dayanıklılık ve eşlik eden psikopatolojiler açısından değerlendirilmesi
Evaluation of Bursa Uludağ University health professionals in terms of intolerance to uncertainty, psychological resilience and accompanying psychopathologies in the covid-19 pandemic process
MELEK METE
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
PsikiyatriBursa Uludağ ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASLI SARANDÖL
- Panik bozuklukta obsesif inanışlar ve semptm ölçümleri ile ilişkisi
Obsessive beliefs in panic disorder and their relationship with symptom measures.
ERKAN AYDIN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2011
PsikiyatriSağlık BakanlığıRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DR. RAMAZAN KONKAN