Zazaca halk anlatılarında mitolojik unsurlar (Örnek metinler)
Mythological elements in Zazaki folk narratives (A study of sample texts)
- Tez No: 885077
- Danışmanlar: PROF. DR. HASAN ÇİFTCİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Folklore, Mythology, Folk Narratives, Zaza Folklore, Zazaki Mythic Elements
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bingöl Üniversitesi
- Enstitü: Yaşayan Diller Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Zaza Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 239
Özet
Mitoloji, kuşaktan kuşağa aktarılan toplumun hayal gücünün etkisiyle zaman içinde biçim değiştiren tanrılar, tanrıçalar, evrenin doğuşu gibi sembolik ve alegorik anlatıların yer aldığı kutsal anlatılar şeklinde tanımlanabilir. Dünyadaki birçok topluluk ve halk grubu üzerinde etkisi olan mit ve mitolojik unsurlar Zaza halk edebiyatında da ele alınıp değerlendirilmesi gereken konulardandır. Zaza halk edebiyatında, günümüze kadar yapılan çalışmaların büyük bir kısmı derleme türünde gerçekleştirilmiştir; ancak mit ve mitolojik araştırmalar üzerinde yeterince durulmamıştır. Oysa mitlerin, diğer halklarda olduğu gibi Zaza toplumunda da geçmişten günümüze kadar varlığını sürdürdüğü ve toplumsal yaşama etki ettiği gözlemlenmektedir. Özellikle Zazacada önemli sözlü halk edebiyatı eserlerinden olan masal, efsane, halk hikâyeleri vb. türlerde mitolojik unsurların izini sürmek, etkilerini görmek mümkündür. Bu çalışmada ele aldığımız örnek metinler üzerinden söz konusu masal, efsane ve halk hikâyesi gibi türlerde bulunan mitolojik unsurların tespiti ve yorumlanmasına odaklanılmaktadır. Çalışmamızda, saha çalışması/derleme yöntemi yerine halk anlatısı türlerini konu edinen basılı eserler ve kısmen derleme çalışması niteliğindeki Zazaca eserler esas alınmıştır. Bu eserlerde yer alan anlatılarda bulunan mitolojik unsurlara odaklanılarak bu unsurların ortaya çıkarılması ve incelenmesi amaçlanmıştır. İncelediğimiz eserlerdeki mitolojik unsurların evrensel ölçekte ortak semboller olduğu belirlenmiş ve bu sembollerin Zazacadaki mahiyetleri bilimsel metotlar çerçevesinde tespit edilmiştir. Elde edilen tespitler doğrultusunda ortaya çıkarılan mitolojik öğeler, halk bilimi metotları ve metin tahlil yöntemleri ışığında incelenmiştir. Herhangi bir mitolojik motifin Zazaca halk anlatılarında da yer alabileceği düşüncesi, anlatıların içerisinde yer alan mitolojik unsurları ortaya çıkarma amacı bu çalışmanın yapılmasındaki ana motivasyon kaynağını oluşturmaktadır.
Özet (Çeviri)
Mythology can be defined as sacred narratives containing symbolic and allegorical stories, which change over time due to the influence of the society's imagination, involving gods, goddesses, and the creation of the universe, passed down from generation to generation. Myths and mythological elements, which have an impact on many communities and ethnic groups worldwide, are also subjects that need to be addressed and evaluated in Zaza folklore. This is because significant portions of the studies conducted in Zaza folklore until today have been in the form of compilations; however, there hasn't been much focus on myth and mythological research. It is observed that myths, like in all societies, have persisted from the past to the present and influenced social life in Zaza society as well. Particularly in Zazaki, it is possible to trace and observe mythological elements in genres such as folk tales, legends, and folk stories, which are important oral literature works. In this study, we focus on identifying and interpreting mythological elements found in genres such as folk tales, legends, and folk stories through examples taken from texts. As a method, instead of fieldwork/compilation, Zazaki works focusing on genres of oral literature and compilation works have been primarily considered. The aim is to focus on the mythological elements found in these works, to reveal and analyze them. It has been emphasized that the mythological elements found in these works are universal symbols, and their nature in Zazaki has been determined within the framework of scientific methods. The mythological elements revealed within the scope of this study have been analyzed through folkloric methods and text analysis techniques. The main motivation behind conducting this study is the idea that any mythological motif could also be found in Zazaki folk narratives, and the aim to reveal the mythological elements within these narratives.
Benzer Tezler
- Hîkayeyanê şarî ê Zazakî de sembolîzmo arketîpî
Zazaca halk hikâyelerinde arketipsel sembolizm
BİLAL YAKIŞAN
Yüksek Lisans
Zazaca
2021
Doğu Dilleri ve EdebiyatıBingöl ÜniversitesiZaza Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YUSUF AYDOĞDU
- Edebîyatê fekkî yê Kirmanckî (Zazakî)yê mintiqaya sêwregi
Siverek bölgesinin Kırmancca (Zazaca)sözlü edebiyatı
KAFUR SEÇİLMEK
Yüksek Lisans
Kürtçe
2018
Halk Bilimi (Folklor)Mardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Bilim Dalı
ÖĞR. GÖR. MEHMET TAYFUN
- Bingöl yöresi Zazaca halk türküleri
The Zazaki folk songs of Bingöl
ABDULKERİM BOR
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Doğu Dilleri ve EdebiyatıBingöl ÜniversitesiZaza Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NUSRETTİN BOLELLİ
- Sivas Zara Beypınarı köyü ve çevresine ait etnolojik ve müzikolojik unsurlar üzerine bir alan çalışması
A field study on etnological and musicological elements of Sivas Zara Beypınarı village and its surroundings
HİLAL GİZEM İYİDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MüzikSivas Cumhuriyet ÜniversitesiMüzik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KUBİLAY YILMAZ
- Kitabanê hîkayeyê Zazakî yê modernî de bawerîya şarî
Zazaca modern hikaye kitaplarında halk inanışları
HACİ İBRAHİM AYTEKİN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2022
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İLYAS AKMAN