19. yüzyıl sonu – 20. yüzyıl başı yakutlarda sosyo-kültürel değişim bağlamında Şaman giysileri
Shamanic garments in the context of socio-culturel change among the yakuts in the late 19th and early 20th century
- Tez No: 884066
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NİLGÜN DALKESEN, DR. ÖĞR. ÜYESİ RABİA EBRAR AKINCI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Antropoloji, Tarih, Anthropology, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 177
Özet
Kesin olarak bilinemeyen bir tarihte Lena bölgesine gelen Yakutların siyasi, ekonomik ve sosyo-kültürel hayatları, XVII. yüzyıldan itibaren Çarlık Rusya'sının Sibirya bölgesi üzerinde kurduğu hâkimiyet ile bazı değişikliklere uğramıştır. Rusya'nın bu bölge üzerindeki hâkimiyeti, XVII. yüzyıl başlarında inşa etmeye başladığı kale ve şehirlerle birlikte pekişmiştir. Buna ek olarak, XVIII. yüzyılda sistematik bir şekilde yapılan keşif seferleri ve demiryolları gibi altyapı yatırımları da buna katkı sağlamıştır. Sibirya bölgesinin etki altına alınması, XX. yüzyılda Sovyet Rusya'sı devrinde de devam etmiştir. Yakutların gündelik giysilerinde, evlilik adetlerinde, bayramlarında ve kullandıkları eşyalarda bu değişikliklerin yansımaları görülebilmektedir. Yakutların geleneksel inançları bağlamında şamanizm ön plana çıkmaktadır. Farklı kültürlerin etkileri, Yakut şamanizminin bazı kült ve motiflerinde de karşılık bulmaktadır. Bilhassa Çarlık ve Sovyet Rusya'sının Yakutlar da dâhil olmak üzere Sibirya'nın yerli halklarının geleneksel inançları üzerinde kurduğu baskı ve yasaklamalar, bu etkilerin başlıca nedenleri arasındadır. Şamanizm özelinde bakıldığında Çarlık Rusya'sının Ortodokslaştırma ve Sovyet Rusya'sının ateizm politikası Yakut şamanlarının öldürülmesine, kıyafet ve aksesuarlarının yakılarak imha edilmesine ve itibarlarının zedelenmesine neden olmuştur. Bütün bu baskı ve yasaklamalara karşın şamanizm, Yakutlar için Ruslara karşı egemenlik mücadelelerinin bir sembolü haline gelmiştir. Bununla birlikte bir şekilde günümüze kadar kalabilen ve dünyanın farklı müzelerinde muhafaza edilip sergilenen Yakut şaman kıyafet ve aksesuarları da bulunmaktadır. Bu kıyafetlerde, kıyafet üzerindeki pandantiflerde ve farklı aksesuarlarda Yakutların ekonomik ve sosyo-kültürel hayatlarına dair bazı yansımalar bulunmaktadır. Bu tez çalışmasında incelenen ve XIX. yüzyıl sonu ile XX. yüzyıl başı arasına tarihlenen bazı Yakut şaman cübbelerinde ve bu cübbelerin üzerindeki kimi unsurlarda süreklilikten söz etmek mümkündür. Yakut şamanlarının geleneğe ve inanca gösterdikleri bağlılığın yanı sıra onların toplumsal hayattaki ekonomik durumları, bu sürekliliğin nedenleri arasında zikredilebilir.
Özet (Çeviri)
The political, economic and socio-cultural life of the Yakuts, who arrived in the Lena region at an indeterminate time, began to change from the 17th century with the establishment of Tsarist Russia's dominance over the Siberian region. Russia's control over the area was consolidated with the construction of fortresses and cities from the early 17th century. Systematic exploration expeditions and investment in infrastructure such as railways in the 18th century also contributed to this consolidation. The subjugation of the Siberian region continued during the Soviet era in the 20th century. Reflections of these changes can be seen in the Yakut's daily dress, marriage customs, festivals, and the objects they use. Among the traditional beliefs of the Yakuts, shamanism stands out. The influences of different cultures are also reflected in some of the cults and motifs of Yakut shamanism. In particular, the repression and prohibitions imposed by Tsarist and Soviet Russia on the traditional beliefs of the indigenous peoples of Siberia, including the Yakuts, are one of the main reasons for these influences. Specifically with regard to shamanism, the orthodoxisation of Tsarist Russia and the atheist policies of Soviet Russia led to the killing of Yakut shamans, the burning and destruction of their clothes and accessories, and the tarnishing of their reputations. Despite all these repressions and prohibitions, shamanism has become a symbol of the Yakuts' struggle for sovereignty against the Russians. However, there are also Yakut shaman clothes and accessories that have somehow survived to the present day and are preserved and exhibited in different museums of the world. In these clothes, pendants on the clothes and different accessories, there are some reflections on the economic and socio-cultural life of Yakuts. It is possible to speak of continuity in some Yakut shaman robes analysed in this thesis and dated between the end of the XIXth century and the beginning of the XXth century, and in some elements on these robes. Yakut shamans' commitment to tradition and belief, as well as their economic status in social life, are among the reasons for this continuity.
Benzer Tezler
- Kula'da eğitim (19. yüzyıl sonu- 20. yüzyıl başı)
Education in Kula (Late 19th- early 20th century)
SERAP ALACÜCÜK
- Avusturya düşüncesi 19. yüzyıl sonu 20. yüzyıl başı Avusturya-Macaristan İmparatorluğunda toplumsal gelişmeler
Austrian Mind: Social developments in Austrian-Hungary empire in the turn of the 19. th century
EFKAN CANŞEN
Doktora
Türkçe
2001
Sosyolojiİstanbul ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA TOKTAMIŞ ATEŞ
- Debre'deki tekke yapılarının mimarlık özelliklerinin değerlendirilmesi (19. yüzyıl sonu-20. yüzyıl başı)
An assessment of the architectural features of the dervish lodge structures in Debre (Late 19th and early 20th century)
BEYZA AFŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Sanat Tarihiİstanbul ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TARKAN OKÇUOĞLU
- Feriköy ve Kurtuluş (Tatavla) bölgesinde yer alan çok katlı Kargir konutlar (19.yy sonu-20.yy başı)
Feriköy and Kurtuluş (Tatavla) regions involved in multi-storey residential Kargir (the late 19th century-early 20th century)
TİMUR KAPROL
Yüksek Lisans
Türkçe
1992
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEHRA KAYA DİNÇER
- Historical development of Göztepe district in İzmir and preservation problems of its monuments
İzmir'deki Göztepe semtinin tarihsel gelişimi ve anıtlarının koruma sorunları
İPEK DÜZCAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Mimarlıkİzmir Yüksek Teknoloji EnstitüsüMimari Restorasyon Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MİNE TURAN