Kınalızâde Hasan Çelebi'nin Tezkiretü'ş-Şu'arâ adlı eseri (Bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük: Elif ile sad harfleri arası)
The contextual index and functional dictionary of Kinalizâde Hasan Çelebi's Tezkiretü'ş-Şu'arâ (From the letters alif to sad)
- Tez No: 897308
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 3034
Özet
Kınalızâde Hasan Çelebi'nin kaleme aldığı“Tezkiretü'ş-Şu'arâ,”Anadolu'da yazılmış önemli biyografik kaynaklardan biridir. Sehî, Latîfî, Ahdî ve Âşık Çelebi'nin tezkirelerinden sonra Hicri 994 (Miladi 1585-86) tarihinde yazılmış olan bu eser, dönemin 16. yüzyılın beşinci tezkire örneğidir. Tezkiretu'ş-Şuârâ, bir mukaddime ve üç ana bölümden oluşur: sultan şairler, şehzade şairler ve asıl şairler. Eserin birinci ve ikinci bölümlerinde padişah ve şehzade şairler kronolojik olarak sıralanmıştır. Üçüncü bölümde ise şairler alfabe sistemiyle sıralanmıştır. Tezkire're ilmiye sınıfına mensup kadı ve müderrisler şairler ağırlıktadır. İncelediğimiz bölümde (elif ile sad harfleri arası), Kınalızâde Hasan Çelebi toplamda üç yüz otuz bir şairin biyografisine yer vermiştir. Tezkiretu'ş-Şuârâ, üç bölüm halinde incelenmiştir. Birinci bölümde hayatı, edebî kişiliği, eserleri, ikinci bölümde eserin söz varlığının değerlendirilmesi Kınalızâde'nin biyografi yazımındaki üslup ve ifadeleri üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölümde ise şairlere ve şiire yönelik ifadeler üzerinden tematik bir grupla ile ele alınmıştır. Çalışmanın ana bölümünü oluşturan 'bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük', çalışmanın sonunda 'Ekler' başlığı altında sunulmuştur. Sözlük ve inceleme kısmı hazırlanırken yararlanılan kaynaklar ise 'Kaynakça' bölümünde belirtilmiştir. Bu çalışmada, TEBDİZ sisteminden yararlanılarak Tezkiretu'ş-Şuârâ'daki biyografilerin ve anlam dünyasının daha iyi anlaşılabilmesi için bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük hazırlanmıştır. Tez metni olarak Aysun Sungurhan'ın mevcut doktora tezi metin olarak kullanılmıştır.
Özet (Çeviri)
The Tezkiretü'ş-Şu'arâ, authored by Kınalızâde Hasan Çelebi, is one of the significant biographical sources written in Anatolia. Composed after the tezkires of Sehî, Latîfî, Ahdî, and Âşık Çelebi, this work was completed in Hijri 994 (1585-86 CE), making it the fifth example of a tezkire from the 16th century. The Tezkiretü'ş-Şu'arâ consists of an introduction and three main sections: sultan poets, prince poets, and regular poets. In the first and second sections, the sultan and prince poets are listed in chronological order, while the third section arranges the poets alphabetically. The tezkire mainly focuses on poets from the scholarly class, such as judges and teachers (müderris). In the section we have analyzed (from the letters Alif to Sad), Kınalızâde Hasan Çelebi presents the biographies of a total of 331 poets. The Tezkiretü'ş-Şu'arâ has been examined in three parts. The first part deals with the author's life, literary personality, and works. The second part focuses on an evaluation of the lexicon of the work, emphasizing Kınalızâde's style and expressions in biographical writing. In the third part, thematic groups are formed based on expressions about poets and poetry. The Contextual Index and Functional Dictionary, which forms the main section of the study, is presented under the heading“Appendices”at the end of the work. The sources used for the preparation of the dictionary and the analysis are listed in the“Bibliography”section. In this study, the TEBDIZ system was employed to create a Contextual Index and Functional Dictionary, facilitating a deeper understanding of the biographies and semantic world of the Tezkiretü'ş-Şu'arâ. The doctoral thesis of Aysun Sungurhan has been used as the primary text for this dissertation.
Benzer Tezler
- Kınalızâde Hasan Çelebi tezkiresi (Tezkiretü'şşuarâ I. cilt)'nde hikâye unsurları: Şahıs, mekân, zaman
Story elements in the collection of biographies of Kinalizâde Hasan Çelebi (Tezkiretu's-suara, volume I): Person, place, time
ATİKE KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihÇukurova Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURAN ÖZTÜRK
- Kınalızade Hasan Çelebi'nin Tezkiretü'ş-şu Ara'sı üzerinde bir sentaks çalışması
Başlık çevirisi yok
ABDURRAHMAN TAKİRDAROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1988
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EFRASİYAP GEMALMAZ
- Kınalızade Hasan Çelebi Tezkiretü'ş-Şu'ara (inceleme-tenkitli metin) (2 cilt)
Başlık çevirisi yok
AYSUN EYDURAN SUNGURHAN
Doktora
Türkçe
1999
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA İSEN
- Kınalızade Hasan Çelebi'nin tezkiretü'ş-şuara'sı üzerine bir sentaks çalışması
Başlık çevirisi yok
ABDURRAHMAN TARİKDAROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1988
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EFRASİYAP GEMALMAZ
- Gülistân-ı Vâhidî (İnceleme-transkripsiyonlu metin)
Gülistân-i Vâhidî (Analysis-transcriptional text)
FATMA ÖZÇAKMAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dünyası Edebiyatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. AHMET TOPAL