Abdülkâhir el-Bağdâdî'de kelâm–mantık ilişkisi
'Abd al-Qāhir al-Baghdādī on the relationship of kalam and logic
- Tez No: 885437
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖMER AYDIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Kelâm, Mantık, Abdülkâhir el-Bağdâdî, Tanım, Kıyas, Kalam, Logic, Abd al-Qāhir al-Baghdādī, Definition, Syllogism
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 253
Özet
Abdülkâhir el-Bağdâdî, mütekaddimûn dönemi Eş'ariyye kelâmının önde gelen simalarındandır. Kendinden öncekilerden devraldığı kelâm geleneğini geliştirerek geriye büyük bir ilmî miras bırakmıştır. Kelâm, usûl-ı fıkıh, fıkıh, makâlat, ulûmu'l-Kur'ân ve matematik gibi geniş bir yelpazede kaleme aldığı pek çok eser bu durumun canlı şahididir. Bu çalışma Bağdâdî'de kelâm-mantık ilişkisini ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. Bunun için Bağdâdî öncesi dönemde Mu'tezile ve Eş'ariyye'nin kelâmı nasıl konumlandırdıklarının ve mantık ilmine bakış açılarını belirleyen etmenlerin ortaya konulması gerekmektedir. Bundan dolayı ilk bölümde Mu'tezile'nin mantığa karşı olumsuz tavır ve eleştirilerine değinilmiş ayrıca bu eleştirilere cevap verme kastıyla mantıkçıların da mantığı nasıl meşrulaştırmaya çalıştıkları incelenmiştir. Daha sonra Bağdâdî öncesi Eş'arî geleneğin mantığa bakışı ele alınmış ve Bağdâdî'nin ilgili literatürün neresinde yer aldığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda Bağdâdî'nin 'Iyâru'n-nazar'ının tanıtımı yapılmış sonrasında Bağdâdî'nin bir disiplin olarak mantığa bakışı incelenmiştir. Bahse konu olan bu iki disiplin arasındaki ilişki, aralarındaki ortak konuların incelenmesini gerektirmektedir. Bu çalışmada kelâm-mantık ilişkisi çerçevesinde düşünüldüğünde mantığın en temel konuları olan tanım ve kıyas başlıkları özelinde ele alınmıştır. Dolayısıyla ikinci bölüm tanıma, üçüncü bölüm de kıyasa ayrılmıştır. İkinci bölümde mantıkî ve kelâmî tanımın ontolojik kökenleri tespit edilmiş, Bağdâdî'nin mantıkî tanıma dair eleştirileri incelenmiştir. Üçüncü bölümde ise mantıkî kıyas ve kelâmî kıyas tanıtımı yapıldıktan sonra Bağdâdî düşüncesinde cedelin konumu değerlendirilmiş, sonrasında kullandığı istidlâl yöntemleri mantıkî form açısından incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
'Abd al-Qāhir al-Baghdādī is one of the significant scholars among the Ash'arī theology of the early (mutaqaddimūn) period. He was regarded to have created a great scholarly legacy by developing the theological tradition that he has inherited from his predecessors. It is seen in many of Baghdādī's writings that are related to various fields such as theology, fiqh, jurisprudence, maqālāt, 'ulūm al-Qur'ān and mathematics that he was an influential scholar. This study aims to dig into the relationship between theology and logic in 'Abd al-Qāhir al-Baghdādī. In this manner, it is necessary not only to reveal how the Mu'tazilī and Ash'arī scholars placed theology in the pre-Baghdādī period but also to reveal the factors that have determined their perspectives on the formulation of logic. Therefore, in the first chapter, having covered the reasons concerning the Mu'tazila's negative stance, his confusion about logic and their criticisms of logic are discussed. Also, the fact regarding how they legitimized/defended their own claims in response to these criticisms is discussed. Then, the concept of logic in the pre-Baghdādī Ash'arī tradition was mentioned and by doing so, it is shown that where Baghdādī signified corresponded to in the relevant literature. In this sense, the introduction of Baghdādī's 'Iyār al-naẓar was shortly reviewed and then Baghdādī's view of logic as a discipline was particularly discussed. As it is only possible to comprehend the relationship between the two disciplines requires the sophistication of common topics between them, this study examines the relationship between theology and logic in terms of the most basic topics of logic, namely definition, and syllogism. In this context, the second chapter is only devoted to explaining the concept of definition. Lastly, the third chapter mentions the concept of syllogism in detail. In other words, the ontological origins of logical and theological definitions are described and Baghdādī's criticisms of logical definition are analysed in the second chapter. In the third chapter, after having been given an introduction about the logical syllogism and the theological syllogism, the position of dialectics (jadal) in Baghdādī's thought was discussed, and then the methods of demonstration he used were also evaluated in terms of logical form.
Benzer Tezler
- Abdulkadir el Bağdadi'de Bilgi Nazariyyesi
Abdulkadir el Bağdadi's theory of Epistemology
HATİCE ALACAHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
DinCumhuriyet ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RAMAZAN ALTINTAŞ
- Abdulkahir el-Bağdadi'nin Tefsîru'l-Esmâ ve's-Sıfât adlı eserinin tahkiki ve değerlendirmesi
The review and evaluation of Abdülkâhir al-Bagdadi's work title Tefsiru'l-Esmâ ve Sifât
OSMANKHAN SULAIMAN
Doktora
Türkçe
2022
DinÇukurova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL YÜRÜK
- عبدالقاهر البغدادي وموقفه من الفرق الإسلامية
Abdülkâhir el-Bağdâdî ve itikadi İslam mezhepleri
SANGAR ALİ RASOOL
Yüksek Lisans
Arapça
2017
DinDicle ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. METİN BOZAN
- Ebu Mansur Abdulkahir el-Bağdadi'nin bilgi teorisi
The knowledge theory of Ebu Mansur Abdulkahir el-Bağdadi
VEZİR HARMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
DinYüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. MEHMET KUBAT
- Selcuklular Döneminde eş'ârîlik
Ash'âriyya in the Seljuk State
NURULLAH UĞUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinSiirt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMALETTİN ERDEMCİ