Âşık Hasletî'nin hayatı, sanatı ve şiirleri
Âşik Hasletî's life, art and poems
- Tez No: 891268
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HÜSEYİN KÜRŞAT TÜRKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 366
Özet
Özellikle 15. yüzyıldan sonra gelişen Âşık edebiyatının temelinde ozan-baksı geleneği vardır. Temelini halk edebiyatından alan, ozan-baksı geleneği ile şekillenen, tekke-tasavvuf edebiyatından beslenen bir saz edebiyatıdır. Ozanlar kopuz ile ezgili şiirler söyleyip büyücü, hekim, müzisyen, rahip-şair olarak toplumda var olmuşlardır. Genellikle halk şairlerinin sözlü olarak icra ettiği şiirlerinden ve hikâyelerinden oluşur. Âşık edebiyatı, çoğunlukla aşk, sevgi, doğa, toplumsal olaylar gibi konuları işler ve genellikle saz eşliğinde söylenir. Bu edebiyat dalı, Türk kültüründe önemli bir yere sahiptir ve halkın duygularını, düşüncelerini yansıtan bir aynadır. Âşıkların sadece çalgılı şair olarak anılması ozanlara göre iş bölümünün azaldığını göstermektedir. Âşıklar da ozanlar gibi yarım uyak kullanıp hece ölçüsüne uyarak toplumun önünde ezgili şiir söyler. Âşık tipi, halk şiirine yeni kurallar ve disiplinler getirmiştir. Dinî konuların dışına çıkarak aşk ve yiğitlik gibi temalar halk şiirine girmiştir. Sözlü kültür geleneğin etkisiyle büyüyen Âşık edebiyatı, günümüzde sözlü ve yazılı kültür olarak devam etmiştir. Göçlerin, yükselen teknolojinin ve hayat şartlarının etkisiyle gelişip, kendini güncelleyerek halk edebiyatına yeni anlayışlar getirmiştir. Köyden şehre göçlerin, kültürel değişimlerin, okuma yazma oranının artması gibi sebepler âşık tipinin değişmesini ve gelişmesini sağlamıştır. 16.yüzyıldan itibaren her yüzyılda yetişen âşıklar; toplumun politik yapısını, yaşayışını, kültürünü şiirlerinde yansıtmış ve topluma ayna olmuşlardır. Bu tez çalışmasında Âşık Hasletî'nin hayatı, âşıklığı, sanatı ve şiirleri incelenmiştir. Âşık Hasletî'nin âşıklık geleneği içindeki yeri, geleneğe olan katkıları üzerinde duruldu ve Türk halk şiiri örneklerinin zenginleştirilmesi amacıyla eserler ayrıntılı bir biçimde incelendi. Tezin giriş bölümünde âşıklık geleneğinin Türk kültüründeki yeri ve Hatay âşıklık geleneğinin önemi üzerine bilgiler verildi. Tezin Âşık Hasletî'nin'nin Hayatı ve Âşıklığı adlı ilk bölümünde; Hasletî'nin soyu, babası, annesi, doğumu, öğrenim durumu, askerliği, evliliği, çocukları, âşıklığa başlaması, kullandığı mahlaslar, etkilendiği âşıklar bilgisi verilmiştir. Âşık Hasletî'nin Şiirlerinin Şekil Yapısı ve Biçimsel Dağılımı adlı ikinci bölümünde vezin tanımı yapılarak incelenen 210 şiirin hece ölçüsüne göre dağılımı verilmiş ve bu şiirlerden örnekler verilerek durak yapısı belirlenmiştir. Kafiye ve redifler şiir örnekleri üzerinden işlenmiş; ayaklar ise tek ve döner ayak şeklinde gruplandırılmıştır. Ayrıca 210 şiirin hece ölçüsü, durak, kafiye düzeni, ayak, dörtlük sayısı, mahlas ve şiirlerin yazılış tarihi tablo haline getirilerek bir bütün halinde incelenmiştir. Âşık Hasletî'nin Şiirlerinde Muhteva ve Söz Sanatları adlı üçüncü bölümde şiirler; dinî-tasavvufî, eleştiri, doğal afetler, methiye, nasihat, sevda ve güncel konular başlıklarına ayrılmıştır ve şiirler yorumlanmışır. Âşık Hasletî'nin Şiirlerinde Tasavvuf Algısı başlığı ile Hasletî'nin tasavvufa olan ilgisi ve bakışı şiirlerinden örneklerle ele alındı. Yine bu bölüm içerisinde Âşık Hasletî'nin Şiirlerinde Söz Sanatları başlığı altında 15 tane edebî sanat ele alınarak şiirlerden örnekler verilmiştir. Tezin dördüncü bölümünde Âşık Hasletî'nin 210 şiiri birinci dörtlüğün son mısrasındaki ayak seslerinin sırasına bağlı kalınarak sıralanmıştır.
Özet (Çeviri)
The basis of Minstrel Literature, which developed especially after the 15th century, is the bard-baksi tradition. It is an instrumental literature that is based on folk literature, shaped by the ozan-baksi tradition, and nourished by lodge-sufism literature. Bards sang melodious poems with the kopuz and existed in society as magicians, physicians, musicians, priests-poets. It generally consists of poems and stories performed orally by folk poets. Minstrel Literature mostly deals with topics such as love, affection, nature, social events and is usually sung with saz accompaniment. This branch of literature has an important place in Turkish culture and is a mirror that reflects the feelings and thoughts of the people. The fact that minstrels are only referred to as instrumentalists shows that the division of labour has decreased compared to bards. Minstrels, like bards, sing melodious poems in front of the society, using half-rhyme and adhering to the syllable meter. The minstrel type brought new rules and disciplines to folk poetry. Going beyond religious subjects, themes such as love and bravery entered folk poetry. Minstrel Literature, which grew under the influence of oral culture tradition, continues today as oral and written culture. It has developed and updated itself under the influence of migrations, rising technology and living conditions and brought new understandings to folk literature. Reasons such as migration from village to city, cultural changes, and increasing literacy rates have caused the minstrel type to change and develop. Minstrels who grew up in every century since the 16th century; They reflected the political structure, life and culture of the society in their poems and became a mirror to the society. In this thesis study, Âşık Hasletî's life, minstrelsy, art and poems were examined. Âşık Hasletî's place in the minstrel tradition, his contributions to the tradition were emphasized, and his works were examined in detail in order to enrich the examples of Turkish folk poetry. It was given information about the place of the minstrel tradition in Turkish culture and the importance of the Hatay minstrel tradition in the introduction part of the thesis. In the first chapter of the thesis which was titled Âşık Hasletî's Life and Love; It was given information about Hasletî's ancestry, father, mother, birth, education level, military service, marriage, children, his initiation into minstrelsy, the pseudonyms which he used, and the minstrels whom he was influenced by. In the second part, which is titled Formal Structure and Stylistic Distribution of Âşık Hasletî's Poems, the distribution of the 210 poems which were examined according to syllabic meter was given by defining meter and the stop structure is determined by giving examples from these poems. Rhymes and redifs are processed through poetry examples; the legs are grouped as single and rotating legs. In addition, the syllable meter, stops, rhyme scheme, foot, number of stanzas, pseudonyms and writing dates of the 210 poems were tabulated and examined as a whole. In the third section, which is titled Content and Rhetorical Arts in Âşık Hasletî's Poems, the poems are divided into the titles of religious-mystical, criticism, natural disasters, eulogy, advice, love and current issues, and are interpreted. Hasletî's interest and perspective on Sufism was discussed with examples from his poems under the title“Perception of Sufism in Âşık Hasletî's Poems”. In the same section, under the title of Rhetoric Arts in Âşık Hasletî's Poems, some examples from the poems were given by taking 15 literary arts. In the fourth chapter of the thesis, 210 poems of Âşık Hasletî are listed according to the order of the footsteps in the last line of the first quatrain. In the fourth chapter of the thesis, 210 poems of Âşık Hasletî are listed according to the order of the footsteps in the last line of the first quatrain.
Benzer Tezler
- Fuzûlî'nin gazellerinde beşerî his ve hasletler
Human emotion and temperaments in Fuzûlî's ghazals
RAMAZAN ARI
Doktora
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NAMIK AÇIKGÖZ
- Âşık Rüstem Alyansoğlu Hayatı, sanatı ve şiirleri
The Life, the Art and the poetry of minstrel Rüstem Alyansoğlu
YİĞİT ALPKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Manisa Celal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUZAFFER ÇANDIR
- Aşık Yaşar Reyhani'nin müziğinde kullandığı makamlar üzerine bir araştırma
A Study with makams to the use to music of Aşık Yaşar Reyhani
BİROL SAÇAR
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Halk Bilimi (Folklor)Hacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZKUL ÇOBANOĞLU
- Âşık Maksut Feryadî'nin eserlerinde sözlü ve yazılı geleneğin etkileşimi
The interaction of oral and written traditions in the works of Aşik Maksut Feryadî
ELİF NİSAN ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Boğaziçi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. VEYSEL ÖZTÜRK
DR. ZEYNEP OKTAY USLU
- Âşık Veysel türkülerinin edebi ve prozodi yönünden incelenmesi
The research of Aşık Veysel folk songs in terms of literacy and prosody
ZİLAN AVŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MüzikHaliç ÜniversitesiTürk Musikisi Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DİLAN AKINCI