Türk halk edebiyatı metinlerinde kutsanan acılar üzerine değerlendirme
An evaluation on the sacred suffering in Turkish folk literature texts
- Tez No: 883381
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ EVRİM ULUSAN ÖZTÜRKMEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Duygu, Acı, Kutsallık, Emotion, Suffer, Sacredness
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 289
Özet
Homo sapiens, bilinen anlamıyla bilge kişinin en büyük trajedisi dünyaya gelmesiyle beraber getirdiği yaratılış acısıyla başlar. Acı, tüm kültürlerde yer alan bir duygudur. İnsan,“acı ile yüzleşir”,“acıya katlanır”,“acı çeker”,“acısını belli etmez”,“acısıyla olgunlaşır”ve bazen de“acıyı bal eyler”ve“hüznü ve acıyı kendine yakıştırır”. İnsanoğlu yaşamı boyunca zihinsel ve bedensel olarak çeşitli acılar hisseder ve ait olduğu kültürün sınırlandırıp biçimlendirdiği haliyle acılarını dışa vurur ve acıyı kabullenme ve içselleştirme sistemleri geliştirir. Acı, bazı toplumlarda ulaşılması gereken bir mertebenin sınama sürecidir. Bazı toplumlarda ise acı çekme, bireyin içsel ve gizli olarak yaşaması gereken, dışarıya göstermemesi gereken bir olgu olarak anlamlandırılır. Bu durumda acılı kişi; delilik, çaresizlik, kabullenme, travma, şiddet, intihar gibi belli süreçlerle yüzleşebilir ya da acı sürecini uzlaşılmış değerler üzerinden yaşayabildiyse de toplumsallaştığı için ödüllendirilir. Toplumlar, acıyı belli ritüeller sayesinde kutsallaştırmıştır. İnsanoğlu, korktuğu; endişe duyduğu ve önem verdiği şeyleri kutsallaştırmıştır. Acı da bunlardan biri olmuştur. Daha önce halk bilimi sahasında yapılmış olan acı çalışması ve acının ritüellerde ve anlatılardaki izlerini ve bunların işlevlerini; kutsallaştırılması noktasını incelemiş olan bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışma, Türk halk anlatılarından seçilmiş çeşitli örnekler ve ritüeller üzerinden acının ortaya çıktığı bağlamlar, acıya eşlik eden duygular, acının sebepleri (olaylar, durumlar), acıyı yaşayanlar, acının bireysel ve toplumsal görünümleri, acının sözel ve davranışsal ifade ediliş tarzları ve cinsiyetlere göre değişiminin bir görünümü, acıyı azaltmak, dindirmek, sonlandırmak amacıyla geliştirilen kültürel cevapları belirlemek ve sunmak bu çalışmanın amaçları arasındadır. Halkbilimsel bağlamda bu algıları etkileyen olay ve olguların hangileri olduğu üzerinde ayrıntılı bir şekilde durmuştur. Bu niyetle birinci bölümde kutsallık problemleri ve acının kutsanması anlatılmıştır. İkinci bölümde acının duygular tarihi içerisindeki yeri ve duygular hakkında bilgiler verilmiştir. Üçüncü bölümde ise seçilen konu ve anlatılar doğrultusunda tespit edilen acı ve acının kutsallaştırılması noktasındaki bağlamlarının tasnifi yapılarak bunların Türk toplumundaki yansımaları incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
Homo sapiens, the greatest tragedy of the wise person in the known sense, begins with the pain of creation that he brings with his birth. Pain is an emotion that exists in all cultures. A person“faces pain”,“endures pain”,“suffers”,“does not show his pain”,“matures with his pain”and sometimes“turns pain into honey”and“makes sadness and pain his own”. Throughout his life, a person feels various pains mentally and physically and externalizes his pains as limited and shaped by the culture he belongs to and develops systems for accepting and internalizing pain. Pain is a testing process for a level that must be reached in some societies. In some societies, suffering is interpreted as a phenomenon that an individual must experience internally and secretly and not show to the outside. In this case, a person in pain may face certain processes such as madness, helplessness, acceptance, trauma, violence, suicide or if he can live the pain process through agreed values, he is rewarded for being socialized. Societies have sanctified pain through certain rituals. Human beings have sanctified the things they fear, worry about and care about. Pain has been one of these. There is no previous study in the field of folklore that has examined the traces of pain in rituals and narratives and their functions; the point of sanctification. This study examines the contexts in which pain emerges, the emotions accompanying pain, the causes of pain (events, situations), those who experience pain, individual and social appearances of pain, verbal and behavioral expressions of pain and a view of its changes according to gender, and the cultural responses developed to reduce, relieve and end pain through various examples and rituals selected from Turkish folk narratives. The purpose of this study is to determine and present the events and facts that affect these perceptions in the context of folklore in detail. With this intention, the problems of sanctity and the sanctification of pain are explained in the first section. The place of pain in the history of emotions and information about emotions are given in the second section. In the third section, the contexts of pain and the sanctification of pain identified in line with the selected topics and narratives were classified and their reflections in Turkish society were examined.
Benzer Tezler
- Türk Halk Edebiyatı metinlerinde kavim adları
National names in Turkish folk literature text
BURAK AKGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıKırıkkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. MEHMET KARA
- Anadolu sahası Türk hâlk edebiyatı metinlerinde kölelik ve esaret izlekleri
The themes of slavery and captivity in Anatolian field Turkish folk literature texts
EKİN PINAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Ankara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. REYHAN GÖKBEN SALUK
- Anadolu sahası Türk halk edebiyatı metinlerinde yalanlama ve yalanlamalı türler
In the Anatolian field Turkish folk literature textures refutation and forms with refutation
CANAN KÖKUS
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıAkdeniz ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKERİYA KARADAVUT
- Kültürün yeniden üretimi bağlamında halk edebiyatı metinlerinin kullanımı: TRT Çocuk Keloğlan dizisi örneği
The Use of texis of folk li̇terature in the context of reproduction of culture: Case of TRT Çocuk Keloğlan series
BEYZA ÜNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıFatih ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN ÖZCAN
- Türk halk edebiyatı metinlerinden hareketle hediyeleşmenin toplumsal cinsiyet boyutu
The analysis of the gift exchange issue mentioned in the Turkish folk literature texts in the context of social gender
GİZEMNUR BAŞARAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Halk Bilimi (Folklor)Kırıkkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AKTAN MÜGE YILMAZ