Flanör/flanöz bellek: 20. yüzyıl modernist metinlerinde 'Düşünür-gezer'in bellek izleri
Flâneur/flâneuse memory: Memory traces of the stroller in 20th century modernist texts
- Tez No: 884456
- Danışmanlar: PROF. DR. MEDİNE SİVRİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Karşılaştırmalı Edebiyat, Comparative Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Karşılaştırmalı Edebiyat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 167
Özet
Bu çalışmada, 20. yüzyıl modernist edebiyat metinlerinden James Joyce'un Ulysses, Virginia Woolf'un Mrs. Dalloway ve Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Huzur adlı romanları, flanör/flanöz tiplerinin bellekle ilişkisi bağlamında karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Yürüyerek gezinirken edindiği çevre izlenimleriyle düşünceler üreten kişi anlamına gelen flanör, moderniteyle birlikte ortaya çıkan bir kent figürü ve yazın dünyasında yer edinmiş bir tiptir. Başlangıçta eril bir kavram olarak ele alınmış ancak daha sonra dişi karşılığı olan flanöz kavramı da literatüre dâhil edilmiştir. Flanörü tarih felsefesinin temel kavramlarından biri olarak inceleyen Walter Benjamin, sınıfsal konumunu belirsiz olarak gördüğü bu figürün varlık alanını ve zamanını 19. yüzyıl Paris'iyle sınırlandırarak, onun farklı yerlerde, farklı zaman dilimlerinde, farklı sınıflarda ve farklı cinsiyet kimliklerinde görülebilme ihtimalini göz ardı etmiştir. Oysaki flanör, değişik biçimlere bürünerek sonraki yüzyıllarda da varlığını sürdürmeye devam etmiştir. Özellikle, bellek temasının ön plana çıktığı 20. yüzyılın üç modernist kült metni Ulysses, Huzur ve Mrs. Dalloway, flanörün farklı biçimlerde yaşadığı bir yazınsal uzam olarak dikkat çekmektedir. Flanör ve flanöz tipinin farklı örnekleri, bu eserlerinin başkarakterlerinde vücut bulmaktadır. Bu doğrultuda, üç ayrı ulusa ait bu üç modernist eser, flanör ve flanöz tipinin bireysel, iletişimsel ve kültürel bellekle ilişkisi dolayımında ele alınmıştır. Böylelikle, bellek çalışmalarına bütüncül bir bakış açısı sağlamak, flanörün/flanözün modernist edebiyattaki işlevini açığa çıkarmak ve karşılaştırmalı edebiyat bilimi ve modernizm çalışmalarına katkı sunmak amaçlanmıştır. Sonuç olarak, söz konusu eserlerin, 20. yüzyılın modernist flanörünü ve flanözünü sadece gören, seyreden, düşünen değil aynı zamanda hatırlayan birer özne olarak okura sunduğu görülmüştür. Bu üç modernist metindeki flanörlerin ve flanözün içe bakış içeren gezginliklerinin, gelenek ve yenilik arasındaki çatışmaya sahnes olan modern kent uzamında, geçmiş ve bugün arasında devamlılık oluşturmaya çalışan belleğe ulaşmada aracı bir rol üstlendiği anlaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
In this study, the modernist literary texts of the 20th century—James Joyce's Ulysses, Virginia Woolf's Mrs. Dalloway, and Ahmet Hamdi Tanpınar's Huzur— are examined comparatively in the context of the relationship between the flâneur/flâneuse type and memory. The flâneur, which means a person who generates thoughts with the impressions of the environment he acquires while strolling, is an urban figure that emerged with modernity and a type that has made a ground in the literary world. It was initially considered a masculine concept, but later its female counterpart, the term flâneuse, was also included in the literature. Walter Benjamin, who examined the flâneur as one of the basic concepts of his philosophy of history, limited the realm and time of existence of this figure, whose class position he saw as uncertain, to 19th century Paris, ignoring its potential to appear in different places, times, social classes, and gender identities. However, the flâneur has continued to exist in various forms in the subsequent centuries. Especially, Ulysses, Huzur and Mrs. Dalloway, the three modernist cult texts of the 20th century in which the theme of memory comes to the fore, draw attention as a literary space where the the flâneur lives in different forms. Accordingly, these three modernist works belonging to three different nations are examined through the relationship of the flâneur and flâneuse type with individual, communicative and cultural memory. In this way, it is aimed to provide a holistic perspective on memory studies, to reveal the function of the flâneur/flâneuse in modernist literature, and to contribute to comparative literary studies and modernism studies. As a result, it is observed that these works presents the modernist flâneur and flâneuse of the 20th century to the reader as subjects who not only see, watch, think but also remember. It is understood that the introspective wanderings of the flâneurs and the flâneuse in these three modernist texts play an intermediary role in accessing the memory that tries to create continuity between the past and the present in the modern urban space, which is the stage of the conflict between tradition and innovation.
Benzer Tezler
- 1960 sonrası sanatta esin kaynağı olan kent gezgini kavramının kent deneyimi bağlamında incelenmesi
Analysis of the concept of the urban wanderer as a source of inspiration in post-1960 art in the context of urban experience
SEHER DANIŞOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DERYA ÜLKER
- Agnès Varda sinemasında flanöryen imgeler
The flaneurian images in the cinema of Agnès Varda
İREM NUR KURAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Sahne ve Görüntü SanatlarıYıldız Teknik Üniversitesiİnsan ve Toplum Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞERİF ESENDEMİR
- Jean Rhys'in Voyage in the Dark, Good Morning, Midnight ve Iris Murdoch'un Under the Net romanlarında flanör
The Flaneur in Jean Rhys's Voyage in the Dark, Good Morning, Midnight and Iris Murdoch's Under the Net
RANA ERDOĞAN
Doktora
Türkçe
2019
İngiliz Dili ve EdebiyatıAtatürk Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUKADDER ERKAN
- Post-flânerie: Altering rhythm, visual attention, and experience during walking in hybrid public space
Post-flanörlük: Hibrit kamusal mekânda yürürken değişen ritim, görsel dikkat ve deneyim
GÖRSEV ARGIN UZ
Doktora
İngilizce
2023
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANDAN TÜRKOĞLU
PROF. DR. BURAK PAK
- Türk romanında flanöz kavramı
The term of flaneuse in Turkish novel
HAZAL ALTINTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıDokuz Eylül ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CAFER ŞEN