Mimaride görsel erişimin acil durum yön bulma davranışına etkisinin sanal gerçeklik aracılığıyla değerlendirilmesi
Evaluation of the effect of visual access on emergency wayfinding behavior through virtual reality in architecture
- Tez No: 899576
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HİKMET SELİM ÖKEM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bilgisayar Ortamında Mimarlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 128
Özet
Acil durumlar sırasında iç mekanlarda yol bulma, hızlı ve güvenilir tahliye için kritik önem taşır. Eksik veya hatalı bir tahliye sistemi, insanların can ve mal güvenliğini tehlikeye atabilir ve geri dönüşü olmayan sonuçlara yol açabilir. Buna karşılık etkili bir yön bulma sistemi, bireylerin potansiyel tehlikeleri tespit etmelerine ve güvenli bir şekilde kaçmalarına yardımcı olur. İnsanların yön bulma yeteneklerindeki farklılıkların bir kısmı kişisel özelliklerle açıklanabilirken, çevresel faktörler de önemli bir rol oynar. Binanın karmaşıklığı, düzeni, işaretlerin netliği ve koridorların niteliği gibi faktörler, yön bulma sürecinde kritik öneme sahiptir. Başarılı bir yön bulma performansı, görsel erişimin kritik bir faktör olduğu, yapılı çevrelerin karmaşıklık derecesine ve okunabilirliğine bağlıdır. Görünürlük, görsel erişim ve genel görsel-uzamsal özellikler, yön bulma performansında merkezi bir rol oynamaktadır. Bir binanın görsel erişimi zayıfsa, bireyin mekânsal yeteneği düşükse ve binanın yapısı kolay gezinmeye elverişli değilse, insanların orada kaybolma eğiliminde olduğu söylenebilir. Bu faktörlerin eksik olduğu durumlarda insanlar kolaylıkla kaybolabilir veya stres yaşayabilirler. Mekânsal biliş ve fiziksel çevrenin bu yönleri, kaybolma deneyimlerinde etkilidir. Yetersiz işaretler veya belirsizlik, insanların stres seviyelerini artırabilir ve çevreyi algılama yeteneklerini azaltabilir. Bu nedenle, acil tahliye sırasında zihinsel stresin azaltılması, insanların ortamdaki belirsizlik hissiyle başa çıkmasına yardımcı olabilir. Son zamanlarda tahliye konusunda yapılan çalışmalar artmaktadır. Fakat mimari unsurların etkisine odaklanan çalışma sayısı sınırlıdır. Bu tez kapsamında acil durum anında mimari görsel erişimin yön bulma davranışına etkileri incelenmiştir. Yön bulma ve mekânsal yönelme eksikliği, iç mekânda yön bulmayı etkileyen faktörler, acil durum tahliye davranışı ve etkileyen faktörler, mimari görsel erişim, acil durum tahliye deneyleri ve sanal gerçeklik deneysel araştırma yöntemi konuları ayrı ayrı incelenmiştir. Bu tez kapsamında ilk olarak, yön bulma kavramının farklı bilim insanları tarafından yapılan tanımlarına ve yön bulma sürecinin aşamalarına değinilmiştir. Daha sonrasında mekânsal yönelme kavramı ve eksikliğinde yaşanabilecek stres ile ilişkisi açıklanmıştır. İkinci olarak, iç mekânda yön bulmayı etkileyen faktörler açıklanmıştır. Bunlar kullanıcı ve çevresel faktörlerdir. Kullanıcı faktörleri, yön bulma bilişi, yön bulma davranışı ve bireysel ile grup farklılıkları olmak üzere üç başlıkta incelenmiştir. Çevresel faktörler ise dokuz başlıkta incelenmiştir. Bunlar bölgeler, kenarlar, yollar, düğüm noktaları, yer işaretleri, kat planı konfigürasyonu, işaretler, haritalar ve diğer çevresel faktörlerdir. Üçüncü olarak, acil durum tahliye davranışı ve türleri açıklanmıştır. Zaman baskısı altında kullanıcıların nasıl davrandıkları ve bu davranışları etkileyen faktörler incelenmiştir. Daha sonrasında tezin odak noktasını oluşturan iç mekânda yön bulma hatalarına katkıda bulunan faktörlerden birisi olan görsel erişim kavramı ve yön bulma arasındaki ilişki ele alınmıştır. Son olarak, acil durum tahliye deneyleri açıklanarak bir tahliye deney yöntemi olarak sanal gerçeklik üzerinde durulmuştur. Tezin son bölümü olan alan çalışmasında yapılan yarı yapılandırılmış deneysel model ile elde edilen bulgular iki mekan üzerinden karşılaştırılmıştır ve yapılan alan çalışması ile ulaşılan sonuçların sağlayacağı katkılardan bahsedilmiştir. Mekânsal görsel erişimin acil durumda tahliye davranışı üzerinde etkileyici bir faktör olduğu sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
Wayfinding indoors during emergencies is critical for fast and reliable evacuation. An incomplete or faulty evacuation system can jeopardize people's lives and property and lead to irreversible consequences. In contrast, an effective wayfinding system helps individuals to identify potential hazards and escape safely. While some of the differences in people's wayfinding abilities can be explained by personal characteristics, environmental factors also play an important role. Factors such as the complexity of the building, its layout, the clarity of signage and the nature of corridors are critical to the wayfinding process. Successful wayfinding performance depends on the degree of complexity and legibility of built environments, where visual access is a critical factor. Visibility, visual access and overall visuospatial characteristics play a central role in wayfinding performance. If a building has poor visual access, an individual's spatial ability is low, and the structure of the building is not conducive to easy navigation, people tend to get lost there. When these factors are lacking, people can easily get lost or experience stress. These aspects of spatial cognition and the physical environment are influential in the experience of getting lost. Insufficient signs or uncertainty can increase people's stress levels and reduce their ability to perceive the environment. Therefore, reducing mental stress during emergency evacuation can help people cope with the feeling of uncertainty in the environment. Recently, studies on evacuation have been increasing. However, the number of studies focusing on the effect of architectural elements is limited. This thesis examines the effects of architectural visual access on wayfinding behavior during an emergency. Wayfinding and lack of spatial orientation, factors affecting indoor wayfinding, emergency evacuation behavior and factors affecting it, architectural visual access, emergency evacuation experiments and virtual reality experimental research method are examined separately. Within the scope of this thesis, firstly, the definitions of the concept of wayfinding made by different scientists and the stages of the wayfinding process are mentioned. Then, the concept of spatial orientation and its relationship with the stress that may be experienced in its absence are explained. Secondly, the factors affecting wayfinding in indoor spaces are explained. These are user and environmental factors. User factors are examined under three headings: wayfinding cognition, wayfinding behavior and individual and group differences. Environmental factors are analyzed under nine headings. These are zones, edges, roads, nodes, landmarks, floor plan configuration, signs, maps and other environmental factors. Third, emergency evacuation behavior and its types are explained. How users behave under time pressure and the factors affecting these behaviors are examined. Then, the relationship between the concept of visual access and wayfinding, which is one of the factors contributing to wayfinding errors in indoor spaces, which is the focus of the thesis, is discussed. Finally, emergency evacuation experiments are explained and virtual reality is emphasized as an evacuation experiment method. In the last part of the thesis, the findings obtained with the semi-structured experimental model in the field study are compared over two locations and the contributions of the results of the field study are mentioned. It is concluded that spatial visual access is an influential factor on emergency evacuation behavior.
Benzer Tezler
- Modeling brick surfaces in historic buildings with design computation methods
Tarihi yapılarda tuğla yüzeylerin hesaplamalı tasarım yöntemleriyle modellenmesi
SEVGİ ALTUN
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MİNE ÖZKAR KABAKÇIOĞLU
- BilVideo-7: Video parsing, indexing and retrieval
BilVideo-7: Video çözümleme, indeksleme ve erişimi
MUHAMMET BAŞTAN
Doktora
İngilizce
2010
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. UĞUR GÜDÜKBAY
PROF. DR. ÖZGÜR ULUSOY
- Fake news classification using machine learning and deep learning approaches
Makine öğrenimi ve derin öğrenme yaklaşımlarını kullanarak sahte haber sınıflandırması
SAJA ABDULHALEEM MAHMOOD AL-OBAIDI
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolGazi ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUBA ÇAĞLIKANTAR
- Mimaride görsel karmaşıklığın analizi: Fraktal analiz
Visual analysis of complexity in architecture: Fractal analysis
SERAP TURAN
