Çok katmanlı Anadolu kentlerinin evrimi ve kent tarihine dair bir rehber önerisi
The evolution of multilayered Anatolian cities and a guide to urban history
- Tez No: 881954
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET RIFAT AKBULUT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentsel Koruma ve Yenileme Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 196
Özet
Kentleşme sürecinin izini sürerken, sıklıkla fiziksel kalıntılara odaklanmanın insanın toplumsal, kültürel ve ekonomik evrimini tam olarak anlamada yetersiz kalabileceği anlaşılmıştır. Kent, mimari yapıların ötesinde, sosyal pratikleri ve kültürel ifadeleri de içeren bütün bir yapıdır. Anadolu'nun tarihi, kentleşme sürecinin evrimini anlamak açısından eşsiz bir araştırma zemini sunmaktadır. Bu makale, Anadolu kentlerinin geçmişten günümüze yaşadığı dönüşümleri ele alarak, bu dönüşümü derinlemesine incelemektedir. Anadolu'da kentleşmenin ilk örnekleri olarak kabul edilen Antik Yunan Dönemi'nden başlanarak sırasıyla Roma, Bizans, Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi'ne kadar uzanan süreçte, kent planlama anlayışları incelenmiştir. Her dönemin kendine özgü planlama anlayışının çözümlenmesi, o dönemin sosyal, kültürel ve ekonomik dinamiklerini anlamak açısından büyük önem taşımaktadır. İncelemeler sırasında tarihi haritalar, kadastral haritalar, arkeolojik buluntular ve yazılı kaynaklar gibi çeşitli araçlara başvurulmuştur. Antik Yunan Dönemi'nde kentlerin genellikle akropol etrafında şekillendiği ve ticaret yolları üzerinde stratejik noktalara kurulduğu görülmektedir. Roma Dönemi'nde ise kentsel planlama, daha sistematik bir hal almış ve yollar, su kemerleri, tiyatrolar gibi kamusal yapılar kent yaşamının ayrılmaz parçaları haline gelmiştir. Bizans Dönemi'nde dini yapılar ve surlar kent dokusunu belirlerken, Selçuklu ve Osmanlı Dönemi'nde ise camiler, medreseler, kervansaraylar ve hamamlar kentsel yaşamın merkezinde yer almıştır. Cumhuriyet Dönemi'nde ise modern kentleşme hareketleri ve planlı kentleşme projeleri ön plana çıkmıştır. Anadolu'nun farklı bölgelerinden seçilen kent merkezlerinin tarihteki değişimlerinin çözümlenmesi, diğer kentlerin tarih boyunca mekânsal evrimlerinin incelenmesine yardımcı olacak bir şablon oluşturulmasına katkı sağlamıştır. Bu kapsamda, her dönemin kendine özgü kentsel dinamikleri ve mekânsal organizasyonları detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Bu analizler, Anadolu kentlerinin geçmişten günümüze uzanan kentleşme sürecinin bütüncül bir bakış açısıyla anlaşılmasına olanak tanımıştır. Bu çalışma, kentsel dönüşümlerin sadece fiziksel yapılar üzerinden değil, aynı zamanda toplumsal ve kültürel dinamikler üzerinden de okunması gerektiğini vurgulamaktadır.
Özet (Çeviri)
When tracing the urbanization process, it has often been understood that focusing solely on physical remnants can be insufficient in fully grasping humanity's social, cultural, and economic evolution. A city is a holistic entity encompassing social practices and cultural expressions beyond architectural structures. The history of Anatolia provides a unique research ground for understanding the evolution of the urbanization process. This article delves into the transformations experienced by Anatolian cities from past to present, examining this evolution in depth. The study begins with the Ancient Greek Period, considered by some researchers to be the earliest example of urbanization, and proceeds sequentially to the Republican Period, examining the urban planning approaches of each era. In addition to analyzing the planning concepts of each period, tools such as historical maps and cadastral maps were utilized. In the Ancient Greek Period, it is observed that cities were generally formed around the acropolis and were established at strategic points along trade routes. During the Roman Period, urban planning became more systematic, with roads, aqueducts, theaters, and other public structures becoming integral parts of urban life. In the Byzantine Period, religious buildings and walls defined the urban fabric, while in the Seljuk and Ottoman Periods, mosques, madrasas, caravanserais, and baths were at the center of urban life. The Republican Period, on the other hand, saw the emergence of modern urbanization movements and planned urban projects. The analysis of the historical changes in selected urban centers from different regions of Anatolia has contributed to the creation of a template that can assist in examining the spatial evolution of other cities throughout history. In this context, each period's unique urban dynamics and spatial organizations have been thoroughly analyzed. These analyses have enabled a comprehensive understanding of the urbanization process of Anatolian cities from past to present. This study emphasizes that urban transformations should be interpreted not only through physical structures but also through social and cultural dynamics.
Benzer Tezler
- 12. ve 13. yüzyıllarda Batı Anadolu liman kentleri - tarihsel bir yaklaşım
Harbor towns in Western Anatolia in 12th and 13th centuries - a historical approach
MEHMET KAHYAOĞLU
- Kadıköy Moda semtinin tarihi ve kentsel sit olarak tanımlanması ve korunması için öneriler
Identification of Moda district as historic and urban heritage site and conservation proposals
TANLA ATUN ATLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP ERES ÖZDOĞAN
- Kentsel dokunun değerlendirilmesi için mekan dizimi ve fraktal analize dayalı bir yöntem: Gaziantep örneği
A method based on space syntax and fractal analysis for analysing urban texture: The case of Gazi̇antep
ESRA GÜRBÜZ YILDIRIM
- Larisa'daki (Buruncuk) antik tarım bölgesinin ve mimarisinin yeni arazi yöntemleriyle değerlendirilmesi
Evaluation of the ancient agricultural region and architecture of Larisa (Buruncuk) with new surface research methods
MEHMET SİNAN KOLAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEJAT TURGUT SANER
- Assessment of historical stratification in multi-layered towns as a support for conservation decision-making process; a geographic information systems (GIS) based approach. Case study: Bergama
Koruma karar verme sürecine katkı olarak çok-katmanlı kentlerdeki tarihsel katmanlaşmanın değerlendirilmesi; coğrafi bilgi sistemlerini (CBS) temel alan bir yaklaşım. Uygulama örneklemesi: Bergama
AYŞE GÜLİZ BİLGİN ALTINÖZ
Doktora
İngilizce
2002
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEVAT ERDER
DOÇ. DR. NERİMAN ŞAHİN GÜÇHAN