Türk İslam Eserleri Müzesi'ndeki rumi tezyinatlı ciltler
Bookbindings with rumi ornamentation in the museum of Turkish Islamic Art
- Tez No: 881672
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET SACİT AÇIKGÖZOĞLU
- Tez Türü: Sanatta Yeterlik
- Konular: Güzel Sanatlar, Sanat Tarihi, Fine Arts, Art History
- Anahtar Kelimeler: Rumi, Cilt Sanatı, Türk İslam Eserleri Müzesi, Motif, Tezyinat, Rumi, Bookbinding Art, Turkish Islamic Art Museum, Motif, Illumination
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Cilt Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 1187
Özet
Türk-İslam medeniyetinin taşınabilir sanat niteliğindeki en önemli unsuru yazma eserler dolayısıyla ciltlerdir. Türk-İslam Sanatları, Orta Asya'dan Anadolu'ya gelinceye kadar çeşitli aşamalardan geçerek kendine özgün ve zengin bir kimlik oluşturmuştur. İslamiyet'ten önce Asya'da görülmeye başlayan rumi, özellikle Anadolu Selçukluları tarafından geliştirilip bir üslup haline getirilmiş, Osmanlı döneminde daha da gelişerek, bugün estetik ve klasik formdaki halini almıştır. Geleneksel sanatlarımızın en erken dönemlerinden bugüne değin yaygın olarak kullanılmış ve ana bezeme unsuru olmuş rumi üslubu, tez kapsamında tarihçesi ve çeşitleri anlatılarak genel çerçeve belirlenmiştir. Cilt sanatındaki rumi bezemenin kullanım alanlarını tespit etmek, gelişim ve değişimlerini gösterebilmek adına Türk ve İslam Eserleri Müzesi'ndeki bütün yazma eserler detaylı bir şekilde değerlendirilmiştir. Türk ve İslam Eserleri Müzesi'ne kayıtlı olan 4975 adet yazma eserin hepsi titizlikle incelenmiş ve müzede 534 adet rumi tezyinatlı cilt tespit edilmiştir. Desenleri aynı grupların tasnifleri yapılmış, katalog bölümünde detaylı şekilde incelenerek desen ve motif analizleri yapılmıştır. Çalışmamıza konu olan rumi tezyinatlı yazma eser ciltlerinde 10. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar zaman aralığında eserler bulunmaktadır. Bu incelemeler ışığında, cilt sanatındaki örnekleri kronolojik sıraya göre incelenerek ruminin değişimi gelişimi, kullanım alanları ve devirlere göre kullanım yoğunluğu ortaya konulmuştur. Değerlendirme bölümünde, genel değerlendirme sonrasında eserler;“malzeme ve teknik”ve“kompozisyon ve üslup”olarak iki ana başlık altında değerlendirmeye alınmıştır. Rumi bezemeli ciltlerin yapım yöntemleri ile ilgili analizlere çıkarılmış, rumi bezemeler motif özelliği taşıdığından dolayı kompozisyon ve üslup özelliklerine ele alınmıştır. Desen ve motif araştırmaları kitap sanatları ve mimari öğeler kapsamında olsa da cilt sanatı bezemesine dair hiçbir araştırma bulunmamaktadır. Yapılan çalışmada cilt sanatının tarihsel evrelerini inceleyerek rumi bezemenin değişimini ve gelişimini takip etmek mümkündür. Tamamlanmış olan tez çalışmasının ortaya çıkardığı imkân sayesinde yeni tasarımlara ve uygulamalara ışık tutacağı kanısındayız.
Özet (Çeviri)
The most important element of the Turkish-Islamic civilisation in terms of portable art is manuscripts and therefore bookbinding. From Central Asia to Anatolia, Turkish-Islamic Arts have passed through various stages and created a unique and rich identity for themselves. The rumi, which started to be seen in Asia before Islam, was developed and turned into a style especially by the Anatolian Seljuks, and further developed during the Ottoman period and took its aesthetic and classical form today. The rumi style, which has been widely used from the earliest periods of our traditional arts until today and has been the main decoration element, has been described in the thesis by explaining its history and types and the general framework has been determined. All manuscripts in the Museum of Turkish and Islamic Arts have been evaluated in detail in order to determine the usage areas of rumi decoration in bookbinding art and to show its development and changes. All 4975 manuscripts registered in the Museum of Turkish and Islamic Arts were meticulously examined and 534 rumi decorated bookbinding were identified. The same groups with the same patterns were classified, examined in detail in the catalogue section, and pattern and motif analyses were made. The manuscript bookbinding with rumi decoration, which are the subject of our study, include works from the 10th century to the 19th century. In the light of these examinations, the examples in the art of binding were examined in chronological order and the development of rumi, its usage areas and the intensity of use according to the periods were revealed. In the evaluation section, after the general evaluation, the works are evaluated under two main headings as 'material and technique' and 'composition and style'. The construction methods of the volumes with rumi decorations have been analysed, and since rumi decorations have motif characteristics, they have been discussed in terms of composition and style. Although pattern and motif researches are conducted within the scope of book arts and architectural elements, there is no research on the decoration of binding art. In this study, it is possible to follow the change and development of rumi decoration by examining the historical phases of bookbinding art. We believe that the completed thesis study will shed light on new designs and applications thanks to the opportunity it reveals.
Benzer Tezler
- Türk ve İslam Eserleri Müzesi Kütüphanesi'nde yer alan seçilmiş yazma eserlerdeki tezyini Rumilerin incelenmesi ve yeni bir eserle yorumlanması
Examination of the Rumi inclusions in selected manuscript works in the Library of the Turkish and Islamic Works Museum and their interpretation with a new work
KEZBAN DUMLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER ÜÇER
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'ndeki murakkaların katı' bezemeleri
Paper filigree work (kati') of the muraqqas at the Topkapı Palace Museum Library
ÜMMÜGÜLSÜM SEVİM GENCER
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
El SanatlarıMarmara ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. GÜLNUR DURAN
- Şanlıurfa İslam mimarisinde taş süsleme (2 cilt)
The Ornament of stone in Islamic architecture of Şanlıurfa
CİHAT KÜRKÇÜOĞLU
Doktora
Türkçe
1998
El SanatlarıSelçuk ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YAŞAR ERDEMİR
- Türk ve İslam Eserleri Müzesindeki 16. ve 17.yüzyıla ait seçme eserlerdeki tığ kompozisyonları ve analizleri
The crochet compositions and analysis on selectedworks of the 16th and 17th Centuries in The Museum of Turkish and Islamic works
ZEYNEP YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. MÜNEVVER ÜÇER
- Türk ve İslam Eserleri Müzesi'ndeki 1991 numaralı Nizâmî Hamsesi'nin minyatürleri
The miniatures of the Khamsa of Nizami numbered 1991 in the Museum of Turkish and Islamic Art
BERNA VAHAPOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
El Sanatlarıİstanbul ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KADRİYE FİGEN VARDAR