Geri Dön

Tarihsel-eleştirel ontolojinin edimselliği: Hegel, Heidegger ve Foucault

The actuality of historical-critical ontology: Hegel, Heidegger and Foucault

PDF İndir

  1. Tez No: 885917
  2. Yazar: TUFAN KARAAĞAÇ
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜÇLÜ ATEŞOĞLU
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Felsefe, Philosophy
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Felsefe Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 215

Özet

Foucault'nun yönetim adını verdiği iktidar analizi bireylerin kendilerini yönlendirmeleri ile başkalarınca yönlendirilmelerini birleştiren bağlantı noktalarını incelemeyi hedefler. Aynı zamanda yönetim öznenin kendi kendisiyle kurduğu ilişki tarzları ile tahakküm yapılarının birleşme noktalarının adıdır. Bu tezin sorduğu soru felsefi söylemin modern dönemde gelişen öznellik tarzlarına hangi bakımdan geçerlilik kazandırarak yönetimin düzenlenişine katkıda bulunduğudur. Tezin ilk amacı bu sorudan hareketle iktidarı bilginin meşruiyeti bakımından inceleyen düşünme biçimlerinin dayanak noktalarını belirleyip bir eleştirisini sergilemektir. Yöntemi ise Foucault'nun kendilik kaygısı ile kendilik bilgisi arasındaki bağlantının felsefe tarihinin farklı dönemlerindeki ortaya çıkma şekillerinin tespiti yoluyla gerçekleştirdiği felsefe tarihi incelemesi yöntemidir. Felsefe tarihinin eleştirel bir incelemesini gerçekleştiren bu yönteme dayanarak tezin kapsamını öznellik felsefeleri olarak sınıflandırdığım ve Kant, Fichte ve Habermas'ta izini sürdüğüm düşünme biçimlerinin eleştirisiyle sınırlandırdım. Foucault'nun son dönemlerindeki yazıları, dersleri ve mülakatlarında yer yer değindiği fakat özel olarak incelemesini yapmadığı bu öznellik felsefelerinin eleştirilerini farklı bakımlardan gerçekleştirmiş olan Hegel'in ve Heidegger'in çalışmalarından özellikle yararlandım. Öyle ki bu tezin sergilenme şekli Hegel'i ve Heidegger'i Foucault ile düşünme gereğinin yansımasıdır. Bu tezin ikinci amacı tarihsel-eleştirel ontolojinin felsefe tarihini ele alma yöntemine dayanarak anlam sorununun kendilik deneyimi ile hakikat arasındaki bir sorun olarak incelenmesi gerektiğinin gösterilmesidir. Felsefe, öznenin bir hakikat uğruna geçirmesi gereken dönüşümleri sağlayacak teknikleri söyleminin oluşumuna dahil ettiği sürece tinsel dediğimiz pratiklere bağlı olan bir düşünme tarzını ifade eder. Öznenin kendi kendisiyle kurduğu ilişkiyi biçimlendiren teknikler öznenin kendi varlığının bilgisini elde etmek için kullanıldığı denli felsefeye zaten dahil edilmiştir. Kendilik kaygısı ile kendilik bilgisi arasındaki düğüm noktalarının tespiti Foucault'nun yaptığı başlangıçları belirler. Buradan hareketle Foucault öznenin dönüşümünün koşul ve imkânlarını soruşturmak istediği“farklı tarzda bir eleştirel felsefe”arayışına çıkar. Bize dayatılan sınırların tarihsel ve pratik olarak sınanmasını hedefleyen bu düşünme biçimine kendimizin eleştirel ontolojisi adını verir. Dahil olduğumuz dünyanın güncelliğiyle ilişkimizi karşılıklı etkileşim yoluyla ele alan bu düşünme biçimi kendimizin eleştirel ontolojisinin edimselliğine dönüşür. Foucault'nun güncelliğimiz üzerine yoğun olarak düşünmenin gerçekleştiği Aydınlanma dönemi ile bir tutum olarak eleştiri arasında felsefe tarafından kurulan bağlantıyı eleştirel ontoloji bakımından incelemesiyle birlikte farklı bir eleştirel felsefe denilen yöntemin hatları bizim için açığa çıkar. Böylelikle eleştirinin Kantçı anlamdaki Kritiğe mahkûm olmadığı bir yol açılmış olur. İlk kısımda Foucault'nun iktidar analizini genişleten kavramlar olan yönetim ve yönetimsellik açısından kendilik tekniklerinin önemini açıklamaya çalışıyorum. Öznenin bilgi öznesi olarak kurulmasını sağlayan tekniklerin felsefi söyleme dahil edilme tarzını inceliyorum. Kendilik tekniklerini hesaba katmadan yapılacak bir iktidar analizi çalışmasının eksikliklerinin neler olabileceğini Foucault ile Habermas arasındaki ayrılıktan hareketle göstermeye çalışıyorum. Buradaki amaç bilginin meşruiyetinin koşullarının araştırılmasını hedefleyen ve öznenin kurucu özne olarak temellendirilmesini amaçlayan öznellik felsefelerinin bir eleştirisini sunmaktır. Böylelikle felsefe tarihinin eleştirel-ontoloji bakımından incelenmesini Kant sonrası Foucault'nun felsefe tarihini yeni bir tarzda ele almaya imkân veren soruşturmasını Foucault ile Habermas arasındaki yöntem ve yönelim farkından hareketle geriye doğru, her iki düşünürün de bir şekilde ilişkili olduğu Alman İdealizmine taşıyorum. İkinci bölümde Hegel'in öznellik felsefelerinin tek yanlılığına dair eleştirisinin izinde, kendilik kaygısı ve kendilik bilgisi mefhumlarının Foucault'nun yaptığı gibi bir felsefe tarihi incelemesine benzediğini göstermeye çalışıyorum. Hem Hegel'in eleştirdiği Kant ve Fichte'de hem de Hegel'in kendi felsefi söyleminde Foucault'nun kendilik pratiklerinin söylem oluşturucu rolünü açıklıyorum. Bunu yaparken de Hegel'in öznellik felsefelerinin karakterini eleştirmek adına belirlerken onları kendi bilim sistemine nasıl dahil ettiğini göstermeye çalışıyorum. Son olarak, iktidarın kendilik, anlam ve anlamlandırmayla olan bağlantısından hareketle öznenin aynı zamanda anlamlandırma olarak kurulduğunu göstermeye çalışıyorum. Bunu yapmak için de modern felsefe tarihinde hakikate erişmek için öznelliğin dönüşümünün koşul ve imkânlarını soruşturmayı en açık şekilde ortaya koyan Hegel ve Heidegger'in anlamlandırma teorilerinden yola çıkıyorum. Heidegger'in kendilikle ilişkinin özneyi anlamlandırma sahası olarak ele alan yaklaşımları reddinin yönetim mefhumuyla ilişkisini göstermeye çalışıyorum. Kendilik teknikleri ve kendilik bilgisinin anlamlı özneyi meydana getirmede nasıl eklemlendiğini gösteriyorum.

Özet (Çeviri)

The analysis of power, which Foucault calls government, aims to examine the anchoring points which links the self-conducting of individuals to their being conducted by others. At the same time, government is the name for the junction points between the ways of relation of subject to itself and the structures of domination. The question posed in this thesis is that in what way philosophical discourse contributes to the organization of government by validating certain modes of subjectivity that developed in the modern period. Based on this question, the first aim of this thesis is both to present the grounds for the ways of thinking which examine power in terms of the legitimacy of knowledge, and to criticize it. Its method is Foucault's method of treating the history of philosophy through determining the ways in which the care for the self and the knowledge of the self are connected in different periods of the history of philosophy. Based on this method, which carries out a critical examination of the history of philosophy, I limited the scope of the thesis to a critique of the ways of thinking that I classified as philosophies of subjectivity and I traced them in Kant, Fichte and Habermas. I particularly benefited from the works of Hegel and Heidegger, who criticized these philosophies of subjectivity, which Foucault only occasionally touched upon in his later writings, lectures and interviews without furthering it. Accordingly, the way this thesis is presented it is based on a need to think Hegel and Heidegger with Foucault. The second aim of this thesis is to show that the problem of meaning should be examined as a problem between truth and experience of the self, based on historical-critical ontology's method of treating the history of philosophy. Philosophy refers to a way of thinking that depends on spiritual practices if it articulates certain techniques of the self to the formation of its discourse. In this senes, philosophical discourse turns into an instrument of the subject to transform itself in order to have the truth. The techniques that form the relation of subject to itself have already been included by philosophy when they are used in order to know the being of the subject itself. First, Foucault determines the nodes between care for the self and knowledge of the self. Starting from this, Foucault is in the search for a different kind of critical philosophy that he wants to investigate the conditions and possibilities of the transformation of the subject. He calls this way of thinking the critical ontology of ourselves which aims to test historically and practically the limits imposed on us. This way of thinking, which deals with the reciprocal relation between the actuality of the world and ourselves turns into the actuality of our own critical ontology. When Foucault examines the connection that philosophy forms between the Enlightenment period, where intense reflection on actuality took place, and the critique as an attitude in general, a method that is called a different critical philosophy emerges. Thus, a path is opened in which criticism is not confined to the Critique in the Kantian sense. In the first part, I try to discuss the importance of the techniques of the self in terms of government and governmentality, concepts that expand Foucault's analysis of power. I examine the way in which techniques that enable the subject to be formed as a subject of knowledge are incorporated into philosophical discourse. I try to show what the shortcomings of a power analysis conducted without taking into account the techniques of the self might be, and thus I try to put the differences between Foucault and Habermas in terms of those techniques. Based on laying the difference in method and orientation between Foucault and Habermas, I expand Foucault's history of philosophy for treating German Idealism, to which both thinkers are somehow affiliated. This will show why each thinker belongs to distinct traditions that emerge from German Idealism. In the second part, following Hegel's criticism of the one-sidedness of philosophies of subjectivity, I try to show that Hegel's treating of history of philosophy is very similar to Foucault's in accordance with his notions of care for the self and the knowledge of the self. I explain the discourse-forming function of Foucault's practices of the self both in Kant and Fichte whom Hegel criticized from a different perspective and I try to show how this discourse-forming role emerges in Hegel's philosophy also. In doing so, I try to show how Hegel incorporated those philosophies of subjectivity into his own scientific system even though he criticizes them. Finally, based on the connection between power, self, meaning and signification, I try to show that the subject is formed also through signification. To do this, I set out from both Hegel and Heidegger's theories of signification, who in the history of modern philosophy most clearly carry the investigation of the conditions and possibilities of the transformation of subjectivity in order for subject to have the truth. I try to show the connection between the notion of government and Heidegger's rejection of the approaches that consider the relation of self to itself, which in turn forms the subject as a field of signification. Lastly, I will show how techniques of the self and knowledge of the self are conjoined when the formation of the meaningful subject is in question.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    767001

    Michel Foucault'da hümanizm sorunu

    The problem of humanism in Michel Foucault

    ELİF AYDEMİR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    FelsefeBursa Uludağ Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AHMET DAĞ

  2. Tez No

    414699

    A Critical study of the moral status of non - human animals in Western ontology and ethics

    Batı ontolojisi ve etiğinde insan harici hayvanların ahlaki statüsü üzerine eleştirel bir çalışma

    BERK EFE ALTINAL

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2015

    Felsefeİstanbul Bilgi Üniversitesi

    Felsefe Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. SELEN VANESSA ANSEN

  3. Tez No

    700019

    Badiou'nun bir-saymaya dayalı ontolojisinin bir-sayanın zemini bakımından eleştirisi

    A criticism of Badiou's ontology relying on of counting-as-one in view of the ground of the one who count-as-one

    GÖKHAN ORHAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Felsefeİstanbul Üniversitesi

    Felsefe Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEHMET GÜNENÇ

    PROF. DR. AHMET AYHAN ÇİTİL

  4. Tez No

    828335

    A critical realist explanation of the trajectory of main debates in the history of international relations theories

    Uluslararası ilişkiler teorileri tarihindeki temel tartışmaların yörüngesinin eleştirel realist bir açıklaması

    OĞULCAN KÖKSAL

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    Uluslararası İlişkilerAtılım Üniversitesi

    Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FARUK YALVAÇ

  5. Tez No

    814635

    Foucault and Kant's critical tradition

    Foucault ve Kant'ın eleştirel geleneği

    MALHUN ALMİRA MERT

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    Felsefeİstanbul Bilgi Üniversitesi

    Felsefe ve Toplumsal Düşünce Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. FERDA KESKİN

Geri Dön