Kentsel gelişmelerin kırsal peyzaj etkisi: Sarıyer örneği
The impact of urban developments on rural landscape: Sarıyer example
- Tez No: 882969
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SEHER DEMET YÜCEL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Peyzaj Mimarlığı, Şehircilik ve Bölge Planlama, Landscape Architecture, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Şehircilik Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 296
Özet
Son dönemlerde kent merkezleri büyüyerek, kent çeperlerindeki kırsal araziler üzerinde peyzajı hızla dönüştüren ve geri dönüşü olmayan etkiler yaratmaktadır. Bu durum, metropoliten kent kırsalında yer alan peyzajların sürdürülebilir yönetimi ile ilgili önlemlerin alınması adına daha fazla araştırılmasını önemli hale getirmektedir. Bu tez çalışması bunu göz önünde bulundurarak, metropoliten kent çeperinde yer alan kırsal peyzajları araştırma hedef alanı olarak almakta ve değişim sürecinin nedensellik ve ilişkisellik perspektifine dayanmaktadır. Kırsal peyzaj değişikliklerinin, nedensellik ilişkileri çerçevesinde analiz edilmesinin, gelecekteki kırsal peyzaj dönüşümleri için öngörü sağlayarak, arazi kullanımlarına rehberlik etmesi ve dolayısıyla kırsal peyzajın aşırı dönüşümünü önleyerek sürdürülebilir yönetimi konularında katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu çalışma ile İstanbul kent çeperinde yer alan Sarıyer kırsalındaki Uskumruköy, Kilyos, Gümüşdere, Kısırkaya mahallelerinde 2000-2024 tarihleri arasında kırsal peyzajın kentsel gelişmeler etkisinde dönüşüm süreci analiz edilmekte; değişim dinamikleri, değişimin baskıları, peyzaj değişim durumu, değişimin etkileri ve değişime olan tutumlar ölçülmektedir. Çalışma, nicel ve nitel yöntemlere dayalı olarak yürütülmüştür. Peyzaj değişim durumu nicel yöntemle (arazi örtüsündeki değişim) ve çalışma alanında yaşayanların değişim sürecine dair genel algılarının (değişim dinamikleri, değişim durumu baskıları, etkileri, tutumlar) değerlendirildiği yarı yapılandırılmış mülakatlarla yani nitel yöntemlerle analiz edilmiştir. Araştırmada kullanılan her iki yöntemden elde edilen bulgular ve saha gözlemleri tezin çerçeve yöntemi olan DPSİR (Driving Force, Pressure, State, İmpact, React) yöntemi kullanılarak ilişkisel çerçevede analiz edilmiştir. Araştırmanın bulguları hem değişim durumunu hem de değişimin nedenlerini/değişim dinamiklerini, baskılarını, etkilerini ve değişime olan tepkileri ortaya koymaktadır. Buna göre kırsal peyzaj değişim dinamikleri ağırlıklı olarak; depremlerden korunma güdüleri, bölgede az katlı ve bahçeli yapılaşma koşullarını öngören mekansal planlar, yaşamsal tercihler/ kentsel sorunlardan kaçış ve yeni yaşam biçimleri, Mega Projeler (Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Kuzey Marmara Otoyolu ile İstanbul Yeni Havalimanı) ve 2012 yılında ilan edilen 6360 sayılı kanun olarak öne çıkmaktadır. Değişim süreci, mekansal olarak üretim arazilerinden tüketim arazilerine doğru bir yönelim göstermektedir ve bu da temelde kırsal peyzaj üzerinde baskılar yaratmaktadır. 'Baskılar', konut ağırlıklı yapılaşmalar ve yollar; orman/çayır/mera/tarım arazilerinde azalma; 6360 sayılı kanununa bağlı artan vergi ve harçlar; arsa spekülasyonları olarak öne çıkmaktadır. Araştırma bulguları 'kırsal peyzajda dönüşüm sürecinin etkileri' ve 'etkilere karşı olan tutumların çalışma alanındaki mahallelerde farklılaştığını ortaya koymuştur. Değişim etkilerine yönelik tutumlar ise; mahallelere, katılımcıların çalışma alanında yaşama sürelerine, peyzajla peyzajdaki rollerine ve etkilenmelerine göre farklılık içermektedir. Çalışma, peyzaj değişikliğini tespit olarak ortaya koyan bir çalışma olmanın ötesinde, değişim sürecine de dair bilgiler sağlamaktadır. Araştırma bulguları, kırsal peyzaj değişikliğinin çeşitli değişim dinamiklerin etkisinde meydana geldiğini ve peyzajın özelliklerine göre (konumsal ve erişimsel özellikler, merkez etkisi, coğrafi özellikler, yönetim, planlama) birbirinden farklılaşan süreçler ürettiğini ortaya koymuştur. Bu çalışma ile sonraki çalışmalarda kırsal peyzaj değişim sürecinde yerel dinamikleri dikkate alan nedensel ve ilişkisel perspektiflerle analiz eden yaklaşımların yaygınlaşmasının önünü açacaktır.
Özet (Çeviri)
In recent years, urban centers have been growing and creating irreversible effects that rapidly transform the landscape of rural lands on the city periphery. This makes it important to investigate further to take measures regarding the sustainable management of landscapes in metropolitan city rural areas. Considering this, this thesis study takes the rural landscapes on the metropolitan city periphery as the research target area. It is based on the causality and relationally perspective of the change process. It is thought that analyzing rural landscape changes within the framework of causal relationships will contribute to sustainable management by providing predictions for future rural landscape transformations, guiding land uses, and preventing the excessive transformation of the rural landscape. The study analyzes the transformation process of the rural landscape under the influence of urban developments in the Uskumruköy, Kilyos, Gümüşdere and Kısırkaya neighborhoods in the rural areas of Sarıyer, located on the urban periphery of Istanbul, between 2000 and 2024; Dynamics of change, pressures of change, landscape change situation, effects of change and attitudes towards change are measured. The study was conducted based on quantitative and qualitative methods. The landscape change situation was analyzed with quantitative methods (change in land cover) and semi-structured interviews, that is, qualitative methods, in which the general perceptions of the people living in the study area about the change process (change dynamics, change situation pressures, effects, attitudes) were evaluated. The findings and field observations obtained from both methods used in the research were analyzed in a relational framework using the DPSIR (Driving Force, Pressure, State, Impact, React) method, which is the framework method of the thesis. The findings of the research reveal both the change situation and the reasons for change/change dynamics, pressures, effects, and reactions to change. Accordingly, rural landscape change dynamics are mainly; motivations for protection from earthquakes, spatial plans that envisage low-rise and garden construction conditions in the region, vital preferences / escape from urban problems and new lifestyles, Mega Projects (Yavuz Sultan Selim Bridge and Northern Marmara Highway and Istanbul New Airport) And, stands out as Law No. 6360, which was declared in 2012. The change process shows a spatial trend from production lands to consumption lands, and, this creates pressure on the rural landscape. 'Pressures', housing-oriented construction and roads; decrease in forest/meadow/pasture/agricultural lands; Increased taxes and fees due to Law No. 6360; It stands out as land speculation. Research findings revealed that 'the effects of the transformation process in the rural landscape' and 'attitudes towards the effects' differ in the neighborhoods in the study area. Attitudes towards the effects of change are; It varies depending on the neighborhoods, the duration of the participants' living in the study area, their roles in the landscape and their influences on it. Beyond being a study that identifies landscape change, the study also provides information about the change process. Research findings have revealed that rural landscape change occurs under the influence of various change dynamics and produces processes that differ from each other according to the context of the landscape (spatial and access characteristics, center effect, geographical features, management, and planning). This study will pave the way for the widespread use of approaches that take local dynamics into account and analyze them with causal perspectives in the process of rural landscape change in subsequent studies.
Benzer Tezler
- Rural resilience index of Istanbul
İstanbul'un kırsal dayanıklılık endeksi
NUR KARDELEN ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİYE AHU AKGÜN
- Peyzaj ve toprak ilişkisinin geçmiş analizi, günümüz görüntüsü ve gelecek öngörüsü üzerinden incelenmesi
Investigation of landscape and soil through past analysis, present perspectives and future predictions
RENGİN HAKSAL AKKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLŞEN AYTAÇ
- Kırsal peyzaj dönüşümleri: Bozcaada örneği
Rural landscape transformations: Bozcaaada
ŞAHİKA ÇELENK
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MELTEM ERDEM KAYA
- Kentsel mekanlarda Oluşan ısı adası etkisinin azaltılmasında sürdürülebilir peyzajın öneminin Ankara Kenti örneğinde araştırılması
Başlık çevirisi yok
ASLI AKAY (UYSAL)
- Urban transformation as political and ideological intervention in space: A case study in Diyarbakır
Mekana politik ve ideolojik bir müdahale olarak kentsel dönüşüm: Diyarbakır örneği
DİREN TAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
SosyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BARIŞ MÜCEN