Gaziantep'te XIV-XIX. yüzyıllar arasında inşa edilmiş camilerin ahşap süslemeleri ve tasarım çözümlemeleri
Design analysis of wooden ornaments in mosque architectural buildings between centuries of XIV.- XIX. in Gaziantep
- Tez No: 886559
- Danışmanlar: PROF. DR. İLHAN ÖZKEÇECİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Kalem işi, tasarım, ahşap süsleme, dini mimari, Penwork, design, wooden ornaments, religious architecture
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sanat ve Tasarım Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 194
Özet
Türk sanatları içerisinde önemli bir yeri olan kalemişi bezemeleri sivil ve dini yapılar içerisinde önemli bir alanı oluşturmaktadır. Uygulandıkları zeminin malzemelerine göre adlandırılan kalem işleri kendi içerisinde taş ve mermer üstü, ahşap üstü, sıva üstü, deri ve bez üstü, lâke, malakâri gibi tekniklerle yapılmaktadır. Yapıldığı dönemin sanat anlayışını yansıtan kalemişleri çoğu zaman üslup birliği içerisinde uygulanmıştır. Tezyinî açıdan kimi zaman farklı bölgelerde yapılmış olmalarına rağmen benzerlik gösterebildiği gibi farklı bezeme özelliklerine de rastlamak mümkündür. Farklı medeniyetlere beşiklik etmiş, tarihi ipek yolu üzerinde olan Gaziantep, ev sahibi olduğu uygarlıkların kültürel izlerini dini yapılardaki bezemeler üzerinde göstermiştir. Camiler, kimi zaman geçirdikleri onarımlarla tamamen yenilenirken, kimi zaman da restore edilerek mevcudiyetini korumuştur. Cami içlerinde ahşap üstü kalem işlerinde kullanılan teknik ve tezyinatlar bize Gaziantep kalem işi sanatı hakkında genel bir çerçeve oluştursa da sağlıklı bir çıkarımda bulunmak için desen çözümleme, motif ve renk analizlerinin yapılmasına gerek görülmüştür. Bu çalışmada, XIV.- XIX. yüzyıllar arasında inşa edilmiş Gaziantep'teki dini mimari yapılarda ahşap üstü kalemişlerinin bezeme ve teknik bakımından tasarım çözümlemeleri yapılarak, farklı şehirlerde aynı dönem camileri ile karşılaştırılmış ve dönemin sanat anlayışına, sanatta üslup birliğine ve tasarım kurgusuna dikkat çekilerek benzerlik ve farklılıkları ortaya konulmuştur. Böylelikle incelenen camilerde kalem işi tasarımda kompozisyon, kurgu ve motif çeşitliliği bakımından analiz yapılarak Gaziantep'in Türk sanatları içerisindeki önemine dikkat çekilmeye çalışılmıştır. Bu çalışma aynı zamanda Gaziantep'teki dini mimari yapılar içerisindeki ahşap bezemelerde yapılan desen analizleri ile camilerde oluşabilecek tahribata karşı restorasyon esnasında aslına uygun yapılması adına da önem teşkil edecektir.
Özet (Çeviri)
Penwork ornaments, which play an important role in Turkish decorative art, can be found in civil and religious buildings. Penwork ornaments, which are named after the materials of the base on which they are applied, are made using techniques such as stone and marble, wood, surface, leather and fabric as well as malakâri. Penwork reflect the artistic understanding of the era in which it was created and is usually applied as part of the unity of time and style. From a decorative point of view, penwork created in different regions of the same period can sometimes show similarities but also different ornamental features. In Gaziantep, which was the cradle of various civilizations and is located on the historical Silk Road, the cultural traces of the civilizations it hosted can be seen in the decorations of the religious buildings. Sometimes the mosques have been completely renovated in the course of repairs, sometimes they have been restored and thus preserved in their original state. Although the techniques and ornaments used in the penwork on wood in the interiors of the mosques provide a general framework for the pencil art of Gaziantep, it was deemed necessary to conduct a pattern, motif and color analysis in order to draw a sound conclusion. In this study, the design of penwork ornaments on wood in religious architectural buildings in Gaziantep built between the XIV and XIX centuries were analyzed in terms of decoration and technique and compared with mosques of the same period in other cities, and their similarities and differences were revealed by drawing attention to the understanding of art, the unity of style in art and the design fiction of the period. In this way, an attempt was made to highlight the importance of Gaziantep in Turkish art by analyzing the composition, fiction, and variety of motifs in the design of penwork ornaments in the mosques studied. This study will also be important for the pattern analysis of the penwork ornaments in the religious architectural structures in Gaziantep and their originality in restoration in terms of possible damages in the mosque.
Benzer Tezler
- Gaziantep'te gastronomi turizmi: Gaziantep'i gastronomi turizmi kapsamında ziyaret eden yerli turistlerin görüşleri üzerine bir araştırma
Gastronomy tourism in Gaziantep: A research based upon reviews of local tourists visiting Gaziantep in point of gastronomy tourism
ŞABAN KARGİGLİOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Turizmİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ATİLLA AKBABA
- Gaziantep te antepfıstığı üretimi
The production of pistachio in Gaziantep
MUSTAFA DEMİRCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
CoğrafyaKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiSpor Bilimleri ve Teknolojisi
YRD. DOÇ. DR. EMRULLAH KANADIKIRIK
- Gaziantep'te kültürel amaçlı kullanılan eski evlerin engelsiz ulaşılabilirliğinin incelenmesi
The investigation of barrier- free accessibility of old houses used for cultural purposes in Gaziantep
TUĞBA ÇİNPOLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkHasan Kalyoncu ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEHRA KAYA DİNÇER
- Sub Saharan African students in Gaziantep: Economic and cultural challenges
Gaziantep'te Sub Saharan Afrika öğrencileri: Ekonomik ve kültürel zorluklar
HALID ZEWDU FELEKE
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
SosyolojiGaziantep ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞENAY LEYLA KUZU
- Gaziantep'te Bayaz Han'ın korunması ve restorasyonu
The protection and restoration of Bayaz Khan in Gaziantep
ZEYNEP DİNLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. FARUK TUNCER