Travma sonrası stres belirtileri ile obsesif-kompulsif belirtiler arasındaki ilişkide travma sonrası bilişlerin ve obsesif inançların aracı rollerinin incelenmesi
An investigation of mediator roles of posttraumatic cognitions and obsessive beliefs in the relationship between post-traumatic stress symptoms and obsessive-compulsive symptoms
- Tez No: 942850
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEHRA ÇAKIR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 222
Özet
Yapılan çalışmalarda çevresel faktörler olarak travmatik yaşantıların ve bu yaşantılarla birlikte ortaya çıkan travma sonrası stres (TSS) belirtilerinin artan obsesif-kompulsif (OK) belirtilerle ilişkili olabileceği rapor edilse de bu ilişkinin doğasını anlamaya yönelik daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulduğu görülmektedir. Bu doğrultuda da mevcut araştırmada, TSS belirtilerinin OK belirtilerle ilişkisinde travma sonrası bilişlerin ve obsesif inançların seri aracı rollerinin incelendiği bir model test edilmiştir. Bununla birlikte, travmatik yaşantı türüne göre OK belirti şiddetinin değişimi, en rahatsız edici travmatik deneyim temelinde oluşturulan farklı travmatik yaşantı gruplarında hangi obsesif inanç alt boyutlarının hangi OK belirti alt boyutlarını yordadığı ve çeşitli demografik değişkenlere göre TSS belirtilerinin ve OK belirtilerin farklılaşması incelenerek travmatik yaşantılarla OK belirtiler arasındaki bağlantıların daha detaylı anlaşılması amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini 18-59 yaş aralığında olan ve en az bir travmatik yaşantı bildiren 395 katılımcı oluşturmuştur. Veri toplama amacıyla Demografik Bilgi Formu, Travma Sonrası Stres Tanı Ölçeği-5, Travma Sonrası Bilişler Envanteri, Obsesif İnançlar Anketi-20, Obsesif-Kompulsif Envanteri Revize Form, Depresyon Anksiyete Stres Ölçeği-21 ve Çocukluk Çağı Travmaları Ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde ise IBM SPSS 26.0 paket programından ve Hayes'in Process Eklentisi'nde yer alan Model 6'dan yararlanılmıştır. Yapılan analizlerde TSS belirtileri ile OK belirtiler arasındaki ilişkide travma sonrası bilişlerin ve obsesif inançların seri aracı rol oynadığı görülmüştür. Ek olarak, travma türüne göre OK belirti şiddetinin anlamlı olarak değişmediği görülmekle birlikte, obsesif inançlarla OK belirti alt boyutları arasındaki ilişkilerin farklı travmatik yaşantı gruplarında farklı örüntüler gösterdiği saptanmıştır. Ayrıca, TSS belirtilerinin ve OK belirtilerin bazı demografik değişkenlerle ilişkili olduğu görülmüştür. Elde edilen bu bulgular mevcut alanyazın çerçevesinde tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Although previous studies have reported that environmental factors such as traumatic experiences and the resulting post-traumatic stress (PTS) symptoms may be associated with increased obsessive-compulsive (OC) symptoms, there appears to be a need for further research to understand the nature of this relationship. Accordingly, in the present study, a model in which the serial mediator roles of posttraumatic cognitions and obsessive beliefs in the relationship between PTS symptoms and OC symptoms were tested. In addition, it was aimed to understand the links between traumatic experiences and OC symptoms in more comprehensive by examining the change in OC symptom severity according to trauma, which obsessive belief sub-dimensions predict which OC symptom sub-dimensions in distinct traumatic experience groups constructed on the basis of the worst incident, and the differences in PTS symptoms and OC symptoms severity according to various demographic variables. The sample of the study consisted of 395 participants between the ages of 18 and 59 who reported at least one traumatic experience. Data were collected using the the Demographic Information Form, Posttraumatic Diagnostic Scale-5, Posttraumatic Cognitions Inventory, Obsessive Beliefs Questionnaire-20, Obsessive-Compulsive Inventory Revised Form, Depression Anxiety Stress Scale-21, and Childhood Trauma Questionnaire. The IBM SPSS 26.0 package programme and Model 6 in Hayes' Process Macro were used to analyse the obtained data. The analyses indicated that posttraumatic cognitions and obsessive beliefs functioned as serial mediators in the relationship between PTS symptoms and OC symptoms. Furthermore, while the severity of OC symptoms did not change significantly according to the type of trauma, different patterns were observed in the relationships between obsessive beliefs and OC symptom sub-dimensions across different traumatic experience groups. Additionally, both PTS symptoms and OC symptoms were found to be related to certain demographic variables. The findings were discussed within the scope of the literature.
Benzer Tezler
- Belirsizliğe tahammülsüzlük ve psikiyatrik belirtiler arasındaki ilişkide kontrol odağının aracı rolü
The mediating role of locus of control in the relationship between intolerance of uncertainty and psychiatric symptoms
ZEYNEP ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
PsikolojiBEYKOZ ÜNİVERSİTESİPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MANSUR BEYAZYÜREK
- Psikiyatrik belirtiler ile belirsizliğe tahammülsüzlük ve mükemmeliyetçilik arasındaki ilişkide deneyimsel kaçınmanın aracı rolü
The mediating role of experiential avoidance in the relationship between psychiatric symptoms, intolerance of uncertanity and perfectionism
GİZEM GERDAN
Doktora
Türkçe
2021
Psikolojiİstanbul Arel ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EBRU ŞALCIOĞLU
- Epilepside obsesif-kompulsif belirtiler; dissosiyasyon ve impulsivite ile ilişkisi
Obsessive-compulsive symptoms in epilepsy; relationship with dissociation and impulsivity
İSA GÜL
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
PsikiyatriKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiPsikiyatri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULLAH YILDIRIM
PROF. DR. DENİZ TUNCEL BERKTAŞ
- Hashimoto tiroiditi tanısı olan hastalarda çocukluk çağı travması, travma sonrası stres bozukluğu belirtileri ve beden odaklı yineleyici davranışlar arasındaki ilişki
The relationship between childhood trauma, symptoms of post-traumatic stress disorder and body-focused repetitive behaviours in patients with hashimoto's thyroiditis
SEDA AYDIN ISMAYILZADA
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
PsikiyatriSağlık Bilimleri ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER AKİL ÖZER
- Sedef ve nörodermatit hastalarında genel psikopatoloji, stres, benlik saygısı, aleksitimi ve travma
General psychopathology, stress, self-esteem, alexithymia and trauma in psoriasis and neurodermatitis patients
ELİF ÇETİN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2021
PsikiyatriSivas Cumhuriyet ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NESİM KUĞU