18-19-кылымдардагы кыргызча документтерди тили
18-19.yüzyıllardaki Kırgızca belgelerin dili
- Tez No: 893092
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. NURDİN USEEV
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: documents, Chagatai language, Kyrgyz script
- Yıl: 2024
- Dil: Kırgızca
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Dil Bilimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 169
Özet
Бул магистрдик диссертация аталган мезгилде кыргыздар тарабынан жазылган документтердин тилдик өзгөчөлүктөрүн иликтөөгө багытталган. Изилдөөгө алынган документтер кыргыз-орус байланышынын алкагында кыргыздар тарабынан жазылган каттар болуп саналат. Бул документтер, негизинен, Кыргызстандан сырт жактарда, Орусиянын, Казакстандын, Өзбекстандын, Кытайдын архивдеринде сакталып турат. Диссертацияда буга чейин тарыхчылар тарабынан архивдерден табылып, илимий чөйрөгө жарыяланган гана документтер пайдаланылды. Демек, 18-19-кылымдарда кыргыздар тарабынан араб арибинде жазылган, буга чейин тарыхчылар тарабынан архивдерден чогултулуп, илимий чөйрөгө түп нускалары жарыяланган документтерди пайдалануу менен алардын тилдик өзгөчөлүктөрүн аныктоо бул иштин максаты болуп саналат. Диссертацияда салыштырма-тарыхый, сыпаттама методдор колдонулду. Бул документтер чагатай тилинин соңку доорунда жазылгандыктан, өткөөл мезгилге таандык тилдик өзгөчөлүктөргө ээ. Анда чагатай тили менен катар эле башка түрк тилдеринин да тилдик өзгөчөлүктөрү кездешет. Изилдөөнүн жыйынтыгында, чагатай тилинин соңку доорунун тилдик өзгөчөлүктөрү аныкталды. Ошондой эле, кыргыздар тарабынан жазылган документтерде колдонулуп, бирок чагатай тилине мүнөздүү болбогон айрым өзгөчөлүктөр да аныкталды. Бул документтер ошол мезгилдерде кыргыздардын расмий иштерде чагатай тилин колдонушкандыгын, ошол учурда кат тааныган, сабаттуу кыргыздардын бар болгондугун далилдеп турат. Документтердин, жалпы эле, бул доорлорго таандык кол жазмалардын изилденүүсү кыргыз тилинин, кыргыз жазуусунун тарыхын терең изилденип, андагы кээ бир маселелердин чечилишине өбөлгө боло алат. Ачкыч сөздөр: документтер, чагатай тили, кыргыз жазуусу
Özet (Çeviri)
This master's thesis entitled“The language of Kyrgyz Documents of the 18-19th Centuries”is aimed at investigating the linguistic features of the documents written by Kyrgyz people of that period. The researched documents are letters written by Kyrgyz within the framework of Kyrgyz-Russian relations. These documents are mainly stored outside of Kyrgyzstan, in the archives of Russia, Kazakhstan, and Uzbekistan. In the dissertation, only documents found in archives by historians and published in the scientific environment were used. Therefore, the aim of this work is to determine their linguistic features using the documents written by Kyrgyz in Arabic script in the 18th and 19th centuries, collected from the archives by historians and published in the scientific environment. Comparative-historical and descriptive methods were used in the dissertation. Since these documents were written in the late period of the Chagatai language, they have linguistic features belonging to the transitional period. Along with the Chagatai language, linguistic features of other Turkic languages are also found in it. As a result of the research, the linguistic features of the last era of the Chagatai language were determined. Also, some features used in documents written by Kyrgyz, but not typical of Chagatai language, were identified. These documents prove that the Kyrgyz used the Chagatai language in official affairs at that time, and that there were literate Kyrgyz who knew the script at that time. The study of the documents, in general, the manuscripts belonging to these eras, can contribute to the in-depth study of the history of the Kyrgyz language and Kyrgyz writing, and to the solution of some issues in it.
Benzer Tezler
- Bağımsızlık sonrası Kırgız tarihi biyografik romanı
Эгемендүүлүктөн кийинки кыргыз тарыхый биографиялык романдары
HALİT AŞLAR
Doktora
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LAYLİ ÜKÜBAYEVA
PROF. DR. ORHAN SÖYLEMEZ
- Musanıñ ilk kitabı: İnceleme - metin - dizin - tıpkıbasım
Мусанын биринчи китеби: Анализ- Текст - Каталог - Факсимиле
DÖNE ARSLAN
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLDEN SAĞOL YÜKSEKKAYA
- 18.-19. yüzyıl Osmanlı kadın giyiminin tablolar ve belgeler üzerinden incelenmesi
18th-19th examination of the century Ottoman women's clothing in painting thorough documents
ELİF ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Giyim EndüstrisiNişantaşı ÜniversitesiTekstil ve Moda Tasarımı Ana Sanat Dalı
PROF. DR. HÜLYA TEZCAN
- 18.-19. yüzyıl İngiliz seyyahlarına göre Osmanlı kenti (Bursa, Konya, Trabzon)
Ottoman city according to 18th-19th century English travelers (Bursa, Konya, Trabzon)
PELİN SANDIKÇI
- 18.-19. yüzyıllarda yaşayan Türkistanlı kadın şairler :Hokand ve Harezm şaireleri
Turkestan women poets who lived in the 18- 19th centuries: Hokand and Harezm's poets
PINAR GÜMÜŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıFatih ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NODİRKHON KHASANOV