Investigation of the factors related with posttraumatic stress and posttraumatic growth among emerging adults who experienced the 2023 Kahramanmaraş-centered earthquakes
2023 Kahramanmaraş-merkezli depremleri yaşamış beliren yetişkinlerdeki travma sonrası stres ve büyüme ile ilişkili faktörlerin incelenmesi
- Tez No: 900737
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ NUR ELİBOL PEKASLAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 138
Özet
Depremler ani, beklenmedik ve yıkıcı etkileriyle bilinen travmatik olaylardan biridir. Travmaların kişilerin psikolojik sağlığına özellikle travma sonrası stress (TSS) gibi olumsuz etkilerinin olduğu kabul edilen bir görüştür. Diğer taraftan, daha güncel çalışmalar travmatik deneyimler sonucu olumsuz çıktıların yanında kişilerde travma sonrası büyüme gibi (TSB) olumlu değişimler görülebileceğini de göstermektedir. 2023 Kahramanmaraş-merkezli depremler ülkemizde yıkıcı etkileri sebebiyle çok büyük bir coğrafi bölgeyi ve popülasyonu etkilemiştir. Bu noktada bu popülasyon içinde gelişim dönemi olarak kritik bir süreçte olan beliren yetişkinlerin travmatik deneyimleri sonrasında yaşayacakları olumlu ve olumsuz sonuçların araştırılması önem arz etmektedir. Bu bağlamda, bu çalışmanın amacı 2023 Kahramanmaraş-merkezli depremleri yaşamış beliren yetişkinlik dönemindeki bireylerdeki travma sonrası stres ve travma sonrası büyümeyi etkileyen faktörlerin incelenmesidir. Bu amaçla çalışmaya depremden etkilenen 11 ilde bulunan (Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman, Gaziantep, Malatya, Kilis, Diyarbakır, Adana, Osmaniye, Şanlıurfa ve Elazığ), 18-29 yaş aralığındaki 201 beliren yetişkinlik dönemindeki birey katılmıştır. Çalışma verileri çevrimiçi form aracılığıyla toplanmış ve katılımcılar sırasıyla Temel İnançlar Envanteri, Travma Sonrası Büyüme Envanteri-X, Olayların Etkisi Ölçeği-Gözden Geçirilmiş (IES-R), Olay Merkeziliği Ölçeği ve Yaşam Görüşleri Anketini cevaplamışlardır. Değişkenler arasındaki doğrudan ve dolaylı ilişkilerin incelenmesi için durumsal aracılık modelleri oluşturulmuştur. Çalışmanın amaçlarına uygun olarak veriler için t-testi, ANOVA, çoklu regresyon analizleri ve durumsal aracılık analizleri uygulanmıştır. Bulgular doğrultusunda, PTS ve PTG arasındaki ilişkide olayın merkeziyetinin aracılık rolü olduğu saptanmıştır. Ayrıca PTS'nin olayın merkeziyeti aracılığıyla PTG üzerindeki etkisinde beliren yetişkinlik alt boyutu deneme/kendine odaklanmanın düzenleyici etkisinin anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Çalışma travma sonrası stres ve büyüme süreçlerinde olayın merkeziyeti ve beliren yetişkinlik dönemi özelliklerinin var olan etkilerinin önemini vurgulamıştır. Çalışmanın bulguları ilgili ve güncel literatür çerçevesinde tartışılmaktadır.
Özet (Çeviri)
The earthquakes are recognized as one of the traumatic events with their sudden, unexpected and catastrophic effects. Traumas are acknowledged to have adverse outcomes for people's mental health, primarily as post-traumatic stress (PTS). Nevertheless, recent studies demonstrate that traumatic experiences may also lead to favorable changes such as post-traumatic growth (PTG) along with adverse outcomes. The 2023 Kahramanmaraş-centered earthquakes affected a huge geographical region and population in Turkey due to their devastating effects. Accordingly, among this population, emerging adults, who are in a critical period of development, are important to investigate the favorable and adverse consequences of their traumatic experiences. In this regard, current study aims to examine the factors affecting posttraumatic stress and posttraumatic growth of emerging adults who experienced the 2023 Kahramanmaraş-centered earthquakes. With this aim, a total of 201 emerging adults between 18-29 age range from 11 provinces impacted by the earthquakes (Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman, Gaziantep, Malatya, Kilis, Diyarbakır, Adana, Osmaniye, Şanlıurfa, and Elazığ) participated in this study. The data were gathered through the online form and the participants responded to Core Beliefs Inventory, Posttraumatic Growth Inventory, Impact of Events Scale-Revised (IES-R), Event Centrality Scale and Life Views Questionnaire, respectively. For examining the direct and indirect associations between the variables, moderated mediation models were designed. In accordance with the purposes of the study, t-test, ANOVA, multiple regression analyses and moderated mediation analyses were employed for the data. As per the findings, it was determined that the event centrality served as a mediator in the relation between PTS and PTG. Moreover, the moderating effect of emerging adulthood sub-dimension of experimentation/self-focus on the relation between PTS and PTG through the event centrality was also detected as significant. This study highlighted important effects of event centrality and emerging adulthood features in posttraumatic stress and growth processes. Findings of the study are discussed within the framework of relevant and recent literature.
Benzer Tezler
- Trafik kazası geçirmiş kişilerde travma sonrası stres belirtileri ve travma sonrası gelişim ile ilişkili değişkenlerin incelenmesi
The investigation of posttraumatic stress symptoms and posttraumatic growth in traffic accident victims
SEDA BAYRAKTAR
- Yaşanan travmatik olaya bağlı alkol/madde kullanımı olan tutuklu/hükümlü bireylerde travma sonrası stres belirtileri ile travma sonrası bilişlerin incelenmesi
Investigation of post-traumatic stress symptoms and post-traumatic cognitions in prisoners/convicts individuals who are using alcohol/substance related to traumatic event
İRFAN ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
PsikolojiÜsküdar ÜniversitesiSosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜSEYİN ÜNÜBOL
- 2023 Şubat Türkiye depremi'nde yakınlarını kaybeden çocuk ve ergenlerde uzamış yas bozukluğu sıklığı ve yordayıcılarının araştırılması
Investigation of the prevelance and predictors of prolonged grief disorder in children and adolescents who lost relatives in the february 2023 Turkey earthquake
YAHYA ESAD ÖZDEMİR
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
Psikiyatriİstanbul ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İLYAS KAYA
- Kronik hastalığı olmayan ergenlerde travma sonrası stres bozukluğu, uyku kalitesi ve ilişkili faktörlerin incelenmesi
Investigation of posttraumatic stress disorder, sleep quality and related factors in adolescents without chronic disease
MEHMET AKÇAKAYA
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıDicle ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FESİH AKTAR
- Travma sonrası büyümenin derecesinin ve travma sonrası büyümeyi yordayan etkenlerin meme kanseri hastalarında incelenmesi
An investigation of posttraumatic growth rate and factors that predict posttraumatic growth in breast cancer patients
GİZEM SARISOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
PsikolojiHacettepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ELİF BARIŞKIN