Tanzimat edebiyatı romanlarında toplumsal değişim ve modernleşmenin yansımaları
The reflections of social change and modernization in tanzimat literature novels
- Tez No: 893314
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GÖKÇEN ÇATLI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sosyoloji, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Aydın Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 175
Özet
Tanzimat Dönemi siyasi olarak 1839-1876 tarihleri arasına tekabül etmektedir ve bu dönem Osmanlı İmparatorluğu`nda en kapsamlı değişimlerin yaşanmaya başlandığı dönemdir. Bu yüksek lisans tezinin konusu da Tanzimat Dönemi`nde yaşanan toplumsal değişim ve modernleşmenin dönemin romanlarına nasıl yansıdığıdır. Çalışma, döneminin tarihsel arka planını, yaşanan toplumsal dönüşümleri ve bu dönüşümlerin Tanzimat Dönemi romanlarına nasıl yansıdığını ortaya koymakla birlikte eserlerde sunulan modernleşme perspektiflerini de ele almaktadır. Bu tez, Tanzimat Dönemi'nde Osmanlı İmparatorluğu'nda meydana gelen toplumsal ve edebi değişimleri kapsamlı bir şekilde inceleyerek, Osmanlı toplumunun nasıl bir dönüşüm geçirdiğini ve bu dönüşümün dönemin romanlarına nasıl yansıdığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmanın araştırma yöntemi nitel araştırma olarak belirlenmiş ve teknik olarak da dokümantasyon ve içerik analizi tekniklerine başvurulmuştur. Tanzimat Dönemi edebiyatında toplumsal değişimi iyi bir şekilde yansıttığı düşünülen Ahmet Mithat Efendi'nin“Felatun Bey ile Râkım Efendi”, Namık Kemal'in“İntibah”, Recaizade Mahmut Ekrem'in“Araba Sevdası”ve Samipaşazade Sezai'nin“Sergüzeşt”adlı romanları üzerinden söz konusu değişim analiz edilmiştir. İnceleme konusu olan romanlar seçilirken roman yazarlarının farklı sosyal çevrelerde yetişmiş olmaları, romanlarında benzer toplumsal konulara temas etmeleri, temas edilen konuların toplumun genelini etkileyebilecek hususlar olması, romanda bahis konusu olan olay veya durumların Tanzimat Dönemi olarak adlandırılan dönem içerisinde gerçekleşmiş olmasına dikkat edilmiştir. Her bir eserde toplumsal değişimin yansımaları ve yazarların eserlerinde ortaya koydukları modernleşme perspektifleri detaylı olarak ele alınmıştır. Sonuç bölümünde, Tanzimat Dönemi'nin Osmanlı toplumunda ve edebiyatında nasıl bir dönüşüm yarattığı ve bu dönüşümün etkileri özetlenmiştir. Seçilen eserler üzerinden Tanzimat Dönemi edebiyatının hangi toplumsal değişimlere ve modernleşme süreçlerine ışık tuttuğu incelenmiş ve de yazarların hangi toplumsal değişimleri ele aldığı, bu değişimlere yönelik nasıl bir yaklaşım sergilediği de yine bu bölümde ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Ayrıca Tanzimat edebiyatının modernleşme sürecine nasıl katkı sağladığı, Tanzimat Dönemi`nde yaşanan toplumsal değişimlerin hangi kavramlar veya semboller aracılığıyla ifade edildiği gibi sorulara da cevaplar aranmıştır. Buna göre roman aracılığıyla Tanzimat Dönemi`nde hem yaşanan toplumsal değişme ve modernleşme süreçlerine ışık tutulmuş hem de halka ve modernleşme süreçlerine istikamet çizilmeye çalışılmıştır. Tezimizde inceleme konusu olan romanlara baktığımızda bunların toplumda yaşanan değişimler ve bu değişimlere yaklaşım açısından açısında çok büyük benzerlikler gösterdikleri dikkati çekmektedir. İncelenen eserlerde Tanzimat döneminde ortaya çıkan değişimlerin yansımalarını tek tek ele aldığımızda bunlardan ilki Batı özentisi tipler olduğu ve Tanzimat Dönemi romanlarında Avrupai yaşamın merkezi Beyoğlu, sosyalleşme alanları olarak Kağıthane ve Çamlıca gibi semtlerin öne çıktığı bunula birlikte evlere gelen yabancı mürebbiyeler konusunun da Tanzimat döneminde ortaya çıktığı ayrıca Batı tipi eğitimin yüceltildiği gibi bulgulara ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
This thesis aims to comprehensively analyze the social and literary changes that occurred in the Ottoman Empire during the Tanzimat Period, revealing how Ottoman society underwent transformation and how this transformation was reflected in the novels of the time. The research methodology is qualitative, employing both documentation and content analysis techniques. The study analyzes the novels Felatun Bey ile Rakım Efendi by Ahmet Mithat Efendi, İntibah by Namık Kemal, Araba Sevdası by Recaizade Mahmut Ekrem, and Sergüzeşt by Samipaşazade Sezai, as these works are considered to best reflect social change in Tanzimat Period literature. The novels were selected based on several criteria: the diverse social backgrounds of their authors, their treatment of similar social issues, the relevance of these issues to society as a whole, and the fact that the events or situations depicted in the novels occurred within the novels. timeframe of the Tanzimat Period. In each novel, the reflections of social change and the modernization perspectives presented by the authors are analyzed in detail. In the conclusion, the thesis summarizes the transformation that the Tanzimat Period brought to Ottoman society and literature, along with its effects. Through the selected works, the study explores which social changes and modernization processes Tanzimat Period literature sheds light on, and how the authors approached these changes. Additionally, it attempts to demonstrate how Tanzimat literature contributed to the modernization process and examines which concepts or symbols were used to express the social changes of the period. In this way, the novels of the Tanzimat Period not only illuminated the social changes and modernization processes but also sought to guide the public and provide direction for these modernization efforts. The thesis concludes that the novels examined display significant similarities in their depiction of societal changes and attitudes towards these transformations. When analyzing the reflections of the changes that emerged during the Tanzimat Period, one prominent theme is the portrayal of Western-influenced characters. The novels frequently highlight European-style living centered in districts such as Beyoğlu, with Kağıthane and Çamlıca being prominent social spaces. Additionally, the presence of foreign governesses in households, the glorification of Western-style education, and the emergence of Westernization as a social influence are some of the key findings identified in this study.
Benzer Tezler
- Modern Türk ve Mısır romanlarında toplumsal değişim: Fatih-Harbiye ve Midak Sokağı
Social change in modern Turkish and Egyptian novels: Fatih-Harbiye and Midaq Alley
FATMA AYMAN ELAGAMY
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Karşılaştırmalı Edebiyatİstanbul Medeniyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET KOÇAK
- Tanzimat'tan II. Meşrutiyet'e Türk hikâye ve romanında ebeveyn-çocuk ilişkisi
From tanzimat II. parent-child relationship between Meşrutiyet in Turkish story and its roman
OSMAN AKKAN
Doktora
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıSivas Cumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET BOZDOĞAN
- Gelenek, Modernleşme ve Din Ekseninde Ahmet Hamdi Tanpınar'ın 'Huzur' ve 'Saatleri Ayarlama Enstitüsü' romanlarında toplumsal değişmenin doğası
The nature of social change in Huzur and Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Ahmet Hamdi Tanpınar's novel on the basis of tradition, modernization and religion
ZAFER DEMİR
Doktora
Türkçe
2021
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İHSAN ÇAPCIOĞLU
- Popüler kültürün 1960 sonrası islâmî romanlara yansıması ve eleştirisi
Popular culture after 1960?s islamic novel for reflection and criticism
MURAT BOZKURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
SosyolojiYüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET ÖGKE
DOÇ. DR. ALÂATTİN KARACA
- Bir münevverin zihin dünyası:Ahmed Midhat Efendi romanlarında modernleşme olgusu
A mind world of an intellectual:Modernization as a matter of fact in Ahmed Midhat Efendi's novels
ABDULLAH ÖZÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Siyasal BilimlerSakarya ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALEV ERKİLET